Τετρακόσια δύο ολοκληρωμένα σχολικά βιβλία θα συγγραφούν με απόφαση του υπουργείου Παιδείας μέσα σε επτά μήνες! Αυτό αποκαλύπτουν οι πληροφορίες του «Βήματος» ενώ συγγραφείς, εκπαιδευτικοί και εκδότες απορούν με τα απαγορευτικά χρονικά περιθώρια αφήνοντας αιχμές ότι αναζητείται να εγκριθεί έτοιμο από πριν συγγραφικό υλικό, ακόμη και για λόγους κόστους, εγείροντας παράλληλα και θέματα διαφάνειας. Ολα αυτά στο τέλος μιας χρονιάς-θρίλερ, με μια Τράπεζα Θεμάτων στην εφετινή Α’ Λυκείου που δίνεται στη δημοσιότητα τη Δευτέρα 26 ή την Τρίτη 27 Μαΐου, ενώ οι προαγωγικές εξετάσεις στα Λύκεια ξεκινούν στις 29 Μαΐου και οι πανελλαδικές στις 28 του μήνα. Δηλαδή οι εφετινοί μαθητές της Α’ Λυκείου θα έχουν στη διάθεσή τους μόνο δύο ημέρες για να ενημερωθούν για ένα τελείως καινούργιο εξεταστικό σύστημα.
Οι αλλαγές είναι άμεσες και σαρωτικές: όλα τα επιστημονικά αντικείμενα στο Λύκειο αλλάζουν βιβλία και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις η συγγραφή τους ξεκινάει από τη Γ’ τάξη της βαθμίδας για να φτάσει στην Α’. Από τα βιβλία αυτά, τα πέντε πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί ως το τέλος Ιουλίου, ενώ η προκήρυξη για τη συγγραφή τους ανακοινώθηκε στις 17 Απριλίου. Ο λόγος γίνεται για τα βιβλία: Πολιτική Παιδεία Α’ και Β’ Λυκείου, Αρχές Κοινωνικών Σπουδών Β’ Λυκείου (μάθημα προσανατολισμού), Εφαρμογές Πληροφορικής Α’ Λυκείου και Πληροφορική Β’ Λυκείου. Καθώς μιλούμε μόνο για τρεισήμισι μήνες, η είδηση έχει δεχθεί την προφανή κριτική κομμάτων της αντιπολίτευσης για «προχειρότητα» στο περιεχόμενό τους.

Φυσικά θα ετοιμαστούν και νέα αναλυτικά προγράμματα (σε αντίστοιχους χρόνους) πάνω στα οποία θα γραφούν –αποτελεί ένα ερώτημα το πότε, όπως είναι προφανές –τα νέα βιβλία. Περίοδος πιλοτικής εφαρμογής τους δεν έχει προβλεφθεί, ενώ αλλάζουν και οι διαδικασίες συγγραφής τους: πλέον δεν θα ορίζεται μια ομάδα συγγραφέων που θα παρουσιάζει ένα ενδεικτικό κεφάλαιο του βιβλίου που θα αξιολογείται από ειδική επιτροπή επιστημόνων και εφόσον εγκρίνεται θα προχωρεί στην ολοκλήρωση του έργου.
Αντιθέτως το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) ζητεί εφέτος να κατατεθούν επτά μήνες μετά την ανακοίνωση της προκήρυξης των βιβλίων ολοκληρωμένα προτυπωμένα αντίγραφα των υπό έγκριση βιβλίων από όποιον ενδιαφέρεται. Από αυτά που θα κατατεθούν οι εκπρόσωποι του ΙΕΠ απλώς θα επιλέξουν το καλύτερο. Θα πληρώσουν 15.000 ευρώ στον συγγραφέα του και θα απορροφήσουν περίπου 12 εκατ. ευρώ από κοινοτικά κονδύλια για την ολοκλήρωση του έργου.
Αιχμές για τις επιλογές


Μοιάζουν τα παραπάνω με δείγμα ολοκληρωμένης εκπαιδευτικής πολιτικής στην κρισιμότατη βαθμίδα του Λυκείου;
«Η μόνη περίπτωση για να γραφτεί ένα σχολικό βιβλίο μέσα σε επτά μήνες είναι το να είναι ήδη έτοιμο…» σχολιάζει χαρακτηριστικά συγγραφέας σχολικού βιβλίου του Δημοτικού που μίλησε στο «Βήμα». Ο ίδιος αναφέρει ότι χρειάστηκαν δυόμισι χρόνια στην ομάδα του προτού παραδώσει στις σχολικές τάξεις ένα ολοκληρωμένο σχολικό εγχειρίδιο, ενώ τουλάχιστον ένας χρόνος για να γραφτεί και ένας για να αξιολογηθεί και να δοκιμαστεί.
Στο ερώτημα του «Βήματος» προς τον αντιπρόεδρο της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας κ. Γιάννη Τυρλή για το αν ένα βιβλίο Μαθηματικών για το Λύκειο μπορεί να γραφτεί σε επτά μήνες, η απάντηση είναι κοφτή: «Οχι».

