Μπορεί μια χώρα με συναλλαγματικά αποθέματα σχεδόν 30 δισ. δολαρίων να κηρυχθεί σε κατάσταση επιλεκτικής χρεοκοπίας για 536 εκατομμύρια; Αν πρόκειται για την Αργεντινή, μπορεί και αυτό να συμβεί. Στις 31 Ιουλίου το Μπουένος Αϊρες βρέθηκε για δεύτερη φορά τα τελευταία 12 χρόνια σε καθεστώς χρεοκοπίας. Επιλεκτικής μεν αλλά χρεοκοπίας. Η αγγλική λέξη «default» μπήκε πάλι στην καθημερινότητα των Αργεντινών μαζί με νέες αγγλικές ορολογίες όπως funds, holdouts ή «γύπες», όπως προτιμά να τους αποκαλεί η κυβέρνηση.
«Μία φορά ανά δεκαετία συμβαίνουν τα ίδια» σχολιάζουν αρκετοί στη χώρα της Νότιας Αμερικής. Και δεν έχουν άδικο. Ο ανεξέλεγκτος δανεισμός και η πλαστή ευημερία της δεκαετίας του 1990 έφεραν τη χρεοκοπία του 2001. Ηταν τότε που ο μετριοπαθής ριζοσπάστης πρόεδρος Ντε λα Ρούα έφευγε από την ταράτσα του προεδρικού μεγάρου με το περίφημο ελικόπτερο.
Η νέα τάξη πραγμάτων που ήρθε το 2003 στα πράγματα με τον παντελώς άγνωστο περονιστή Νέστορ Κίρσνερ προχώρησε σε «κούρεμα» χρέους, το οποίο αποδέχθηκε σχεδόν το 93% των πιστωτών. Η απώλεια χρημάτων ήταν τεράστια, αλλά δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Μοναδική ελπίδα μέσα στη χασούρα ήταν η ρήτρα RUFO (Rights Upon Future Offer): αν έως τα τέλη του 2014 η κυβέρνηση ερχόταν σε καλύτερη συμφωνία με άλλους κατόχους ομολόγων, οι «κουρεμένοι» θα αποκτούσαν δικαίωμα ίσης μεταχείρισης.
Εμοιαζε απίθανο να συμβεί κάτι τέτοιο, όμως στο παιχνίδι μπήκαν τα κερδοσκοπικά funds τα οποία έσπευσαν να αγοράσουν σε εξευτελιστικές τιμές ομόλογα της Αργεντινής που δεν είχαν αναδιαρθρωθεί. Απέρριψαν όλες τις προσφορές για «κούρεμα» και προσέφυγαν στην αμερικανική δικαιοσύνη απαιτώντας να πληρωθούν στο 100%. Και ένας αμερικανός δικαστής τούς δικαίωσε δίνοντας ένα ακόμη χτύπημα στο Μπουένος Αϊρες: για να πληρωθεί ο «καλοπροαίρετος ομολογιούχος» (όπως τους αποκαλεί η κυβέρνηση) πρέπει πρώτα να πληρωθεί το κερδοσκοπικό fund. Σε διαφορετική περίπτωση προκύπτει default. Σαν αυτό που προέκυψε στις 31 Ιουλίου.
Η κυβέρνηση βέβαια της Κριστίνα Φερνάντες ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει χρεοκοπία, δεδομένου ότι το κράτος τήρησε τις υποχρεώσεις του. Τα 536 εκατ. δολάρια είναι στην αμερικανική τράπεζα, αλλά ένας δικαστής δεν επιτρέπει στους «καλοπροαίρετους ομολογιούχους» να τα εισπράξουν. «Χρεοκοπεί όποιος δεν πληρώνει και εμείς πληρώνουμε» είναι το νέο δόγμα της κυβέρνησης. Το οποίο συμπληρώνει το προηγούμενο δόγμα ότι το κεφάλαιο «χρέος» έχει κλείσει με τα «κουρέματα» του 2005 και του 2010 και όσοι έμειναν εκτός μπορούν να μπουν με αντίστοιχους όρους. Τίποτε παραπάνω.
Εφόσον κυριαρχούν τα δόγματα, το Μπουένος Αϊρες δεν είχε άλλη επιλογή. Αν πλήρωνε άμεσα το αμερικανικό fund, τότε και οι «κουρεμένοι» ομολογιούχοι θα ενεργοποιούσαν τη ρήτρα RUFO και θα διεκδικούσαν τα χαμένα. Νέοι δικαστικοί αγώνες ετών και περαιτέρω αβεβαιότητα.
