Η Θράκη παραμένει, ακόμη και σήμερα, terra incognita για το υδροκέφαλο αθηναϊκό κράτος. Το έδαφός της, οι άνθρωποί της έχουν μετατραπεί, επί δεκαετίες, σε πειραματικό εργαστήριο και στο «σώμα» της ασκούνται δυνάμεις σκοτεινές, ενίοτε ανεξέλεγκτες. Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται όμως μόνο στη στενόμυαλη λογική των κομμάτων, του ΣΥΡΙΖΑ μη εξαιρουμένου, όπως απέδειξε η υπόθεση της Σαμπιχά Σουλεϊμάν. Αυτά δεν ενδιαφέρονται άλλωστε για τα δικαιώματα των μουσουλμάνων αλλά αποκλειστικά για την οικειοποίηση των ψήφων τους.
Συνίσταται επίσης στη δράση του τουρκικού Γενικού Προξενείου στην Κομοτηνή, που αναμφίβολα επηρεάζει πρόσωπα και πράγματα –χάρη και στον υψηλό προϋπολογισμό του που, σύμφωνα με εκτιμήσεις, φθάνει τα 15 εκατ. δολάρια –αλλά και που με τα χρόνια έχει λάβει μυθικές διαστάσεις σε ό,τι αφορά τις δυνατότητές του.
Αφορά τη λειτουργία των μυστικών υπηρεσιών Ελλάδας και Τουρκίας σε έναν πόλεμο τριβής χωρίς εμφανή νικητή αλλά με θύματα όποιον κινείται εκτός ελέγχου και έπαθλο την τοπική ισχύ. Σχετίζεται με τα απόρρητα κονδύλια που δαπανώνται με σκοπό την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος –αλλά σε αρκετές περιπτώσεις και τον πλουτισμό επιτηδείων…
Τέλος, συμπυκνώνεται στη διαχρονική αδυναμία της ελληνικής Πολιτείας να αφουγκραστεί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα αιτήματα της μειονότητας, για τα οποία δημοσίως όλοι κόπτονται, και να θέσει με σαφήνεια τους «κανόνες του παιχνιδιού» χωρίς… γκρίζες ζώνες.
Η περίπτωση Σαμπιχά


Η αρχική επιλογή της αξιωματικής αντιπολίτευσης να τοποθετήσει τη Σαμπιχά Σουλεϊμάν στο ευρωψηφοδέλτιό της είχε ως κεντρική ιδέα την άποψη ότι μια ρομά ακτιβίστρια θα εισερχόταν στην κεντρική πολιτική σκηνή και θα άλλαζε τα δεδομένα. Η καταγωγή της από το Δροσερό, μια περιοχή που ουσιαστικά αποτελεί «γκέτο» δίπλα στην Ξάνθη, είχε ισχυρή συμβολική σημασία.
Παράλληλα η δραστηριότητά της, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, είχε κινήσει το ενδιαφέρον άλλων χωρών, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία ή η Ολλανδία, που δίνουν έμφαση στη δράση της κοινωνίας των πολιτών. Αυτό ενοχλούσε το τουρκικό προξενείο, που διέβλεπε ότι με ανάλογες κινήσεις ετίθετο σε κίνδυνο η στρατηγική του να δημιουργήσει παράλληλες δομές εντός της μειονότητας και ένα μονολιθικό μόρφωμα. Παράλληλα οι επαφές της Σαμπιχά π.χ. με τον αμερικανό γενικό πρόξενο Θεσσαλονίκης ενεργοποιούσαν τα εθνικιστικά αντανακλαστικά άλλων κύκλων. Αυτό που εντυπωσιάζει όμως είναι ότι, ενώ το ελληνικό κράτος συνέδραμε τις δραστηριότητες Σαμπιχά ώστε να ενισχύσει τη θέση του περί της τριπλής εθνοτικής καταγωγής της μειονότητας, εσχάτως η χρηματοδότηση κόπηκε για λόγους που έχουν να κάνουν με το τοπικό παιχνίδι εξουσίας…
Ωστόσο οι ιθύνοντες του ΣΥΡΙΖΑ λογάριασαν χωρίς τον παράγοντα Χουσεΐν Ζεϊμπέκ. Ο μουσουλμάνος βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μακράν πρώτος σε ψήφους στις εκλογές του 2012, ήταν αυτός που ουσιαστικά έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην πρώτη θέση στον Νομό Ξάνθης. Ο Ζεϊμπέκ, όμως, πέραν των σχέσεών του με το τουρκικό προξενείο, δεν μπορούσε να δεχθεί ότι δεν ζητήθηκε η γνώμη του για την επιλογή Σαμπιχά.
