Οι Πορτογάλοι διατηρούν ακόμη την πικρή γεύση. Υστερα από τρία χρόνια υπό την τρόικα η Λισαβόνα ξαναβρήκε την οικονομική ανεξαρτησία της. Αλλά με ποιο κόστος; Η ανεργία κορυφώθηκε στο 15,1%, η φτώχεια εκτινάχθηκε στα ύψη και το δημόσιο χρέος έσπασε κάθε ρεκόρ. Τα ίδια διαπιστώνονται και στις υπόλοιπες χώρες που βρέθηκαν στη «φροντίδα» της τρόικας: Ελλάδα, Κύπρος και Ιρλανδία.
«Διαπράχθηκαν ανεπανόρθωτα λάθη» λέει ο Κριστόφ Μπλο από το Γαλλικό Παρατηρητήριο Οικονομικών Συγκυριών. Πολλοί είναι οι οικονομολόγοι που αμφισβητούν το «μοντέλο τρόικα». Ορισμένοι συγκεντρώνονται στους κόλπους ευρωπαϊκών δικτύων, όπως το EuroMemo ή το Euro-Pen. Στόχος τους: να αποδείξουν πριν από τις ευρωεκλογές ότι ένας άλλος δρόμος είναι δυνατός. Πρέπει να εστιάσουμε στις εναλλακτικές ιδέες.
Υπερβολικά πολλή λιτότητα παντού και υπερβολικά γρήγορα: αυτό είναι το κυριότερο λάθος που διέπραξε η τρόικα στη διάρκεια της κρίσης. Το ΔΝΤ παραδέχθηκε στις αρχές του 2013 ότι είχε υποτιμήσει τις επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας στην ύφεση. Αποτέλεσμα: η αδύναμη ανάκαμψη της ευρωζώνης ήδη επιβραδύνεται. Προκειμένου η Νομισματική Ενωση να μη βυθιστεί στον αποπληθωρισμό, πολλοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι τα κράτη πρέπει να λάβουν παράταση τουλάχιστον τριών ως πέντε ετών για να επαναφέρουν τα χρέη και τα ελλείμματά τους στα όρια του Μάαστριχτ (60% και 3% του ΑΕΠ αντίστοιχα).
«Εφόσον οι αγορές δεν πιστεύουν πια στη διάλυση της ευρωζώνης, δεν διατρέχουμε κανέναν κίνδυνο αν χαλαρώσουμε τις προθεσμίες» τονίζει ο Μπρυνό Κολμάν, οικονομολόγος από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβέν.
Επαναφορά του δημόσιου χρέους σε βιώσιμα επίπεδα
Στην Ελλάδα φθάνει το 175% του ΑΕΠ, στην Πορτογαλία το 130%, στην Ιρλανδία το 125%: οι χώρες αυτές έχουν μη βιώσιμο χρέος. «Η ανάπτυξη είναι υπερβολικά αδύναμη για να τους επιτρέψει να σταθεροποιήσουν τα δημόσια οικονομικά τους» λέει ο Ερίκ Ντορ, οικονομολόγος στο IESEG. «Μερικές κινδυνεύουν ακόμη να μην μπορούν να αποπληρώσουν».
Αντί να διαγραφεί το χρέος –επιχείρηση δύσκολη να βγει εις πέρας -, ο Σαρλ Βιπλόζ, οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Ανωτάτων Σπουδών της Γενεύης, και ο γάλλος τραπεζίτης Πιερ Παρί προτείνουν να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή υπηρεσία, ιδανικά συνδεδεμένη με την ΕΚΤ, που θα αγοράσει το μισό του δημόσιου χρέους και στη συνέχεια θα το αποπληρώσει παρατείνοντας τη διάρκειά του. Η υπηρεσία αυτή θα αυτοχρηματοδοτείται στις αγορές. Αλλά και από τα κέρδη της ΕΚΤ τα οποία σήμερα αναδιανέμονται στα κράτη-μέλη. «Πρόκειται για τη λιγότερο δαπανηρή και πιο αποτελεσματική λύση για όλους» λέει ο Βιπλόζ.
Επανεξέταση του χρυσού κανόνα
Ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2012 και απαιτεί στην τελική φάση να φθάσει το διαρθρωτικό δημόσιο έλλειμμα (που συνυπολογίζει την ύφεση) στο 0,5% του ΑΕΠ. «Υπερβολικά άκαμπτος, ο κανόνας αυτός απαγορεύει στις χώρες να επενδύουν στην καινοτομία ή στις υποδομές, πράγμα που υπονομεύει τη μελλοντική ανάπτυξή τους» λέει ο Ανρί Στερντινιάκ από την οργάνωση Κατάπληκτοι Οικονομολόγοι. Θα έπρεπε λοιπόν να εξαιρέσουμε τις επενδύσεις για το μέλλον από τον υπολογισμό του διαρθρωτικού ελλείμματος. Μια άλλη επιλογή θα ήταν να συμπεριληφθούν στον χρυσό κανόνα και άλλοι στόχοι, όπως ένα πλαφόν για τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Ενίσχυση των ευρωπαϊκών επενδύσεων
Η ΕΕ είναι η πλέον ενδεδειγμένη, σύμφωνα με τους ειδικούς, για να καθορίσει τα προγράμματα που θα ωφελήσουν όλα τα κράτη-μέλη: ενεργειακή μετάβαση, πρόγραμμα κοινής έρευνας και ανάπτυξης, βελτίωση των τηλεπικοινωνιακών υποδομών. Επιπλέον διαθέτει μέσα συμπληρωματικά προς εκείνα των κυβερνήσεων. Θα έπρεπε λοιπόν να εκμεταλλεύεται καλύτερα τους ευρωπαϊκούς διαρθρωτικούς πόρους (325 δισ. ευρώ από το 2014 ως το 2020). Ή να περνάει από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που θεωρείται ενίοτε υπερβολικά δειλή.
Δημιουργία ενός ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου στη θέση της τρόικας
Ελάχιστα δημοκρατική, δογματική… Δεν λείπουν οι κατηγορίες προς την τρόικα. Για να την αντικαταστήσει στήθηκε ένας Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας με προίκα σχεδόν 700 δισ. ευρώ.
Προκειμένου να συμπληρωθεί ο μηχανισμός αυτός, σοσιαλιστές και συντηρητικοί ευρωβουλευτές, συντάκτες μιας επικριτικής έκθεσης για την τρόικα που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Μάρτιο, προτείνουν τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού νομισματικού ταμείου που θα αποτελείται κυρίως από ειδικούς της Επιτροπής. Αντίθετα όμως προς την τρόικα, οι μεταρρυθμίσεις που θα προτείνονται στις χώρες υπό επιτήρηση θα πρέπει να παίρνουν το πράσινο φως από τα κοινοβούλια των χωρών αυτών και από το Ευρωκοινοβούλιο.
HeliosPlus