«Οι αλλαγές στην παιδεία και στο περιεχόμενο της διδασκαλίας των Μαθηματικών πρέπει να γίνονται με σοβαρό και υπεύθυνο τρόπο, με προγραμματισμό, στόχους, έλεγχο, αξιολόγηση» δηλώνει ο κ. Τυρλής, ο οποίος σχολιάζει δηκτικά το γεγονός ότι η Μαθηματική Εταιρεία δεν εκπροσωπείται επί σειρά ετών στη συγγραφή των σχολικών βιβλίων.

«Είναι προφανές ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα λίγων μηνών είναι αδύνατον να γραφτεί ένα καλό σχολικό βιβλίο» διαπιστώνει ο κ. Τυρλής. «Εκτός αν είναι ήδη έτοιμο και οι συντάκτες του περιμένουν απλώς να επιλεγούν» επαναλαμβάνει ο δεύτερος συνομιλητής μας και συγγραφέας σχολικού βιβλίου.
Ο κ. Αν. Στέφος, αντίθετα, της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων, δηλώνει σχετικά ότι εάν κάποιος έχει κατάλληλα προετοιμαστεί και έχει την κατάλληλη προπαιδεία, θα δώσει έναν τιτάνιο αγώνα, αλλά μπορεί να το πετύχει.
Πάντως, πέντε βιβλία τα οποία θα διδαχτούν τον Σεπτέμβριο θα γραφτούν σε μόλις τρεις μήνες (μέσα στο καλοκαίρι). Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο πρόεδρος του ΙΕΠ κ. Σωτήρης Γκλαβάς, θα γραφτούν 285 βιβλία για την Επαγγελματική Εκπαίδευση, 59 για το Γενικό Λύκειο, 53 για τα μουσικά και τα καλλιτεχνικά σχολεία και πέντε για την υποχρεωτική εκπαίδευση.
«Η εντυπωσιακή μέθοδος των επτά…»


«Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το γεγονός ότι το ΙΕΠ ζητάει ολοκληρωμένα βιβλία και όχι δείγματα αυτή τη φορά, και μάλιστα σε επτά μήνες» σχολιάζει μιλώντας στο «Βήμα» ο συγγραφέας του βιβλίου της Ιστορίας που διδάσκεται στη Γ’ τάξη του Γυμνασίου κ. Δημήτρης Ξιφαράς. «Ολα αυτά ενώ το ΙΕΠ θα τρέχει εφέτος το άλλο τιτάνιο έργο, της «τράπεζας θεμάτων»» αναφέρει ο κ. Ξιφαράς. «Πρώτα έχουμε μια διαδικασία σε μινιατούρα, όπου όποιος αντέξει θα γράψει σχολικά βιβλία σε τρεις μήνες και μετά θα ακολουθήσει το έργο των 402 βιβλίων σε επτά μήνες» συμπληρώνει.
Οπως αποκαλύπτει όμως, έχοντας μια πολύ στενή σχέση με τον χώρο των εκδοτών και των συγγραφέων σχολικών βιβλίων, κανένας ως σήμερα δεν έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχει σε μια τέτοια διαδικασία. «Μόνο το κόστος της συγγραφής και προεκτύπωσης ενός βιβλίου που μπορεί και να μην επιλεγεί είναι δυσβάσταχτο» λέει ο κ. Ξιφαράς. «Αναρωτιέμαι πραγματικά ποιος μπορεί να σκέφτηκε μια τέτοια διαδικασία. Ή κάποιοι άσχετοι το σχεδίασαν ή υπάρχει μια άλλη μαγική λύση που θα μας την αποκαλύψουν την τελευταία στιγμή» σχολιάζει δηκτικά.
Η ολοκλήρωση του συνολικού προγράμματος των βιβλίων, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, είναι ο Σεπτέμβριος του 2015.
Μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες αναμένεται να ανακοινωθεί από το υπουργείο Παιδείας η προκήρυξη για το μητρώο των εκπαιδευτικών που θα καταρτίσουν τα προγράμματα σπουδών για το Λύκειο. Στις ομάδες αυτές θα δοθεί περίοδος τριών μηνών για την κατάρτιση των προγραμμάτων σπουδών. Με βάση αυτά τα προγράμματα θα γίνουν οι προκηρύξεις για τα νέα βιβλία, τα οποία επτά μήνες μετά την προκήρυξη αυτή θα πρέπει να παραδοθούν σε μορφή προεκτύπτωσης από κάθε ενδιαφερόμενο.
Επιστολή με ερωτήματα


