Ασφαλιστικός τυφώνας σαρώνει τα τελευταία υπολείμματα του υφιστάμενου καθεστώτος παροχών του ασφαλιστικού συστήματος. Το αναθεωρημένο Μνημόνιο το οποίο υιοθέτησε η ελληνική κυβέρνηση στην τελευταία συμφωνία συρρικνώνει τις συνταξιοδοτικές παροχές (κύριες και επικουρικές), περικόπτει έσοδα από το ασφαλιστικό σύστημα καταργώντας τους φόρους υπέρ τρίτων και προχωρεί σε νέο κύκλο ενοποιήσεων και συγχωνεύσεων ασφαλιστικών ταμείων. Επικουρικές συντάξεις στο μισό από τον Ιούλιο και καθιέρωση ατομικών μερίδων ασφάλισης για κάθε ασφαλισμένο. Μειώσεις εισφορών αλλά και κατάργηση των κοινωνικών πόρων που χρηματοδοτούν μια σειρά ασφαλιστικών ταμείων. Καθιέρωση της ρήτρας «μηδενικού ελλείμματος» και περικοπή των παροχών, όπου υπάρχουν ελλείμματα.
Οι μειώσεις των επικουρικών συντάξεων με την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού τους τίθενται σε εφαρμογή από τον Ιούλιο 2014 αντί του Ιανουαρίου 2015, ενώ περικοπές προβλέπονται επίσης στις παροχές μετοχικών ταμείων και φορέων πρόνοιας, όπου δεν τηρείται η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Αυτό σημαίνει ότι τα Ταμεία θα μειώνουν αντιστοίχως τις παροχές τους έτσι ώστε να προσαρμόζονται στα έσοδά τους.
Πέραν αυτών των μέτρων που ήδη αποτελούν ψηφισμένους νόμους, η κυβέρνηση έχει αναλάβει τη δέσμευση να ανοίξει εκ νέου το Ασφαλιστικό. Κατόπιν τούτου αναμένεται εντός του φθινοπώρου να πραγματοποιηθούν αναλογιστικές μελέτες σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία και να ληφθούν νέα επώδυνα μέτρα στις αρχές του 2015.
Απώλειες εσόδων
Ολα τα ασφαλιστικά ταμεία βρίσκονται σε δεινή οικονομική θέση εξαιτίας των μειωμένων εσόδων συνεπεία της παρατεταμένης ύφεσης και της πρωτοφανούς ανεργίας. Σε αυτά ήλθαν να προστεθούν οι νέες απώλειες εσόδων που θα προκαλέσει η πρόσφατα ψηφισμένη μείωση των εισφορών. Η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να λάβει νέα μέτρα ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού για τις παροχές των Ταμείων, κάτι που έχει αποκλεισθεί από το αναθεωρημένο Μνημόνιο.
Οι αλλαγές που ήδη έχουν δρομολογηθεί αφορούν τα εξής:
- Η αρχή γίνεται από το ενιαίο επικουρικό των μισθωτών (ΕΤΕΑ), στο οποίο οι αλλαγές στον υπολογισμό της σύνταξης ξεκινούν την 1η Ιουλίου 2014 και όχι την 1η Ιανουαρίου 2015, όπως αρχικά είχε προγραμματισθεί. Ταυτοχρόνως εφαρμόζεται ο συντελεστής βιωσιμότητας, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται αυτομάτως περικοπές στις παροχές των Ταμείων όπου διαπιστώνονται ελλείμματα. Από τον Ιούλιο εφαρμόζεται «μεικτό» σύστημα υπολογισμού των συντάξεων του ΕΤΕΑ. Το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης ως 30 Ιουνίου 2014 θα υπολογίζεται με το «παλαιό σύστημα» και το τμήμα που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης από τον Ιούλιο και εντεύθεν με τον νέο τρόπο υπολογισμού. Το νέο σύστημα θα είναι διανεμητικό με προκαθορισμένες εισφορές και νοητή κεφαλαιοποίηση. Εντός του έτους αναμένονται περικοπές και στα μερίσματα των μετοχικών ταμείων που έχουν ελλείμματα.