Οπως εξηγεί στο «Βήμα» άριστα ενημερωμένη πηγή, «το τρίπτυχο βάσει του οποίου έπρεπε να αποσυρθεί η υποψηφιότητα Σαμπιχά ήταν το ακόλουθο: πρώτον, δεν μπορεί να πληγεί η εικόνα ότι το Προξενείο κάνει κουμάντο στη Θράκη. Δεύτερον, δεν μπορεί να θυσιαστεί καμία ψήφος στην προσπάθεια που κάνει το Κόμμα Ισότητας, Ειρήνης και Φιλίας (DEB) να εμφανιστεί ως ο μοναδικός αυθεντικός εκφραστής της μειονότητας. Η Σαμπιχά όμως είχε ισχυρότατες πιθανότητες να προσελκύσει μεγάλο κομμάτι των ψήφων των μουσουλμάνων Ρομά. Τρίτον, η Σαμπιχά είναι μια ακτιβίστρια και η παρουσία της θα προκαλούσε ρωγμή στην τακτική των πολιτικών κομμάτων να κινούν όλα τα νήματα μέσω των δικών τους οργανώσεων».
Δεν πρέπει επίσης να αγνοείται ότι σε μια περίοδο που το θέμα των Ρομά απασχολεί έντονα την Ευρώπη και γνωστά ιδρύματα ξεκινούν σχετικά ερευνητικά προγράμματα, η Σαμπιχά με τη δράση της θα μπορούσε να πάρει μέρος της… πίτας που συνήθως καταλήγει σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Ορισμένα εξ αυτών φέρεται λοιπόν να εξέφρασαν την ενόχλησή τους… Δεν ήταν φυσικά η πρώτη φορά που το Προξενείο επιχείρησε να παρέμβει σε υποψηφιότητα μουσουλμάνου με κάποιο ελληνικό κόμμα χωρίς την έγκρισή του. Οσοι έχουν μνήμη θυμούνται την περίπτωση του Ιλχάν Αχμέτ το 2003. Το Προξενείο τότε είχε… εξαναγκάσει το υπουργείο Εξωτερικών να προβεί σε διάβημα προς την τουρκική πλευρά να μην παρεμβαίνει σε διαδικασίες της ελληνικής έννομης τάξης. Ο Ιλχάν Αχμέτ είχε κατέλθει ως υποψήφιος με τη ΝΔ στις βουλευτικές εκλογές του 2004 και εξελέγη. Το 2007 όμως η παρουσία του θεωρήθηκε επικίνδυνη για κορυφαίο στέλεχος της κυβέρνησης Καραμανλή που φρόντισε να τον κόψει ώστε να αποσπάσει τις μειονοτικές ψήφους. Το αποτέλεσμα; Το τουρκικό προξενείο αποφάσισε να επαναπροσεγγίσει τον Ιλχάν Αχμέτ.
Οι επιδιώξεις του DEB


Ο στόχος του DEB, κόμματος που αποτελεί συνέχεια εκείνου που είχε ιδρύσει ο Αχμέτ Σαδίκ, είναι ξεκάθαρος: θέλει να συλλέξει όλες τις μειονοτικές ψήφους και για να το επιτύχει πρέπει να κατευθυνθούν προς αυτό οι δύο βασικοί πυρήνες ψήφων, του Ζεϊμπέκ Ζεϊμπέκ στην Ξάνθη και του Αχμέτ Χατζηοσμάν, βουλευτή του ΠαΣοΚ, στην Κομοτηνή. Σε αυτούς, το DEΡ, που σήμερα έχει πρόεδρο τον Μουσταφά Αλή Τσαούς, ευελπιστεί ότι θα προσθέσει ψήφους από τους μουσουλμάνους της Ρόδου και της Κω, αλλά επίσης και κάποιες ψήφους μουσουλμάνων που κατοικούν στην Αθήνα.