Αντίθετα, μια χώρα η οποία έτσι κι αλλιώς είναι εκτός αγορών και με την οικονομία σε καλύτερη κατάσταση από το 2001 ίσως μπορεί να «απορροφήσει» τις συνέπειες του default. Αν και, όπως παρατήρησε ένας ισπανός δημοσιογράφος, «το πώς μπαίνεις σε χρεοκοπία είναι γνωστό, το πώς βγαίνεις είναι το άγνωστο».
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι, αν είχε επέλθει συμφωνία με τα funds, τα πράγματα θα εξελίσσονταν καλύτερα και η ύφεση του 2014 θα ήταν ρηχή, ενδεχομένως κάτω από 1%. Τώρα εκτιμάται ότι το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί περισσότερο, η κατανάλωση θα περιοριστεί, θα υπάρξει αύξηση της ανεργίας και κυρίως κυνήγι δολαρίων στην παράλληλη αγορά (το λεγόμενο dolar blue), όπου ήδη η τιμή του ανέβηκε μετά την είδηση του default.
Βέβαια το «δεν πληρώνω» δεν λύνει το πρόβλημα αφού η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να σεβαστεί την απόφαση της αμερικανικής δικαιοσύνης. Ηδη φαίνεται ότι πίσω από τις πατριωτικές κορόνες και το δίλημμα «πατρίδα ή κερδοσκόποι» που έχει θέσει η πρόεδρος Κριστίνα Φερνάντες γίνονται διαβουλεύσεις για να λυθεί ο γόρδιος δεσμός.
Υπάρχουν άλλωστε και οι «καλοπροαίρετοι ομολογιούχοι» που θέλουν να πάρουν τα χρήματά τους και η υπομονή τους κάποια στιγμή θα εξαντληθεί. Για την Αργεντινή ακολουθεί και ένα προεκλογικό έτος εξαιρετικά ενδιαφέρον, αφού έπειτα από 12 χρόνια ζεύγους Κίρσνερ στην εξουσία οι περονιστές πρέπει να επιλέξουν διάδοχο. Και η μάχη θα είναι σκληρή.
Πάντως μέσα σε όλη αυτή την αναστάτωση η Αργεντινή βρήκε έναν σύμμαχο. Πρόκειται για τον γνωστό νομπελίστα οικονομολόγο Τζόζεφ Στίγκλιτζ, ο οποίος φρόντισε να χτυπήσει ένα καμπανάκι προς τη μεριά του Λευκού Οίκου. «Η Αμερική ρίχνει μια βόμβα σε όλο το οικονομικό σύστημα» είπε σχολιάζοντας τη δυσανάλογη δύναμη που έχουν αποκτήσει τα funds, εκμεταλλευόμενα ασφαλώς τα λάθη των κυβερνήσεων. Χθες ήταν το Περού, σήμερα η Αργεντινή, αύριο κάποιος άλλος.
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΑΡΓΕΝΤΙΝΟΙ
«Τα funds εκμεταλλεύονται τα κενά των κυβερνώντων»
Για τους περισσοτέρους στην Αργεντινή οι μνήμες από τα γεγονότα του 2001 και του 2002 είναι ακόμη νωπές. Και μόνο το άκουσμα της λέξης «default» προκαλεί εύλογη ανησυχία. Φαίνεται όμως ότι δεν είναι στα επίπεδα εκείνης της εποχής.
Ο 57χρονος Gustavo εργάζεται στον Δήμο της Λα Πλάτα, περίπου 60 χλμ. από το Μπουένος Αϊρες. «Δεν νομίζω ότι το default θα είναι τόσο σοβαρό γιατί η χώρα δεν έχει δανειστεί όπως τότε. Αλλωστε η Αργεντινή είναι ήδη σε οικονομική κρίση. Ολη αυτή η ιστορία έχει να κάνει με την απληστία των funds, βρήκαν και έναν δικαστή που θέλει να ικανοποιήσει την επιθυμία τους. Νομίζω ότι έπειτα από όλη αυτή την εμπειρία η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να σκεφθεί πιο προσεκτικά την έκδοση ομολόγων».