Στον πρόσφατο νόμοπροβλέπεται ότι τα μετοχικά ταμεία πολιτικών υπαλλήλων και των σωμάτων ασφαλείας (Στρατού, Αεροπορίας και Ναυτικού) πραγματοποιούν υποχρεωτικά κάθε έτος αναλογιστική μελέτη και αναλόγως προσαρμόζουν τις παροχές τους. Ο πρόσφατος νόμος προβλέπει ακόμη ότι από 1ης Ιανουαρίου 2015 επεκτείνεται η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος (συντελεστής βιωσιμότητας) σε όλους τουςφορείς επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας του υπουργείου Εργασίας και στους αντίστοιχους τομείς των σωμάτων ασφαλείας. Δηλαδή, όλα τα επικουρικά ταμεία και τα ταμεία εφάπαξ θα προσαρμόζουν τις παροχές τους στα έσοδα του Ταμείου, όπως ισχύει και στο ΕΤΕΑ.
- Αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων από 1ης Ιανουαρίου 2015 στο Δημόσιο και σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Το τελικό ποσό θα προκύπτει από το άθροισμα της «βασικής» σύνταξης (που θα είναι 360 ευρώ) και της αναλογικής σύνταξης (ανάλογα με τα έτη ασφάλισης). Στόχος είναι σταδιακά το ποσοστό αναπλήρωσης να διαμορφωθεί στο 65% για όλους τους ασφαλισμένους.
- Σοβαρά προβλήματα στην οικονομική επάρκεια του ασφαλιστικού συστήματος προκαλεί η κατάργηση 43 κοινωνικών πόρων –οι «ενοχλητικοί φόροι», όπως αναφέρονται στο αναθεωρημένο Μνημόνιο. Το μέτρο θα στερήσει έσοδα (περίπου 400 εκατ. ευρώ ετησίως) από πολλούς ασφαλιστικούς φορείς, με αποτέλεσμα να σχεδιάζονται νέες παρεμβάσεις προκειμένου να καλυφθεί το οικονομικό κενό που δημιουργεί η κατάργησή τους.
Δημιουργία τριών οργανισμών
- Ευρύτατες αλλαγές στο οργανωτικό σχήμα της κοινωνικής ασφάλισης σχεδιάζει η κυβέρνηση.
- Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει σαρωτικές ενοποιήσεις Ταμείων με στόχο τη δημιουργία τριών οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης.
- Οι νέοι φορείς θα έχουν την ευθύνη χορήγησης τόσο της κύριας όσο και της επικουρικής σύνταξης και του εφάπαξ και θα προκύψουν από την ενοποίηση πάνω από 60 κλάδων ασφάλισης.
- Οι αλλαγές αναμένεται να ολοκληρωθούν το φθινόπωρο και προβλέπουν την ένταξη όλων των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ, στον ΟΑΕΕ και στον ΟΓΑ.
- Στο ΙΚΑ θα ενταχθούν όλοι όσοι απασχολούνται με σχέση μισθωτής εργασίας σε δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, στον ΟΑΕΕ οι ελεύθεροι επαγγελματίες και στον ΟΓΑ οι αγρότες. Την αυτονομία του θα διατηρήσει μόνο το ΝΑΤ.
- Στα αντίστοιχα Ταμεία –μισθωτών, επαγγελματιών και αγροτών –θα ενταχθούν και οι αντίστοιχοι επικουρικοί φορείς όπως και τα ταμεία πρόνοιας.
- Για την επικουρική ασφάλιση και την πρόνοια θα δημιουργηθούν χωριστοί κλάδοι στο εσωτερικό των τριών μεγάλων Ταμείων.
