Καλοκαιρινό χαμόγελο στο Ελαφονήσι

Χανιά, η πύλη ενός κόσμου μαγικού, μια προσωπικότητα. Τους δρόμους των Χανίων σηματοδοτούν τα ονόματα των καραβιών που σε πάνε. Το «Ελυρος», ας πούμε, της ANEK Lines δεν σε φέρνει απλώς στο λιμάνι της Σούδας, αλλά σε βάζει στην κρητική εμπειρία και σε πάει στην ενδοχώρα των Χανίων από το Τειχί στο Ροδοβάνι, παράλληλα με τα τείχη της αρχαίας Ελύρου μέχρι τη Σούγια και μετά με τα πόδια στο επίνειο της αρχαίας πόλης, τη Λυσό και το παραθαλάσσιο αρχαίο θεραπευτήριο. Προτού όμως μπεις σε αυτές τις διαδρομές, συνθέτεις την ατμόσφαιρα του ταξιδιού σου με μια βόλτα στο ενετικό πέταλο, που τη μία άκρη του κλείνει ο χαρακτηριστικός Αιγυπτιακός Φάρος, ίσως ο παλαιότερος στη Μεσόγειο, και την άλλη το Φρούριο Φιρκά. Πάνω στην καμπύλη οι προσόψεις των καιρών που περνούν πάνω από την πόλη είναι το πιο εντυπωσιακό σκηνικό, που όμως πίσω του κυλά ολόκληρη η ζωή της πόλης, μέσα στα στενά σοκάκια με τα διάσπαρτα μαχαιράδικα, τη γραφική αγορά και απέναντί της, σε έναν δρόμο, το μαγαζί με την μπουγάτσα του Ιορδάνη, που είναι το «καλημέρα» των Χανίων. Οι αμαξάδες μπροστά στο τζαμί και μετά τα βενετσιάνικα αρσενάλια δίνουν την ξεχωριστή πινελιά στην ατμόσφαιρα της πόλης. Με αυτό το χάδι του Κρητικού πελάγους στο μάγουλο, πάμε νότια για να ανταμώσουμε την αύρα του Λιβυκού, που έχει το κύμα του καημό, μα δεν σε βαρυκαρδίζει.

«Οι ελιές με τις ρυτίδες των γονιών μας / τα βράχια με τη γνώση των γονιών μας» ψιθυρίζει στο αφτί ο Γιώργος Σεφέρης απαγγέλλοντας ένα «Μυθιστόρημα». Τα λιόδεντρα, από τότε που τα πρωτοφύτεψαν μαζί με το αμπέλι, ήδη από την πρώιμη εποχή του χαλκού, σε τούτο το πέτρινο ακρωτήρι που μπαίνει στη Μεσόγειο μαζί με νησιά του, είναι δικά μας, κατάδικά μας. Και εδώ, γύρω από την Κάντανο (52 χλμ. από τα Χανιά), υπάρχουν οι γέρικες ελιές του Αγίου Γεωργίου και τα αμπέλια με τα ρωμαίικα κλήματα.

Οι ελιές υπήρχαν σε αυτό το τοπίο 9.000 χρόνια πριν. Αλλά αυτή η μνημειακή ελιά του Αγίου Γεωργίου στο Ανισαράκι της Καντάνου υπάρχει ήδη εκεί εδώ και 3.000 χρόνια. Φανταστείτε ότι μάζευαν τους πρώτους καρπούς της, τις τσουνάτες ελιές της, οι άνθρωποι της Υπομινωικής περιόδου ή της Πρωτογεωμετρικής. Μαζί με τις ελιές πηγαίνουν και τα αμπέλια, και εδώ στο Σέλινο καλλιεργείται το ρωμαίικο, το σταφύλι που χαρακτηρίζει τα κρασιά των Χανίων. Τα κλήματα, αιώνες τώρα, απλώνουν τις βέργες τους που αυτή την εποχή δένουν τα πολύχρωμα τσαμπιά. Και ανάμεσα στις παλιές ελιές και στα αμπέλια, εδώ στο Ανισαράκι, το επίσης παλιό εκκλησάκι της Αγίας Αννας –με τη σπάνια τοιχογραφία που θηλάζει την Παναγία –ένας από τους πολλούς ναούς του 13ου και 14ου αιώνα που διατηρούνται στις γειτονιές της Καντάνου.

