Οι ευρωεκλογές έδειξαν ότι οι ευρωπαίοι πολίτες ενδιαφέρονται για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ο προεκλογικός αγώνας, του οποίου ηγήθηκαν για πρώτη φορά οι κορυφαίοι υποψήφιοι των δύο μεγάλων πολιτικών ομάδων του Κοινοβουλίου, βοήθησε στην κινητοποίηση των ευρωπαίων πολιτών. Η αισθητή αύξηση του ποσοστού συμμετοχής στις εκλογές σε μερικά κράτη-μέλη (στη Γερμανία μάλιστα κατά σχεδόν 5%) δείχνει μια νέα τάση. Συνολικά στην ΕΕ το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές σταθεροποιήθηκε ύστερα από δεκαετίες διαρκούς υποχώρησης.
Οι δημοκρατικές πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διαθέτουν πάλι σαφείς πλειοψηφίες. Το νέο Ευρωκοινοβούλιο έχει ικανότητα δράσης και λήψης αποφάσεων. Η εμπειρία της τελευταίας κοινοβουλευτικής περιόδου δείχνει ότι, παρά τις πολιτικές αντιπαραθέσεις τους, οι ευρωπαίοι δημοκράτες του Ευρωκοινοβουλίου, δηλαδή οι Σοσιαλιστές, οι Συντηρητικοί, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι, μπορούν και θέλουν να συνεργαστούν μεταξύ τους αλλά και με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη διαμόρφωση και στην προώθηση των πολιτικών της ΕΕ.
Υπάρχουν όμως και κρίσιμες εξελίξεις τις οποίες δεν πρέπει να παραβλέψουμε: μου προκαλεί βαθιά ανησυχία το γεγονός ότι στο νέο Ευρωκοινοβούλιο βρήκαν θέση τόσο πολλοί ακροδεξιοί ευρωβουλευτές. Σχεδόν 10% των εδρών από περισσότερες από δέκα χώρες εντός της ΕΕ αντιστοιχεί σε κόμματα που στρέφονται ανοιχτά ενάντια στην ανεκτικότητα και στα δικαιώματα των μειονοτήτων. Κόμματα που χαρακτηρίζονται από λαϊκισμό και απορρίπτουν τον δρόμο προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έλαβαν περισσότερες έδρες από ποτέ άλλοτε στο παρελθόν. Σε ορισμένες χώρες μάλιστα τα ακραία κόμματα που εισήλθαν στο Ευρωκοινοβούλιο ήταν από τα ισχυρότερα κόμματα ή ίσως και το ισχυρότερο κόμμα της χώρας τους. Το σοκ που έχει προκαλέσει το εκλογικό αυτό αποτέλεσμα γίνεται αισθητό σε ολόκληρη την Ευρώπη μετά τις 25 Μαΐου.
Καταφανώς ακροδεξιά κόμματα έχουν βρει θέση και φωνή στο νέο Ευρωκοινοβούλιο. Το ότι το NPD έλαβε εισιτήριο για το Στρασβούργο και τις Βρυξέλλες είναι επονείδιστο. Μετά την επιβεβλημένη από το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο κατάργηση της ρήτρας του 3% εισήλθαν στο Ευρωκοινοβούλιο μικρά γερμανικά κόμματα χωρίς σοβαρό πολιτικό πρόγραμμα. Σε κάθε περίπτωση η ύπαρξη πολλών μικρών ομάδων δεν διευκολύνει τις εργασίες του Ευρωκοινοβουλίου εν όψει της αντίστασης των ακραίων στοιχείων και των λαϊκιστών.