Το αναθεωρημένο Μνημόνιο για τις συντάξεις
Αλλαγές στις επικουρικές και στα εφάπαξ, κατάργηση των κοινωνικών πόρων, νέος κύκλος ενοποιήσεων
Ενώ η μεταρρύθμιση του 2010 ήταν ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, περίπου 17% του ΑΕΠ, το κόστος για τη συνταξιοδοτική δαπάνη παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Για να αντιμετωπιστούν τα υπόλοιπα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προβλήματα δεσμευόμαστε: να παγιώσουμε τη διαχείριση των συνταξιοδοτικών ταμείων και να ενισχύσουμε την αποτελεσματικότητα. Να διασφαλίσουμε ότι το ενοποιημένο σύστημα (εκτός από μεταφορές πιστώσεων του προϋπολογισμού που σχετίζονται με τις λειτουργίες της κοινωνικής πρόνοιας) θα έχει αναλογιστική ισορροπία τις επόμενες δεκαετίες. Να συγκρατήσουμε τη συνταξιοδοτική δαπάνη με επαναρύθμιση των παραμέτρων του συνταξιοδοτικού συστήματος και συγκράτηση της κρατικής επιχορήγησης στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Και να δημιουργήσουμε στενούς δεσμούς μεταξύ εισφορών και παροχών σε όλα τα συνταξιοδοτικά ταμεία. Για την επίτευξη των στόχων αυτών καταρτίζουμε ένα σχέδιο ενοποίησης των Ταμείων και εναρμόνισης των διαδικασιών πληρωμής εισφορών και παροχών ως τον Ιούνιο του 2014. Ολοκληρώνουμε αναλογιστική μελέτη στο σύνολο του συνταξιοδοτικού συστήματος (κύρια, εφάπαξ και επικουρικά) ως τον Σεπτέμβριο. Συμφωνούμε παραμετρικές βελτιώσεις ως τον Οκτώβριο και νομοθετούμε αλλαγές μέχρι τον Νοέμβριο, με έναρξη ισχύος από την 1η Ιανουαρίου 2015.
Επικουρικές. Στις επικουρικές συντάξεις έχουμε ήδη ενσωματώσει στο ΕΤΕΑ όλα τα ταμεία που θα αναπροσαρμόσουν τις παροχές με τις εισφορές από την 1η Ιανουαρίου 2014. Ο παράγοντας της δημοσιονομικής βιωσιμότητας θα εφαρμοστεί σε όλα τα επικουρικά ταμεία που ενσωματώθηκαν στο ΕΤΕΑ από την 1η Ιουλίου 2014 για να εξαλειφθεί κάθε έλλειμμα. Για έναν πολύ περιορισμένο αριθμό Ταμείων που τεχνικά δεν μπορούν να συγχωνευθούν στο ΕΤΕΑ σε αυτό το στάδιο, οι ίδιοι κανόνες, όπως περιγράφονται στην παρούσα παράγραφο, θα εφαρμοστούν από την 1η Ιανουαρίου 2015.
Εφάπαξ. Στα εφάπαξ η εφαρμογή της μεταρρύθμισης έχει ήδη ξεκινήσει (ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2014) εξαλείφοντας τα ελλείμματα στα Ταμεία αυτά. Ξεκινώντας από την 1η Ιανουαρίου 2015 όλα τα ταμεία εφάπαξ θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από δικούς τους πόρους.
Κοινωνικοί πόροι. Ως προαπαιτούμενη δράση έχουμε: (i) καταργήσει 43 τέλη με ετήσιο κόστος € 245 εκατ., εκ των οποίων: 11 καταργούνται από την 1η Ιουλίου του 2014, το αργότερο, 28 που χρηματοδοτούν ταμεία κοινωνικής ασφάλισης καταργούνται από την 1η Ιανουαρίου του 2015 και 4 επιβαρύνσεις με συνολικό κόστος περίπου € 60 εκατ., σε φορείς εκτός της γενικής κυβέρνησης που δεν επηρεάζουν τον προϋπολογισμό με άμεση ισχύ (ii) έχουμε αφαιρέσει εξειδικευμένα έσοδα από 12 φόρους ύψους 1,4 δισ. από την 1η Ιανουαρίου 2015.
Δεδομένου ότι υπάρχουν ακόμη «ενοχλητικές» επιβαρύνσεις που πρέπει να αξιολογηθούν, μέχρι το τέλος του Μάη του 2014 θα επικαιροποιήσουμε τον κατάλογο των επιβαρύνσεων αυτών. Θα καταργήσουμε το δυνατόν περισσότερες, σε συνεννόηση με την ΕΚ – ΕΚΤ – ΔΝΤ, ως το τέλος Ιουνίου 2014, με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2015. Επίσης, ως το τέλος του 2014 θα καταργήσουμε όλες αυτές τις επιβαρύνσεις που χρηματοδοτούν τις κύριες και τις επικουρικές συντάξεις,
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