Οι Ναζί είχαν αφήσει τότε όρθια μόνο μια πινακίδα που έλεγε ότι εδώ υπήρχε η Κάντανος. Ομως οι κατακτητές, όπως κάθε κατακτητής, δεν καταλαβαίνουν τίποτε από τον τόπο που πατούν με τη δύναμη των όπλων τους. Εδώ υπάρχει η Κάντανος, γιατί δεν μπορείς να εξαλείψεις το DNA της ελευθερίας ούτε από το αίμα των σκοτωμένων. Πόσω μάλλον που η Κάντανος σφύζει από ζωή γύρω από τον κεντρικό δρόμο που τρέχεις προς την ελευθερία των θαλασσών. Βέβαια, υπάρχουν πολλοί λόγοι –γευστικοί κυρίως –για να σταματήσεις στον κεντρικό δρόμο και στην πλατεία την οποία διασχίζει.

Στο «Μεσόστρατο», στην πλατεία, απλώνεται μπροστά σου ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά τραπέζια του κρητικού γευστικού πολιτισμού: γαρδούμια (τα λένε και σωθικά, κοιλιά αρνιού τυλιγμένη με έντερα, κοκκινιστή με πατάτες και κολοκύθια), μπουρέκι (πατάτες, κολοκύθια και κρέμα από μυζήθρα από πάνω), αβγά μάτια με στάκα, κατσικάκι τσιγαριαστό, αρνί με αγκινάρες, καλιτσούνια μαλακερά (με τυρί μαλάκα, ανώριμη γραβιέρα), πηκτόγαλα Χανίων. Δίπλα, στην «Πλατεία», σερβίρεται η περίφημη κρητική κρεατότουρτα.

Και αυτή η ενδοχώρα σκάει ένα απίθανο, τριανταφυλλί χαμόγελο στο Ελαφονήσι. Μετά την Κάντανο, ο δρόμος που τρέχει για την Παλαιόχωρα ξεστρατίζει δεξιά από τα Πλεμενιανά για το Ελαφονήσι (38 χλμ.). Περνά πρώτα μέσα από τις ενετικές ελιές και μετά χώνεται στις σκιερές καστανιές του Ελους (15 χλμ. από τα Πλεμενιανά).
Οι καστανιές, φορτωμένες αυτή την εποχή με ανώριμες καστανοκουβάρες, είναι το χαρακτηριστικό του τοπίου που ανεβοκατεβαίνει βαθυπράσινο στις πλαγιές μέχρι να αντικρίσει τα κύματα στη δυτική άκρη της Κρήτης όπου λατρεύεται η Παναγία Χρυσοσκαλίτισσα, μια ωραία γειτονιά γύρω και πάνω στον βράχο, απέναντι στο μέτωπο των κυμάτων.

Μετά το Ελος (5 χλμ.), ο δρόμος πιάνει την ακτή και περνά από τη Χρυσοσκαλίτισσα (10 χλμ. μετά). Από εδώ, μένουν ακόμη 6 χλμ. για να αντικρίσεις την πανοραμική εικόνα του Ελαφονησίου, που αυτή την εποχή σφραγίζεται από το πλήθος των ανθρώπων και των αυτοκινήτων. Περιηγητές του θέρους, οχήματα, κέδρα, πάγκοι καντινών, ομπρέλες, ξαπλώστρες, συνωστίζονται γύρω από τη ροζ αμμουδιά. Ομως αυτά τα αφήνεις γρήγορα πίσω σου, καθώς αρχίζεις να περπατάς στη ρηχή θάλασσα, να ξεκουράζεσαι στις εφήμερες νησίδες της άμμου, μέχρι να φτάσεις στο νησάκι απέναντι, με τους ανθισμένους από κρίνα του γιαλού αμμόλοφους. Είναι μια από τις πλέον δυνατές καλοκαιρινές εμπειρίες, όνειρο θερινής ημέρας.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 29 Ιουνίου 2014