Παρ’ όλα αυτά, το DEB δεν διαθέτει ακόμη τη δυνατότητα να διεισδύσει στον μουσουλμανικό πληθυσμό της Αθήνας. Οι Αραβες με ελληνική υπηκοότητα δεν το ψηφίζουν, ενώ τα μέλη της πακιστανικής κοινότητας, που ίσως να αποτελούσαν μαγιά εν δυνάμει ψηφοφόρων, δεν θα διαθέτουν ελληνική υπηκοότητα –άρα και δεν ψηφίζουν. Στην προσπάθεια πάντως να αυξήσει τη δύναμή του όσο το δυνατόν περισσότερο φέρεται, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, να έχει προσεγγίσει και τους Σλαβομακεδόνες του «Ουράνιου Τόξου». Ο συμβολισμός κρίνεται άλλωστε ως σημαντικότερος του τελικού αποτελέσματος.
Η εκπαίδευση, το τουρκικό non paper και ο ρόλος του ΥΠΕΞ
«Αν δεν θέλουμε να χάσουμε το παιχνίδι στη Θράκη και να βοηθήσουμε τη μειονότητα να νιώσει κομμάτι της ελληνικής Πολιτείας, το μυστικό κρύβεται στην ενίσχυση της δημόσιας εκπαίδευσης» τονίζει στο «Βήμα της Κυριακής» κυβερνητική πηγή που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της.
Το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η εκπαίδευση στη Θράκη φαίνεται αν διαβάσει κανείς το non paper που
είχε επιδώσει στην ελληνική πλευρά και συγκεκριμένα στον πρώην γενικό γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβη ε.τ. Ι. Ζέπο, ο τούρκος μόνιμος υφυπουργός Εξωτερικών Φεριντούν Σινιρλίογλου. Το non paper αυτό (βρίσκεται ολόκληρο στη διάθεση του «Βήματος») δεν περιορίζεται μόνο σε εκπαιδευτικά θέματα αλλά συμπεριλαμβάνει την αναγνώριση τουρκικής εθνοτικής ταυτότητας, την εκλογή μουφτήδων, τα βακούφια κ.ά. Το πλέον εκτενές κομμάτι του όμως αφορά την εκπαίδευση, με ειδικότερες αναφορές στα δίγλωσσα νηπιαγωγεία, στη χρήση τουρκικής γλώσσας σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, την ενίσχυση των μειονοτικών σχολείων κτλ.
Είναι σε αυτό το πλαίσιο που η Αγκυρα και το τουρκικό προξενείο εξανέστησαν όταν η κυβέρνηση Σαμαρά (με τις ψήφους των Ανεξαρτήτων Ελλήνων και της Χρυσής Αυγής –του «δεξιού τόξου», κατά την έκφραση του πρώην γενικού γραμματέα της κυβερνήσεως Τ. Μπαλτάκου –αφού το ΠαΣοΚ δεν υπερψήφισε υποκύπτοντας στους εκβιασμούς Χατζηοσμάν για ανεξαρτητοποίηση) πέρασε από τη Βουλή την τροπολογία για την πρόσληψη ιεροδιδασκάλων.
Ως σήμερα έχουν προσληφθεί 90 ιεροδιδάσκαλοι και ο σκοπός είναι να προσληφθούν άλλοι 150 από τον Σεπτέμβριο ώστε να σπάσει ο ανταγωνισμός της μισθοδοσίας τους μέσω απορρήτων κονδυλίων που πάντοτε, όπως έδειξε η εμπειρία, απέβη εις βάρος της Ελλάδος. Η δυνατότητα διδασκαλίας από τους ιμάμηδες αυτούς του Κορανίου στα ελληνικά δημόσια σχολεία την ώρα των Θρησκευτικών αφαιρεί τη δυναμική από τα ιδιωτικά «φροντιστήρια Κορανίου» (κουράν κουρσού) που περισσότερο είχαν στόχο τον προσηλυτισμό παρά τη διδασκαλία του ιερού κειμένου και αποδυναμώνει τη δημιουργία παράλληλων δομών. Η τάση άλλωστε των μουσουλμάνων είναι να στέλνουν τα παιδιά τους στα δημόσια σχολεία.
Αν ο νόμος για τους ιεροδιδασκάλους εφαρμοστεί ομαλά και δεν μετατραπεί απλά σε «αντιτουρκικό εργαλείο», τότε θα ανοίξει ο δρόμος για το επόμενο βήμα, που είναι η έμμεση εκλογή μουφτήδων. Η Αγκυρα έχει κάνει σημαία το ζήτημα αυτό λέγοντας μεταξύ άλλων ότι ο διορισμός τους από την ελληνική Πολιτεία παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι τρεις μουφτείες (Ξάνθης, Κομοτηνής και Διδυμοτείχου) έχουν απονευρωθεί και οι κατά καιρούς ηγεσίες τους επελέγησαν με αποκλειστικό γνώμονα το αν είναι πειθήνια όργανα. Η δημιουργία όμως ενός εκλεκτορικού σώματος ιεροδιδασκάλων/θεολόγων από τους οποίους θα μπορούσαν εμμέσως να εκλέγονται οι μουφτήδες θα άλλαζε άρδην την κατάσταση. Σχετική προεργασία είχε γίνει επί κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου (την εποπτεία είχε ο τότε αντιπρόεδρος Θ. Πάγκαλος), αλλά το θέμα δεν προχώρησε.