Τα παραπάνω προκάλεσαν την έντονη αντίδραση της Ενωσης Ελληνικού Βιβλίου η οποία απέστειλε επιστολή προς τον πρόεδρο του ΙΕΠ κ. Γκλαβά. «Πιστεύει στα σοβαρά κάποιος ότι είναι δυνατό να συγγραφεί έστω και ένα σχολικό βιβλίο με αρτιότητα, υπευθυνότητα, παιδαγωγική και επιστημονική τεκμηρίωση από μια συγγραφική ομάδα στο διάστημα αυτό;» αναφέρεται στην επιστολή.
Η Ενωση Ελληνικού Βιβλίου ζητούσε παράλληλα συνάντηση με τον κ. Γκλαβά για να ενημερωθεί σχετικά με τα νέα αναλυτικά προγράμματα σπουδών του Λυκείου. Σε απάντησή του προς την Ενωση ο κ. Γκλαβάς συνέστησε στους εκπροσώπους της να αποταθούν στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας, με την αιτιολογία ότι το ΙΕΠ έχει απλώς γνωμοδοτικό ρόλο.
Οι εκπρόσωποι της Ενωσης Ελληνικού Βιβλίου καταλήγουν με τις εξής φράσεις στην επιστολή τους: «Τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Η προκήρυξη αυτού του διαγωνισμού δίνει μια εικόνα προχειρότητας και οδηγεί σε εύλογα ερωτήματα όπως:
Μήπως τα βιβλία έχουν ήδη γραφτεί και η προκήρυξη έχει απλώς τυπικό και διαδικαστικό χαρακτήρα; Μήπως έχουν ήδη προεπιλεγεί συγγραφικές ομάδες, οι οποίες εργάζονται, και όποιος «ατυχής» μπει στην περιπέτεια της συγγραφής των σχολικών βιβλίων θα εργαστεί εντατικά επί ματαίω; Είναι τελικά διαφανής και αξιοκρατική αυτή η διαδικασία, η οποία μάλιστα χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ;».

Η εμπειρία της Ευρώπης
Η επικρατέστερη πρακτική
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με τις πληροφορίες της Ενωσης Ελληνικού Βιβλίου, το κράτος έπειτα από μελέτη παρουσιάζει το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και οι εκδότες με βάση αυτό εντός δεκαοκτώ μηνών εκδίδουν βιβλία κατάλληλα για διδασκαλία στα σχολεία. Τα βιβλία εγκρίνονται όλα χωρίς κανέναν αριθμητικό περιορισμό, υπό την προϋπόθεση ότι κρίνονται κατάλληλα από αρμόδιες επιτροπές. Από την ποικιλία αυτή των εγκρινόμενων βιβλίων κάθε σχολείο επιλέγει και αγοράζει με χρήματα του Δημοσίου τους τίτλους που θεωρεί κατάλληλους. Τα αντίτυπα των βιβλίων αυτών δίνονται στους μαθητές, οι οποίοι υποχρεούνται στο τέλος του έτους να τα επιστρέψουν σε καλή κατάσταση, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους μαθητές του επόμενου έτους. Ετσι, με μία αγορά το σχολείο μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια αντίτυπα για τέσσερα ή και περισσότερα έτη.

