Kαθηγήτρια Εβραϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, η Ντίνα Ποράτ είναι η επικεφαλής ιστορικός του Yad Vashem, του Μουσείου και Ινστιτούτου του Ισραήλ για τη διαιώνιση της μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Ηταν προσκεκλημένη της τιμώμενης χώρας του Ισραήλ στην 11η Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης πριν από λίγες ημέρες, όπου τη συναντήσαμε και μας μίλησε για τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος, ενόψει των ευρωεκλογών.
–Στον διάλογο για το νέο πρόσωπο της ξενοφοβίας και του ρατσισμού τι θέση έχει το Ολοκαύτωμα;
«Το Ολοκαύτωμα αποτέλεσε μια ακραία περίπτωση ξενοφοβίας και ρατσισμού που πέρασε από το μίσος για τον Αλλον στην εμμονική καταδίωξη και εξόντωσή του. Στην έρευνα και στα εκπαιδευτικά σεμινάρια στο Yed Vashem το προσεγγίζουμε ως το σημείο εκκίνησης από το οποίο ξεκινά η συζήτηση και η δράση για τη θέσπιση νόμων υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Είναι εργαλείο για τη διδασκαλία της δημοκρατίας και της ισότητας, για τη διδασκαλία μιας ορισμένης στάσης απέναντι στον Αλλον. Το Ολοκαύτωμα είναι ένα κομμάτι Ιστορίας που είναι σήμερα επίκαιρο περισσότερο από ποτέ. Σε δύο εβδομάδες γίνονται οι ευρωεκλογές· στη Γαλλία εμφανίζεται ενισχυμένο το Εθνικό Μέτωπο της ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν με την οποία προτίθεται να συμπράξει η δική σας Χρυσή Αυγή, έχουμε ενδυνάμωση της Ακροδεξιάς στην Ολλανδία, στο Βέλγιο, στην Ουγγαρία, στη Φινλανδία και στη Σουηδία. Το Ολοκαύτωμα διδάσκει την εγρήγορση απέναντι στους ακροδεξιούς, στις οργανώσεις τους, σε κάθε πράξη τους –στη «φιλάνθρωπη», για παράδειγμα, διανομή τροφίμων σε άπορους πολίτες (η οποία δεν είναι δουλειά της Χρυσής Αυγής, είναι δουλειά του κράτους). Το Ολοκαύτωμα δεν αφορά μόνο τους Εβραίους, δεν μας διδάσκει ότι πρέπει να γίνουμε δυνατοί και να υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας, δεν αφορά τις αποζημιώσεις που ζητούμε, αλλά αποτελεί μάθημα και μοντέλο μελέτης της ανθρώπινης συμπεριφοράς και μιλάει σε εκατομμύρια ανθρώπους όχι για τους Εβραίους αλλά για τον εαυτό τους».
–Πώς γίνεται, λοιπόν, ακόμη κάποιοι να το αρνούνται; Συνέβη και στο ελληνικό Κοινοβούλιο από βουλευτή της Χρυσής Αυγής.
«Υπάρχει μια τρίτη γενιά απογόνων των ναζιστών ή των ανθρώπων που συνεργάστηκαν μαζί τους στα κατεχόμενα κράτη, άνθρωποι νέοι και δραστήριοι, που έχουν ισχυρούς δεσμούς με τους παππούδες τους και στην ερώτηση «Τι έκανε ο παππούς σου στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», απαντούν: «Eκανε αυτό που έπρεπε να κάνει». Βολεύει να σκέφτονται ότι μεγάλωσαν σε μια φυσιολογική οικογένεια και σε μια χώρα που δεν υπήρχαν ντόπιοι συνεργάτες των ναζιστών, σε μια χώρα που δεν ευθύνεται για δολοφονίες Εβραίων. Το Ολοκαύτωμα αποτελεί μεγάλο βάρος για τους χριστιανούς της Ευρώπης, ένα βάρος που είναι ευκολότερο να αποφύγουν να αποδεχθούν παρά να το αντικρίσουν και να το διαχειριστούν».
