Το μεγάλο πείραμα της κάνναβης

Οταν η μεγαλύτερη εφημερίδα των ΗΠΑ, οι «New York Times», καθώς και ο επιφανής επενδυτής Τζορτζ Σόρος τάσσονται ανοιχτά υπέρ της νομιμοποίησης της κάνναβης, συνειδητοποιείς ότι αρχίζει μια νέα εποχή, που έρχεται να κλονίσει την κοινωνία, αλλά και την οικονομία όπως την ξέραμε. Ποιοι δρόμοι μπορούν να ανοίξουν αν εκτός από τη θεραπευτική γίνει αποδεκτή και η χρήση της ινδικής κάνναβης για καθαρά «ψυχαγωγικούς σκοπούς»; Κι αν δεχτούμε ότι όλες οι μεγάλες αλλαγές, ή έστω μόδες του 20ού και του 21ου αιώνα έχουν ξεκινήσει από την Αμερική, ποια θα είναι η θέση της Ευρώπης και της Ελλάδας μπροστά στη νομιμοποίηση ενός φυτού και μιας ουσίας που είχε δαιμονοποιηθεί για περισσότερα από 40 χρόνια; Και ξαφνικά, από κακός δαίμονας, η κάνναβη παρουσιάζεται ως Μεσσίας. Που θα θεραπεύσει όχι μόνο τους ανθρώπους από τις βαριές αρρώστιες, αλλά και τα κράτη από την οικονομική κρίση. Ποια είναι η αλήθεια;

Μέσα από ένα πολύ ένθερμο άρθρο με τίτλο «Απορρίψτε, ξανά, την απαγόρευση», που υπέγραψε πρόσφατα η συντακτική ομάδα των «New York Times», ζητείται ανοιχτά η νομιμοποίηση της κάνναβης, τονίζοντας ότι πρέπει να αλλάξει ο ομοσπονδιακός νόμος που απαγορεύει ως σήμερα τη χρήση της συγκεκριμένης ουσίας. Αναφέρεται, μάλιστα, χαρακτηριστικά το παράδειγμα της ποτοαπαγόρευσης (1920-1933), το οποίο τελικά «δημιούργησε περισσότερα προβλήματα απ’ όσα έλυσε. Ηταν 13 χρόνια κατά τα οποία οι άνθρωποι συνέχισαν να πίνουν, νομοταγείς κατά τα άλλα πολίτες έγιναν εγκληματίες, ενώ δημιουργήθηκαν και άνθησαν τα συνδικάτα του εγκλήματος».

Από τα τέλη του 2012, δύο Πολιτείες της Αμερικής, το Κολοράντο και η Ουάσιγκτον –ύστερα από το πράσινο φως που έδωσε με επιφύλαξη ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα -, έχουν ψηφίσει νομοθεσία που επιτρέπει τη χρήση της κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Παράλληλα, άλλες έξι Πολιτείες την έχουν νομιμοποιήσει για ιατρικούς λόγους (θεραπευτική κάνναβη), ανεβάζοντας το σύνολο σε 23.

Οπως αναφέρει εκτενές αφιέρωμα του «Economist» με τίτλο «Το μεγάλο πείραμα», «όλο και περισσότεροι Αμερικανοί τάσσονται υπέρ της νομιμοποίησης». Μολονότι τονίζει ότι ένα τέτοιο εγχείρημα είναι δυσκολότερο απ’ ό,τι φαίνεται, παραθέτει και τρία σημαντικά οφέλη που θα προκύψουν αν η Αμερική τελικά το τολμήσει: η κυβέρνηση δεν θα είναι πλέον αναγκασμένη να δαπανά υπέρογκα ποσά για να συλλαμβάνει και να φυλακίζει χρήστες με κατά τα άλλα καθαρό μητρώο. Θα αυξηθούν τα έσοδα του κράτους από τη νόμιμη φορολόγηση της κάνναβης. Θα καταπολεμηθεί η εγκληματικότητα. Προς το παρόν, πάντως, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ βάζει εμπόδια. Η μαριχουάνα παραμένει παράνομη ουσία και μάλιστα τοποθετείται στην ίδια κατηγορία με την ηρωίνη.