Ο 44χρονος Mario Fermoselle είναι καθηγητής. Δηλώνει ότι δεν ξέρει πολλά από οικονομία αλλά ξέρει αρκετά από την ανεπάρκεια της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση της κρίσης. «Τα funds εκμεταλλεύονται τα κενά που άφησαν οι προηγούμενοι και οι τωρινοί δεν μπορούν να κλείσουν. Δεν νομίζω πάντως ότι αυτό που θα φέρει το default θα είναι του επιπέδου του 2001 γιατί τότε η κρίση ήταν βαθιά πολιτική και κοινωνική».
Πρόσωπα
Αξελ Κισιλόφ: Ο «γκάουτσο» της οικονομίας
Ο 43χρονος Αξελ Κισιλόφ δεν έχει κλείσει ούτε χρόνο στην καρέκλα του υπουργού Οικονομικών. Για πολλούς είναι ένας ιδεολόγος παλαιάς σχολής που αναζητεί τον εναλλακτικό δρόμο ανάπτυξης. Το άστρο του είχε ήδη λάμψει στις κρατικοποιήσεις των Αερογραμμών και της πετρελαϊκής YPF, όπου κατά σύμπτωση και στις δύο περιπτώσεις οι ιδιώτες που αποχώρησαν κακήν-κακώς ήταν Ισπανοί.
«Ηταν σαν να είχε βγει από αμφιθέατρο πανεπιστημίου. Οι θέσεις του για τον ιδιωτικό χαρακτήρα της εταιρείας ήταν δογματικά αντίθετες. Αλλά ήταν και ο μόνος από τους παρόντες που ήξερε τι λέει» θυμάται ένας Ισπανός που ήταν παρών στις συνομιλίες για την YPF.
Στις διαπραγματεύσεις με τα funds στη Νέα Υόρκη δεν έφτασε σε συμφωνία. Εκείνοι ήθελαν 1.500% κέρδος και εκείνος με το ψυχρό βλέμμα τούς πρότεινε 300%. Κράτησε όμως μισάνοιχτη την πόρτα της διαπραγμάτευσης. Πάντως, όπως παρατήρησε με ειρωνεία η ισπανική «El Pais» παραπέμποντας στο Μουντιάλ, «ούτε ο Κισιλόφ ήταν Μέσι»…
Πολ Σίνγκερ: Σε βεντέτα με την πρόεδρο
Ο 69χρονος Πολ Σίνγκερ είναι ο πιο γνωστός εκπρόσωπος των κερδοσκοπικών funds. Χρηματοδότης των Ρεπουμπλικανών και πρόσωπο με επιρροή στη Γουόλ Στριτ, τα έβαλε προσωπικά με την πρόεδρο της Αργεντινής, ενδεχομένως περισσότερο και από τους πολιτικούς της αντιπάλους. Την κυνηγούσε κάθε φορά που πατούσε το πόδι της στις ΗΠΑ, μέχρι και μια φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού προσπάθησε να κατασχέσει. Στην περίπτωση της φρεγάτας ηττήθηκε και υποχρεώθηκε να ακούσει έναν πύρινο λόγο εις βάρος του από εκείνη. Στην περίπτωση των ομολόγων πήρε τη ρεβάνς. Εκείνος ισχυρίζεται ότι απλώς κάνει τη δουλειά του και βγάζει χρήματα. Χθες με το Περού, σήμερα με την Αργεντινή, αύριο με κάποιον άλλον.
Κριστίνα Φερνάντες: Στο όνομα «εκείνου»
Στην Κριστίνα Φερνάντες αρέσει να λέει ότι είναι η πρόεδρος των 40 εκατομμυρίων Αργεντινών. Της αρέσει επίσης να συγκρούεται για την πολιτική της παραπέμποντας συχνά σε «εκείνον», τον μακαρίτη σύζυγό της και πρόεδρο Νέστορ Κίρσνερ. Το 2008 ήρθε σε ρήξη με τον αντιπρόεδρό της και δεν του ξαναμίλησε ποτέ. Στη συνέχεια τα έβαλε με τους ισπανούς επενδυτές στις μεταφορές και στην ενέργεια. Προηγήθηκαν το αγροτικό λόμπι και τα εκδοτικά συγκροτήματα. Στο τέλος σχεδόν της οκταετούς προεδρίας της εμφανίστηκαν στην αρένα τα κερδοσκοπικά funds. Επειτα από τόσες μάχες θα κερδίσει και τον πόλεμο;
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
