ΤΟ ΒΗΜΑ –LE MONDE
Σάββατο 8 Μαρτίου, βράδυ. Οι άντρες που φυλάνε την πλατεία Μαϊντάν στο Κίεβο είδαν έναν αναπάντεχο επισκέπτη: τον Μιχαήλ Χοντορκόφσκι. Το πρώην αφεντικό της Youkos, ο ρώσος εκατομμυριούχος ολιγάρχης τον οποίο φυλάκισε ο Βλαντίμιρ Πούτιν και απελευθέρωσε στις 20 Δεκεμβρίου 2013, ύστερα από 10 χρόνια, ήταν περαστικός από την πρωτεύουσα της Ουκρανίας. Επέλεξε την εξορία στο Βερολίνο και στην Ελβετία και δήλωσε σοφά την επομένη της απελευθέρωσής του ότι δεν έχει σκοπό να κάνει πολιτική αλλά ότι θα αγωνιστεί για τα δικαιώματα των φυλακισμένων.
Ενδεχομένως Ρώσοι και Ουκρανοί να μην έχουν την ίδια αντίληψη της πολιτικής με μας, Αλλά αν ονομάζεσαι Μιχαήλ Χοντορκόφσκι και επιλέγεις το Κίεβο για την πρώτη σου πολιτική παρέμβαση, στις 10 Μαρτίου, και αυτή η παρέμβαση έχει το θέμα «Ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα», αποκλείεται να περάσει απαρατήρητη από το Κρεμλίνο. Και αυτό το μικρό πέρασμα από το Μαϊντάν, η μνεία στους νεκρούς του Φεβρουαρίου, οι βετεράνοι του Αφγανιστάν που του ζητούσαν αυτόγραφο, οι θερμές χειραψίες που απαθανατίστηκαν σε φωτογραφίες και έκαναν τον γύρο του ίντερνετ, όλα αυτά είναι κατ’ εξοχήν πολιτικά.
Λεπτομέρειες όπως αυτή φανερώνουν πόσο εύθραυστο είναι το σενάριο που λανσάρισε ο ρώσος πρόεδρος. Εκπληκτικός τακτικιστής, ο Πούτιν οικοδόμησε μια λαμπρή στρατηγική. Αλλά στους υπολογισμούς του δεν προέβλεψε μια παράμετρο: τον κόσμο, τα ανθρώπινα όντα. Και να που ο διάσημος αυτός κρατούμενος, ύστερα από τρεις μήνες χρυσής εξορίας, παίρνει το αεροπλάνο για Κίεβο. Ο χειρότερος εφιάλτης του Πούτιν είναι ο εξής: οι ρώσοι δημοκράτες να υποστηρίξουν τους ουκρανούς επαναστάτες. Δεν έχει ακόμη επαληθευτεί, αλλά αυτού του είδους οι κόκκοι της άμμου μπορεί να μπλοκάρουν τη μηχανή.
Όπως ο καθηγητής Ζουμπόφ, άλλος κόκκος άμμου. Ο Αντρέι Μπορίσοβιτς Ζουμπόφ, ιστορικός, διδάσκει φιλοσοφία στο υψηλού κύρους Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας. Ενας σεβαστός διανοούμενος 62 ετών. Όταν πληροφορήθηκε την επιχείρηση στην Κριμαία, έγραψε ένα άρθρο στο οποίο παρομοίασε το σχέδιο του Πούτιν για την περιοχή με την προσάρτηση της Αυστρίας από τον Χίτλερ το 1938-9. «Ηθελα να πω την αλήθεια και να επαναφέρω τους Ρώσους στη λογική», εξήγησε αργότερα στο Radio Free Europe. «Και ήθελα να δείξω στους Ουκρανούς ότι δεν συμμερίζονται όλοι στη Ρωσία την άποψη του Πούτιν. Υπάρχει και μια άλλη Ρωσία. Ηταν καθήκον μου ως ρώσος πολίτης».
Ο καθηγητής Ζουμπόφ λέει ότι έλαβε πολλά μηνύματα υποστήριξης αφότου δημοσιεύτηκε το άρθρο του. Πάντως όχι από το Κρεμλίνο γιατί σύντομα πληροφορήθηκε ότι απολύθηκε από την θέση του. Σύμφωνα με τις τελευταίες ειδήσεις όμως, έχει επιστρέψει στα καθήκοντά του.
Παραμένουμε στη Μόσχα, όπου η εξουσία πίστευε ότι είχε βουλώσει το στόμα του αντιφρονούντα Αλεξέι Ναβάλνι θέτοντάς τον σε κατ’ οίκον περιορισμό και στερώντας του το ίντερνετ. Η σύζυγός του αποφάσισε να πάρει τη σκυτάλη και το ανακοίνωσε στο λογαριασμό twitter του Αλεξέι.
Κόκκοι άμμου υπάρχουν και στην Ουκρανία. Πολλοί. Εκείνοι, για παράδειγμα, που αρνούνται να υποκύψουν στο απλοϊκό σχήμα «Δύση εναντίον Ανατολής», «φασίστες» εναντίον ρωσόφιλων. Ο Αντρέι Σαντόβγι, δήμαρχος της Λβιβ, της πιο επαναστατικής και πιο εθνικιστικής πόλης της δυτικής Ουκρανίας, ανέβασε στο YouTube μια έκκληση στα ρωσικά, προς τους συμπατριώτες του στην Κριμαία και στην ανατολική Ουκρανία: «Ας αγωνιστούμε μαζί μέσα στην ποικιλομορφία μας, γλωσσική, πολιτιστική, ιστορική, για να νικήσουμε τη διαφθορά και να οικοδομήσουμε μαζί μια δημοκρατική Ουκρανία. Χάσαμε υπερβολικά πολύ χρόνο μετά την ανεξαρτησία. Και αυτό δεν θα το πετύχουν ούτε η Ουάσινγκτον, ούτε οι Βρυξέλλες, ούτε η Μόσχα, στο χέρι μας είναι να το πετύχουμε».
Ή η Ελένα Γιούρκοφσκα, η πρώτη ουκρανή παραολυμπιονίκης στο Σότσι. Δεύτερη στο καθιστό σκι μετά από μια Ρωσίδα, αφιέρωσε το μετάλλιο της στην «ανεξαρτησία της Ουκρανίας». Ενίοτε με κόκκους άμμου καταφέρνουμε να φτιάξουμε ένα βουνό.