Το υπουργείο Εξωτερικών και η τουρκική στρατηγική

Πριν από μερικούς μήνες στο υπουργείο Εξωτερικών διεξήχθη μια μεγάλη συζήτηση για το αν πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει η Υπηρεσία Πολιτικών Υποθέσεων (ΥΠΥ) Ξάνθης. Δεν λείπουν άλλωστε φωνές που ισχυρίζονται ότι ίσως ο ρόλος της, αν και απαραίτητος, πρέπει να περιοριστεί. Είχε προηγηθεί ένα απίστευτο παρασκήνιο για την πλήρωση της θέσης του διευθυντού της εν λόγω υπηρεσίας –διαδικασία κατά την οποία υπήρξαν άνωθεν παρεμβάσεις ακόμη και από το Μέγαρο Μαξίμου. Η μάχη ήταν σκληρή αλλά η ΥΠΥ Ξάνθης διατηρήθηκε.
Πάγια τουρκική επιδίωξη, κεμαλιστών και ισλαμιστών, στη Θράκη είναι ο εγκλωβισμός της Αθήνας σε έναν μηχανισμό διμερούς διαλόγου για τα μειονοτικά ζητήματα καθώς η Αγκυρα θεωρεί ότι διαθέτει ισχυρά ερείσματα. Η δράση της εκδηλώνεται μέσα από κανάλια όπως η Ατυπη Συμβουλευτική Επιτροπή, ο Σύλλογος Αλληλοβοήθειας Δυτικοθρακιωτών στην Κωνσταντινούπολη και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τούρκων Δυτικής Θράκης, που κινείται σε διεθνές επίπεδο.
Ιδιαίτερα μετά την άνοδο στην εξουσία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο ρόλος του Ισλάμ στη Θράκη εμφανίζεται ενισχυμένος, εξ ου και η αναφορά του Αχμέτ Νταβούτογλου σε «τουρκο-μουσουλμανική» πολιτισμική ταυτότητα. Με τον τρόπο αυτόν η Αγκυρα επιδιώκει να υπερβεί την ελληνική θέση ότι η μειονότητα τριχοτομείται σε τουρκόφωνους, Πομάκους και Ρομά. Δεν είναι τυχαίο ότι προωθεί δυναμικά τα θέματα Θράκης στον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης. Η τουρκική πλευρά έχει φυσικά έναν ευρύτερο στόχο: μέσω του Ισλάμ επιδιώκει να εμφανιστεί ως προστάτιδα όλων των μουσουλμάνων στην Ελλάδα, τακτική που ακολουθεί ευρύτερα στα Βαλκάνια. Αυτός ήταν και ο λόγος που πίεζε την Αθήνα στο θέμα του τεμένους πολιτικοποιώντας το ζήτημα. Το μείζον πρόβλημα, όμως, ισχυρίζονται αξιωματούχοι που ασχολούνται με το ζήτημα της Θράκης, είναι ότι το ελληνικό κράτος πρέπει να θέσει διαφανείς κανόνες και να πάψει να αντιδρά στις τουρκικές κινήσεις. Οι ίδιοι αξιωματούχοι σημειώνουν ότι τα κόμματα και ιδιαίτερα η ΝΔ φοβούνται την κριτική εκ δεξιών με την αιτιολογία ότι δεν τηρούν σκληρή στάση έναντι της Αγκυρας. «Αυτό όμως είναι βούτυρο στο ψωμί των Τούρκων» καταλήγουν, διότι η αντιπαράθεση ευνοεί την περιχαράκωση. Το δε αίτημα για αποχώρηση του τουρκικού προξενείου συζητείται μεν, αλλά ορισμένοι ανησυχούν σε περίπτωση αντίστοιχης τουρκικής κίνησης εναντίον του ελληνικού Γενικού Προξενείου στην Κωνσταντινούπολη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