–Εμφανίζεται σήμερα ο αντισημιτισμός με νέο πρόσωπο;
«Παρατηρείται αφενός μια μετακίνηση του αντισημιτισμού από τη χριστιανική στη μουσουλμανική κοινότητα και μια έξαρση στη Δυτική Ευρώπη όπου οι μετανάστες ισλαμιστές ασκούν προπαγάνδα ενάντια στους Εβραίους και στο Ισραήλ για πολιτικούς λόγους και για να αποκρυσταλλώσουν τη δική τους ταυτότητα. Η ευρωπαϊκή Αριστερά υπερασπίζεται τους μετανάστες διότι είναι φτωχοί και ανέστιοι και χρειάζονται προστασία, όπως και οι Παλαιστίνιοι, και εργάζεται χέρι με χέρι με τους ριζοσπάστες ισλαμιστές ξεχνώντας τα εγκλήματα των ισλαμιστών στη Συρία, στο Ιράκ, στην Αίγυπτο, στην Υεμένη κ.τ.λ. και υιοθετώντας μια στενά αντισημιτική οπτική. Η εικόνα του σύγχρονου αντισημιτισμού αποτελείται, λοιπόν, από τους ακροδεξιούς που ως ρατσιστές μισούν τους Εβραίους, τους ριζοσπάστες ισλαμιστές και την Αριστερά. Αφετέρου, τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρείται μια επιστροφή στον κλασικό αντισημιτισμό, στα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών, στην κατηγορία του αίματος κ.τ.λ. που δεν σχετίζεται με πολιτικά ζητήματα (με τον αντισιωνισμό) ούτε με οικονομικά ζητήματα (με τα περί Εβραίων τραπεζιτών που ελέγχουν τις κυβερνήσεις), αλλά με μια πολύ παλιά και στερεότυπη εικόνα του Εβραίου. Ενα συγκρότημα στη Ρουμανία ανέβασε τα Χριστούγεννα ένα μιούζικαλ για το πώς οι Εβραίοι σκότωσαν τον Χριστό, στην Ισπανία εμφανίστηκε ένα άρθρο που θύμιζε τα περί κατηγορίας του αίματος στον Μεσαίωνα…».
–Πώς το ερμηνεύετε;
«Σχετίζεται, πιστεύω, με το Διαδίκτυο. Για να έχει διασπορά σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, ένα μήνυμα πρέπει να είναι πολύ απλό. Τα πολιτικά και τα οικονομικά επιχειρήματα δεν ελκύουν εκατομμύρια ανθρώπων. Τα περί Εβραίων τραπεζιτών μπορεί να έχουν απήχηση στους χρήστες του Ιντερνετ σε χώρες μεγάλης οικονομικής κρίσης όπως η Ελλάδα, ο αντισιωνισμός έχει απήχηση στην Ινδία, στον Καναδά ή στις ΗΠΑ, όμως τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών και οι θεωρίες συνωμοσίας είναι ευρύτερα γνωστά και μπορούν να έχουν απήχηση σε εκατομμύρια ανθρώπων».
Τα χαρακτηριστικά
«Είναι μοναδική περίπτωση, όχι άλλη μια γενοκτονία»
–Τι απασχολεί την τρέχουσα συζήτηση για το Ολοκαύτωμα;
«Την τρέχουσα έρευνα και συζήτηση απασχολεί μια πρόσφατη άποψη ότι το Ολοκαύτωμα δεν διαφέρει από άλλες γενοκτονίες και εγκλήματα πολέμου. Στη θέση αυτή αντιτείνουμε ότι το Ολοκαύτωμα αποτελεί μοναδική περίπτωση στην Ιστορία».
–Σε τι διαφέρει από άλλες γενοκτονίες;
«Το Ολοκαύτωμα συγκεντρώνει χαρακτηριστικά που δεν απαντούν στο σύνολό τους σε άλλα μαζικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Κατ’ αρχάς, συνολικότητα: εκδιώκονταν και εξοντώνονταν όλοι οι εβραίοι, όχι ορισμένη μερίδα από αυτούς. Η παγκοσμιότητα είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό του: έγιναν δολοφονίες εβραίων παντού, σε όλον τον κόσμο. Τρίτο χαρακτηριστικό είναι ότι οι δολοφονίες αυτές επενδύθηκαν με μια ρατσιστική ιδεολογία που μέσω της κρατικής προπαγάνδας εγκαταστάθηκε στη συνείδηση μιας ολόκληρης κοινωνίας. Και στη Ρουάντα οι Χούτου έκαναν προπαγάνδα ενάντια στους Τούτσι, αλλά όχι αυτής της έκτασης. Η βιομηχανοποίηση του θανάτου είναι ένα τέταρτο χαρακτηριστικό. Στο Ολοκαύτωμα δεν έχουμε δολοφονίες εν θερμώ αλλά μεγάλα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου τα θύματα οδηγούνται και θανατώνονται με γραφειοκρατικές διαδικασίες ενώ διατηρούνται για εκμετάλλευση τα μαλλιά, τα οστά και τα δόντια τους. Το πέμπτο χαρακτηριστικό του Ολοκαυτώματος, και πολύ σημαντικό, είναι ότι στη διάρκεια των διαδικασιών αυτής της βιομηχανοποιημένης εξόντωσης ο εβραίος μετατράπηκε σε σύμβολο του παγκόσμιου Κακού. Σε άλλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας υπάρχουν ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικά, όχι όμως και τα πέντε. Αυτό είναι που ξεχωρίζει το Ολοκαύτωμα».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