Το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου Παιδείας
Ξεχωριστή τράπεζα θεμάτων για τις Πανελλαδικές
Στις 26 ή 27 Μαΐου, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες του «Βήματος», θα ανακοινωθούν εφέτος τα θέματα της τράπεζας θεμάτων, του θεσμού που θα εφαρμοσθεί για πρώτη φορά στην Α’ Λυκείου ως το πρώτο στάδιο του νέου εξεταστικού συστήματος, το οποίο θα ολοκληρωθεί το 2016. Το «Βήμα» αποκαλύπτει σήμερα όλα τα στάδια που θα οδηγήσουν στο νέο εξεταστικό σύστημα και τις πληροφορίες που αφορούν τη νέα τράπεζα θεμάτων.
Οπως αναφέρουν ανώτατα στελέχη του υπουργείου Παιδείας, για τις πανελλαδικές εξετάσεις του 2016 θα εφαρμοσθεί χωριστή τράπεζα θεμάτων, η οποία θα αφορά τις εξετάσεις σε εθνικό επίπεδο και θα περιλαμβάνει πιο απαιτητικά θέματα. Η τράπεζα θεμάτων της Α’ Λυκείου θα λειτουργεί σε διαφορετικό server από εκείνον που θα σχετίζεται με τις πανελλαδικές εξετάσεις και τα θέματά τους, που θα ξεκινήσουν εφέτος στις 28 Μαΐου.
Συγκεκριμένα και ανά κατηγορία οι διαδικασίες που δρομολογεί το ερχόμενο χρονικό διάστημα το υπουργείο Παιδείας:
Η τράπεζα θεμάτων που αναμένει η εκπαιδευτική κοινότητα με αγωνία τους τελευταίους μήνες είναι έτοιμη, όπως λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του ΙΕΠ κ. Σωτ. Γκλαβάς. Δεν έχει δοθεί ακόμη στη δημοσιότητα, όπως αναφέρει, για να μη χρησιμοποιηθεί από αλυσίδες φροντιστηρίων που θα θελήσουν να προσφέρουν γρήγορες «λύσεις» και σχετικές προσφορές. Η τράπεζα περιλαμβάνει από 250 ως 400 θέματα ανά μάθημα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για επτά διαφορετικές τράπεζες θεμάτων, καθεμία εκ των οποίων αφορά το γενικό ημερήσιο λύκειο, το γενικό απογευματινό λύκειο, το επαγγελματικό ημερήσιο λύκειο, το επαγγελματικό εσπερινό λύκειο, τα μουσικά λύκεια, τα καλλιτεχνικά λύκεια και τα εκκλησιαστικά λύκεια.
Η διαδικασία

Οπως αναφέρουν οι πληροφορίες του «Βήματος», οι εξετάσεις στην Α’ και στη Β’ Λυκείου θα γίνονται τις ημέρες που δεν έχουν προγραμματιστεί πανελλαδικές εξετάσεις.
Δύο ώρες πριν από την έναρξη των εξετάσεων, τα σχολεία θα πάρουν τον ειδικό κωδικό τους από το υπουργείο Παιδείας (οι εξετάσεις δεν θα ξεκινούν στις 8.30 το πρωί, αλλά αργότερα) και με βάση αυτόν το σύστημα θα «ανοίξει» για να μπορέσουν να επιλέξουν από την τράπεζα τα δύο από τα τέσσερα θέματα ανά μάθημα. Κάθε σχολείο θα κάνει δική του κλήρωση, οπότε τα θέματα θα είναι διαφορετικά σε κάθε περίπτωση.
Από τη διαδικασία προβλέπεται ότι αν κάποιο σχολείο επιλέξει ένα θέμα το οποίο οι καθηγητές του κρίνουν ότι είναι ακατάλληλο ή οι μαθητές δεν το κατέχουν, θα μπορούν να προχωρήσουν σε «δεύτερη επιλογή». Θα στείλουν, δηλαδή, μέσω του συστήματος στο υπουργείο Παιδείας αίτημα το οποίο θα πρέπει να δικαιολογήσουν επαρκώς και θα ζητήσουν δεύτερη κλήρωση θεμάτων.
Για τα μαθήματα της λογοτεχνίας και των ξένων γλωσσών το σύστημα θα «ανοίξει» για την επιλογή των θεμάτων τρεις ώρες πριν από την εξέταση, δηλαδή νωρίς το ίδιο πρωί.
Σε Β’ και Γ’ Λυκείου

Τα θέματα της τράπεζας θεμάτων θα διπλασιαστούν και εντός του ερχόμενου Σεπτεμβρίου θα ανακοινωθούν μαζί με εκείνα που θα περιλαμβάνουν τις εξετάσεις του επόμενου καλοκαιριού για τη Β’ Λυκείου (για εκείνους τους μαθητές που πηγαίνουν εφέτος Α’ Λυκείου δηλαδή και την επόμενη χρονιά θα πηγαίνουν στη Β’ τάξη).
Για τη Γ’ Λυκείου και τις πανελλαδικές εξετάσεις θα δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια του χρόνου που ακολουθεί νέα ξεχωριστή τράπεζα θεμάτων, η οποία θα αφορά τις πανελλαδικές εξετάσεις του 2016 –θα αποτελεί εφεξής το νέο εξεταστικό σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ της χώρας. Από αυτήν κατά τον ίδιο τρόπο θα επιλέγεται το 50% των θεμάτων και τα υπόλοιπα θα επιλέγονται από τους καθηγητές της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων.
Η εμπλοκή πανεπιστημίων και ΤΕΙ στα παραπάνω θα έχει να κάνει μόνο με τη δυνατότητα που θα έχουν, αν θέλουν, να στείλουν στο ΕΙΝ θέματα για να συμπεριληφθούν στη τράπεζα των πανελλαδικών εξετάσεων.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