Ο Τζορτζ Σόρος κάνει λόγο για τον παγκόσμιο πόλεμο κατά των παράνομων ναρκωτικών, που κάθε χώρα έχει χάσει από καιρό. Χαρακτηρίζοντας τις τακτικές κατά των ναρκωτικών «αναποτελεσματικές και χάσιμο χρήματος», συνηγορεί με τη μεγάλη έρευνα του London School of Economics με τίτλο «Βάζοντας τέλος στον πόλεμο των ναρκωτικών», που συνυπογράφουν σημαντικοί οικονομολόγοι και καλούν τις κυβερνήσεις να δουν τα πράγματα αλλιώς. Τουλάχιστον ένα τρισεκατομμύριο δολάρια έχουν ξοδευτεί στον πόλεμο κατά των ναρκωτικών, ο οποίος τελικά απέτυχε να σταματήσει την παγκόσμια παράνομη αγορά που βγάζει κέρδος 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.

Τι σημαίνει όμως πρακτικά για την οικονομία της Αμερικής η αποποινικοποίηση της κάνναβης; Τόσο έντονη κινητικότητα σε επενδυτές και start-ups η αμερικανική βιομηχανία είχε να δει από το πρώτο μεγάλο ξέσπασμα του Διαδικτύου. Ηδη όλοι κάνουν λόγο για το «πράσινο ξέσπασμα» (green rush) και το Medicine Man, η επιχείρηση που εδρεύει στο Ντένβερ του Κολοράντο, παρουσιάζει εντυπωσιακά κέρδη: «Οταν πουλούσαμε μόνο θεραπευτική κάνναβη, είχαμε 100 πελάτες την ημέρα. Από τον Ιανουάριο που κάναμε άνοιγμα και σε μαριχουάνα που χρησιμοποιείται για ψυχαγωγικούς σκοπούς, έφτασαν τους 300 ημερησίως. Τον περασμένο Ιούνιο πραγματοποιήθηκε εκεί και το πρώτο συνέδριο της Εθνικής Ομοσπονδίας για την Κάνναβη. Υπολογίζεται ότι η αποποινικοποίηση θα φέρει δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας –μόνο το Medicine Man ξεκίνησε με τέσσερις υπαλλήλους πριν από τέσσερα χρόνια και σήμερα απασχολεί 40, ενώ σε λίγο θα φτάσουν τους 70.

Στον δρόμο για την αποποινικοποίηση βρίσκονται και η Μασαχουσέτη, η Αλάσκα και το Ορεγκον, καθώς τα 111 εκατομμύρια Αμερικανών που έχουν κάνει χρήση κάνναβης, είτε περιστασιακά είτε συστηματικά, μαρτυρούν ότι η αγορά είναι τεράστια. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η νομιμοποίηση του «φυτού με τις απεριόριστες δυνατότητες» θα φέρει κέρδη 13,7 δισ. δολαρίων και συγκεκριμένα: 6 εκατ. δολάρια από τη φορολόγηση των προϊόντων και 7,7 δισ. από την ελαχιστοποίηση των δυνάμεων καταδίωξης της «εγκληματικότητας» γύρω από την κάνναβη.

Μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Management Today», διατυπώνεται το ερώτημα αν η Βρετανία θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΠΑ. Κι εκεί, το 80% της ιδιωτικής κατανάλωσης κάνναβης καλλιεργείται παράνομα. Πρόκειται για μια αγορά που ανέρχεται σε 6 δισ. στερλίνες ετησίως και, αν νομιμοποιηθεί, θα μπορούσε να φέρει 9,3 δισ. στερλίνες τον χρόνο.

Εν τω μεταξύ, στην υπόλοιπη Ευρώπη: η Ολλανδία εξακολουθεί να έχει την πρωτοκαθεδρία λόγω των coffee shops, με τον ναρκοτουρισμό του Σαββατοκύριακου να ανεβαίνει κατακόρυφα με επισκέπτες από τις γύρω χώρες, ενώ η Ισπανία επιδίδεται στην πώληση μέσω ειδικών κλαμπ (όπως το Cannabis Social Club στην Καταλωνία), παράδειγμα που εξετάζουν σοβαρά και η Ιταλία και η Γαλλία.