Τα αίτια της εκλογικής επιτυχίας των ξενοφοβικών κομμάτων είναι ποικίλα και διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Ασφαλώς έχουν συμβάλει σε αυτήν και οι συνέπειες της βαθιάς χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης που έπληξε κυρίως τον ευρωπαϊκό Νότο. Πολλοί άνθρωποι εκεί, και ιδιαίτερα οι νέοι, δεν ταυτίζουν πλέον την ΕΕ με την υπόσχεση μιας καλύτερης ζωής, αλλά την αντιλαμβάνονται ως απειλή. Η δραματική αύξηση της ανεργίας σε πολλές χώρες και ειδικά τα αβάσταχτα επίπεδα της ανεργίας των νέων σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα προφανώς οδήγησαν κάποιους στο να αμφισβητήσουν τους ισχύοντες πολιτικούς συσχετισμούς και να στραφούν σε ευρωσκεπτικιστικά και ακραία κόμματα. Οι μεταρρυθμιστικές διαδικασίες επέφεραν κοινωνικά πλήγματα στα οποία οι εκλογείς αντέδρασαν και ενώπιον της κάλπης.
Τώρα που το χειρότερο μέρος της οικονομικής κρίσης βρίσκεται πλέον πίσω μας και αρχίζουν παντού να διακρίνονται μικρά σημάδια ανάπτυξης και ανάκαμψης, θα πρέπει εμείς στην Ευρώπη να ανταποκριθούμε στις δικαιολογημένες προσδοκίες των πολιτών και να εργαστούμε σκληρά ώστε να επιτευχθεί ανάπτυξη, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να δοθεί στους ανθρώπους μια προοπτική για το μέλλον. Είναι θετικό ότι για το θέμα αυτό υπάρχει σύμπνοια στην Ευρώπη. Ο επόμενος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ θα λάβει από τα κράτη-μέλη και το Ευρωκοινοβούλιο μια ισχυρή εντολή για την προώθηση της ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Αν τα καταφέρουμε, τα ακραία κόμματα θα χάσουν σίγουρα τα ερείσματά τους στην κοινωνία. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό. Θα πρέπει να υψώσουμε επίσης το ανάστημά μας στους λαϊκιστές και στα ακραία στοιχεία εντός του Ευρωκοινοβουλίου και να τους υποδείξουμε ξεκάθαρα τα όριά τους.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να καταδικάζει απερίφραστα και με αποφασιστικότητα κάθε έκφραση ξενοφοβικών, ρατσιστικών και αντισημιτικών τάσεων στην Ολομέλεια, στις επιτροπές ή στον δημόσιο λόγο του.
Πιστεύω ότι η θέσπιση μιας νέας επιτροπής στο Ευρωκοινοβούλιο κατά του ρατσισμού και αντισημιτισμού θα ήταν η ενδεδειγμένη απάντηση στις ακραίες φωνές από τα δεξιά και τα αριστερά. Η επιτροπή αυτή θα αποτελούσε το κατάλληλο βήμα για να αντιμετωπίζονται συστηματικά και όχι μόνο σποραδικά οι προκλήσεις της ξενοφοβίας, του αντισημιτισμού και του εξτρεμισμού εναντίον του ευρωπαϊκού μας συστήματος αξιών αλλά και για να δίνονται ξεκάθαρες απαντήσεις.
Προτείνω επίσης την καθιέρωση ενός πανευρωπαϊκού ελαχίστου ορίου για την είσοδο των κομμάτων στο Ευρωκοινοβούλιο. Διότι αδυνατώ να κατανοήσω πώς η είσοδος μικρών κομμάτων, συνήθως μονοθεματικού χαρακτήρα, αυξάνει την εκπροσώπηση του πολιτικού φάσματος μιας χώρας. Σε πολλές χώρες υπάρχει εθνικό όριο για την είσοδο των κομμάτων στο Ευρωκοινοβούλιο. Η επίτευξη ενός ενιαίου ορίου για το σύνολο της ΕΕ θα ήταν σημαντικό βήμα. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή δημοκρατία και τη νομιμοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ο αγώνας ενάντια στην ξενοφοβία και στον ρατσισμό θα είναι ένας από τους κύριους στόχους της ευρωπαϊκής πολιτικής τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για έναν αγώνα που αφορά την προάσπιση των κοινών μας ευρωπαϊκών αξιών: του σεβασμού στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, της ελευθερίας, της ισότητας, της δημοκρατίας και της προστασίας των μειονοτήτων.
Ο κ. Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ, είναι ομοσπονδιακός υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
