Η Σοφία Βάρη στην Ανδρο

Ο σφοδρός αέρας που φυσούσε στο νησί της Ανδρου δεν εμπόδισε το πλήθος των προσκεκλημένων να δώσει το «παρών» στην έκθεση της γνωστής γλύπτριας Σοφίας Βάρη, συζύγου του διάσημου κολομβιανού καλλιτέχνη Φερνάντο Μποτέρο.

Το Σάββατο 28 Ιουνίου, στο βήμα που είχε στηθεί ειδικά για τα εγκαίνια στον χώρο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η διευθύντρια του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή Φλερέτ Π. Καραδόντη μίλησε για «τη μεγάλη εφετινή πρωτιά» καθώς η παρουσία της Βάρη «είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το στήσιμο της έκθεσης», αλλά και για την παλιά επιθυμία της Ελίζας Γουλανδρή, προσωπικής φίλης της Βάρη, να γίνει έκθεση με έργα της στο μουσείο.

Ο διευθυντής του μουσείου Κυριάκος Κουτσομάλλης επικεντρώθηκε στην «ειλικρίνεια, τον αυθορμητισμό και το ανεπιτήδευτο» της Βάρη και τελευταίος πήρε τον λόγο ο υπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τασούλας στην πρώτη επίσημη παρουσία του σε εγκαίνια έκθεσης. Μίλησε για τους «τρεις κύκλους, τις τρεις πνοές αισιοδοξίας», που δεν είναι άλλοι από το νησί της Ανδρου, τους Γουλανδρήδες και την ίδια τη Βάρη. «Διευρύνατε τα όρια της Ελλάδας και σας θαυμάζουν όλοι» της είπε.

Απευθυνόμενος προς στιγμήν στην Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, η οποία ήταν επίσης παρούσα, καθισμένη ανάμεσα στη Βάρη και στον σύζυγό της Φερνάντο Μποτέρο, ανέτρεξε στη ρήση του βυζαντινολόγου σερ Στίβεν Ράνσιμαν «η Ιστορία είναι η αντίδραση στην πρόκληση του περιβάλλοντος» και αναφέρθηκε στην ομιλία του Ευάγγελου Αβέρωφ στον ΟΗΕ το 1957.

«Γινόταν μια πολύ μεγάλη μάχη για ένα εθνικό θέμα της Κύπρου. Ο τούρκος αντιπρόσωπος κατηγόρησε την Ελλάδα ότι στο θέμα της Κύπρου θέλει να πραγματώσει τη Μεγάλη Ιδέα με την εδαφική έννοια. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών, φιλότεχνος και συλλέκτης, ο αείμνηστος Ευάγγελος Αβέρωφ, πήρε τον λόγο και είπε ότι πράγματι η Ελλάδα είναι υπέρ της Μεγάλης Ιδέας. Οχι όμως με την εδαφική έννοια αλλά με την πολιτιστική. «Αν σήμερα γινόταν ένας διεθνής διαγωνισμός για την καλύτερη όπερα, το πρώτο βραβείο θα το έπαιρνε η Ελλάδα» είπε. «Διευθυντής της ορχήστρας θα ήταν ο Δημήτρης Μητρόπουλος, σοπράνο η Μαρία Κάλλας, βαθύφωνος θα ήταν ο Μοσχονάς της Μητροπολιτικής Οπερας της Νέας Υόρκης, βαρύτονος ο Πασχάλης από την Οπερα του Μιλάνου. Σήμερα λοιπόν η ίδια Μεγάλη Ιδέα, κυρία Βάρη, στο πρόσωπό σας μάς δίνει τις ίδιες ελπίδες».

Τα εκθέματα

Στο μεταξύ οι προσκεκλημένοι είχαν κατακλύσει τους τρεις ορόφους του μουσείου όπου εκτίθενται τα έργα, που καλύπτουν όλη την γκάμα της εικαστικής δραστηριότητας της Σοφίας Βάρη. Μπρούντζινα γλυπτά μαύρου χρώματος, ορισμένα με λευκές λεπτομέρειες, «για να καθαρίζονται οι συνδέσεις τους».

Ενα μνημειακό γλυπτό ύψους 3,15 μέτρων, το μοναδικό τόσο μεγάλης κλίμακας, με τίτλο «Vent du Sud», εμπνευσμένο, όπως μαρτυρεί και ο τίτλος του, από τη Μεσόγειο. Κατάλευκα γλυπτά από μάρμαρο Θάσου, το οποίο δουλεύει, όπως και τα υπόλοιπα, στο εργαστήριό της στην Πιέτρα Σάντα της Ιταλίας. Ενα εξ αυτών, το «Le jour des jours», η Σοφία Βάρη το δώρισε μάλιστα στο Μουσείο.

Μικρά ασημένια γλυπτά, μεγάλα επιτοίχια από εποξική ρυτίνη, αλλά και ζωγραφικά έργα μεικτής τεχνικής. Μεγάλη εντύπωση προκαλούν και τα κολάζ της Σοφίας Βάρη, τα οποία από μακριά μοιάζουν ζωγραφισμένα, όταν όμως πλησιάσεις κοντά αντιλαμβάνεσαι ότι αποτελούνται από ετερόκλητα υλικά, ως επί το πλείστον χαρτόνια τοποθετημένα μεταξύ τους έτσι ώστε να δημιουργούν ένα άψογο σύνολο.

Οι τίτλοι τους παραπέμπουν στις πρωτότυπες ονομασίες μικρών ορεινών χωριών της Κολομβίας, κοντά στον δήμο του Ριονέγκρο, όπου μαζί με τον διάσημο σύζυγό της Φερνάντο Μποτέρο διατηρούν το σπίτι τους στη Λατινική Αμερική.

Παρόντες ανάμεσα στα έργα και εν συνεχεία στο νησί ήταν μεταξύ άλλων ο πρίγκιπας Νικόλαος με τη σύζυγό του Τατιάνα Μπλάτνικ, ο πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας Τζον Κίτμερ, η πριγκίπισσα Ιρα φον Φίρστενμπεργκ, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, οι ζωγράφοι Αλέκος Φασιανός, Γιώργος Ρόρρης και Ανδρέας Κοντέλλης, οι ηθοποιοί Νόνικα Γαληνέα και Κατερίνα Χέλμη, ο τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας, η σύζυγός του Αννα και η Μάγδα Μπαλτογιάννη, η οποία ανέλαβε τη διοργάνωση της έκθεσης.