Οσα βήματα κι αν γίνονται προς την περίφημη αποποινικοποίηση, τα ερωτήματα εξακολουθούν να είναι πολλά, οι σκεπτικιστές αναρωτιούνται αν πρόκειται για μια μεγάλη φούσκα που θα σκάσει κάνοντας πολύ κρότο και το παράδειγμα της Ουρουγουάης, της πρώτης και μοναδικής χώρας στον κόσμο που νομιμοποίησε την κάνναβη μέσω της εθνικής της νομοθεσίας, δεν είναι εύκολο να ακολουθηθεί από πολλές άλλες.

Το σωτήριον έτος 1987, ο ψυχίατρος Γιώργης Οικονομόπουλος έκανε δημόσια χρήση τσιγάρου κάνναβης μπροστά στα φαινομενικά έκπληκτα μάτια των δημοσιογράφων, σε μια συμβολική κίνηση που ζητούσε το τέλος της δαιμονοποίησης αυτής της ουσίας. Η πράξη του αυτή τού προκάλεσε νομικά προβλήματα, από τα οποία τελικά αθωώθηκε. Ο ίδιος, από το 1980, έχει αφιερώσει τη ζωή και τη δουλειά του στην απεξάρτηση ασθενών από την ηρωίνη και το αλκοόλ και πρεσβεύει με σθένος ότι δεν υπάρχει τίποτα το επικίνδυνο στη χρήση κάνναβης.

Πριν από έναν μήνα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος το βιβλίο του «Το ίαμα κάνναβη. Το κυνηγημένο βοτάνι και οι εντυπωσιακές θεραπευτικές εφαρμογές του», σε μια ακόμη προσπάθειά του να αποδείξει ότι «υπάρχει μία συνωμοσία γύρω από την κάνναβη. Οχι μόνο δεν βλάπτει τον οργανισμό, αλλά βοηθάει στην καταπολέμηση πολύ σοβαρών ασθενειών, όπως ο καρκίνος. Τη δεκαετία του ’90 ανακαλύφθηκε ότι στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχει ένα ενδογενές σύστημα, το λεγόμενο ενδοκανναβινοειδές, που παράγει ουσίες οι οποίες πηγαίνουν στις ίδιες «κλειδαριές» που απευθύνεται και η κάνναβη. Η κάνναβη εμποδίζει τα καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιαστούν και να φτιάξουν αγγεία».

Οπως είπε στο ΒΗmagazino, όσοι ασχολούνται με τις αρετές της θεραπευτικής κάνναβης την αποκαλούν χαριτολογώντας «Ο Ιησούς των βοτάνων»: «Οι τυφλοί βλέπουν (βοηθά στο γλαύκωμα), οι παράλυτοι περπατούν (βοηθά στη σκλήρυνση κατά πλάκας), οι καρκίνοι αυτοκτονούν. Οταν μιλάμε για θεραπευτική κάνναβη, δεν εννοούμε απαραιτήτως το τσιγάρο, αλλά και διάφορα πολύ ευεργετικά αποστάγματα. Για παράδειγμα, η επάλειψη με λάδι κάνναβης κάνει θαύματα στον καρκίνο του δέρματος. Είναι ένα φυτό ικανό να νικήσει φαρμακοβιομηχανίες που έχουν μονοπώλιο με τις χημειοθεραπείες για την καταπολέμηση του καρκίνου, εταιρείες ξυλείας και νάιλον (από την κλωστική κάνναβη παράγεται το καλύτερο χαρτί και ύφασμα) και πολλά πολλά ακόμη».

Οπως επισημαίνει ο Γιώργης Οικονομόπουλος, «στην Ελλάδα έχουμε περίπου 1 εκατομμύριο τακτικούς και περιστασιακούς χρήστες κάνναβης. Αν επιτευχθεί η νομιμοποίησή της, τα οικονομικά οφέλη του κράτους θα ήταν τεράστια, θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 600 με 800 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Κάθε χρόνο φεύγει από την Ελλάδα στο εξωτερικό, κυρίως προς την Αλβανία, σε μαύρο χρήμα, πολύ υψηλό συνάλλαγμα, και μάλιστα για προϊόν πολύ κακής ποιότητας, επιβαρημένο με κακά λιπάσματα και επιβλαβές για την υγεία. Υπό άλλες συνθήκες, όλο αυτό το συνάλλαγμα θα μπορούσε να μείνει εντός συνόρων και να αγοραστεί πολύ καλής ποιότητας κάνναβη –είναι κοινό μυστικό ότι στην Ελλάδα το επίπεδο των φυτειών είναι πολύ υψηλό. Επίσης, η φορολογία της κάνναβης θα έφερνε μεγάλα κέρδη στο κράτος και θα μειώνονταν σημαντικά οι υψηλότατες δαπάνες καταστολής και φυλάκισης.

Ξοδεύονται πάρα πολλά χρήματα για δίκες, ξεριζώματα φυτών, ελικόπτερα που αναζητούν τις παράνομες φυτείες, γιατί να τα πληρώνει ο έλληνας φορολογούμενος όλα αυτά; Επίσης, ο τουριστικός κλάδος θα μπορούσε να έχει τεράστιο όφελος. Φανταστείτε, για παράδειγμα, τι τζίρο θα έκανε ένα coffee shop στη Σαντορίνη…». Και υπογραμμίζει ότι δεν είναι μακριά η ημέρα που η Ελλάδα θα μπει στο παιχνίδι της αποποινικοποίησης: «Οταν ολόκληρη η Αμερική αλλάζει, εμείς δεν μπορούμε να μείνουμε πίσω. Η οικονομία του Κολοράντο ήδη έχει δείξει θαυμαστά αποτελέσματα».

Λιγότερο αισιόδοξοι είναι κάποιοι που ασχολούνται με το εμπόριο της ήμερης ή κλωστικής κάνναβης (Cannabis sativa). Σε επικοινωνία που είχαμε μαζί τους, και επιθυμώντας να διατηρήσουν την ανωνυμία τους χλευάζοντας με αυτόν τον τρόπο την παρανομία στην οποία έχει καταδικάσει το κράτος επί δεκαετίες όλα τα είδη κάνναβης, μας είπαν χαρακτηριστικά: «Πώς είναι δυνατόν να νομιμοποιηθεί η ινδική κάνναβη στην Ελλάδα, τη στιγμή που έχουμε φάει τόση καταδίωξη ακόμη και εμείς που πουλάμε προϊόντα της ήμερης, όπως τσαγάκια και μπλουζάκια;».

Τον τελευταίο καιρό, πληθαίνουν οι φωνές που αναφέρουν πως η ινδική κάνναβη είναι η πιο άκακη ευφορική ουσία και δεν θα έπρεπε να διώκεται. Κανείς δεν πέθανε ποτέ από υπερβολική δόση κάνναβης, δεν υπάρχει ούτε ένας τέτοιος θάνατος καταγεγραμμένος στην ιστορία της ανθρωπότητας. Δεν δημιουργεί στερητικό σύνδρομο, ούτε ανάγκη αύξησης της δόσης. Σίγουρα μπορεί να σου προκαλέσει ψυχολογική εξάρτηση, αλλά «αυτό το κάνουν επίσης το Facebook, η τηλεόραση, η πορνογραφία, ή ένας ανεκπλήρωτος έρωτας», όπως λέει χαρακτηριστικά ο ψυχίατρος Γιώργης Οικονομόπουλος.

Και καταλήγει: «Είναι πολύ άδικο να θεωρείται η κάνναβη ως προθάλαμος της ηρωίνης. Επειδή, σε γενικές γραμμές, όλοι οι τοξικομανείς –κάπου, κάπως, κάποτε –είχαν καπνίσει μαριχουάνα, δεν σημαίνει ότι αυτό τους οδήγησε στα σκληρά ναρκωτικά». «Είναι σαν να κατηγορείς το κρασί και την μπίρα, που υπάρχουν σε κάθε σπίτι, για τον μετέπειτα σκληρό εθισμό ενός αλκοολικού στο τζιν ή το ουίσκι» συμπληρώνει ο ανώνυμος συνομιλητής μας. Και όπως θυμάται, κάποια στιγμή, παρασυρμένος από το σήμα της κλωστικής κάνναβης στη βιτρίνα, μπήκε στο μαγαζί του ένας ηλικιωμένος κύριος και ρώτησε με συνωμοτικό ύφος: «Εχετε φούντα;». Προτού προλάβει να του απαντήσει «όχι», είχε γίνει καπνός.