Το ΚΚΕ, ο Χαρίλαος Φλωράκης και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης

Η πρόσφατη επίθεση του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ κ. Δ. Κουτσούμπα κατά του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ κ. Π. Λαφαζάνη, με φόντο τη διάσπαση του 1991 και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε ο Χαρίλαος Φλωράκης τον κ. Λαφαζάνη και άλλα στελέχη εκείνης της γενιάς, προκάλεσε σχόλια και αντιδράσεις. Ορισμένοι θεωρούν ότι η επίθεση του κ. Κουτσούμπα δεν αφορούσε μόνο το τραυματικό κομματικό παρελθόν, αλλά κυρίως το σήμερα και ειδικότερα την αποτροπή τυχόν διείσδυσης των απόψεων της πτέρυγας Λαφαζάνη –με αιχμή τα περί συνεργασίας της Αριστεράς –προς ένα ευρύτερο ακροατήριο του ΚΚΕ, το οποίο παρακολουθεί με προβληματισμό τις εξελίξεις.

Ανθρωποι που έζησαν από κοντά πρόσωπα και γεγονότα της εποχής διαβεβαιώνουν ότι παρά τις πολιτικές και ιδεολογικές διαφορές και την πικρία του Χ. Φλωράκη για τον δρόμο που επέλεξαν στελέχη όπως ο κ. Λαφαζάνης κ.ά., τα οποία γαλουχήθηκαν κομματικά δίπλα του και μάλιστα βρέθηκαν σε κορυφαίες θέσεις ευθύνης επί των ημερών του, ο ίδιος εκτιμούσε ιδιαίτερα τις ικανότητές τους. Οπως αναφέρουν άλλωστε, «ο Χαρίλαος έφερε βαρέως την εξέλιξη που πήραν τα πράγματα με τη διάσπαση και δεν έκρυβε τη λύπη του που μια γενιά ικανότατων στελεχών χάθηκε για το κόμμα».

Αν και άτεγκτος σε ό,τι αφορούσε τις αρχές του κόμματος, δεν προσωποποιούσε τις διαφορές του, σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, οι οποίοι επιμένουν ότι ουδέποτε παραφέρθηκε, όπως τον εμφάνισε ο κ. Κουτσούμπας, λέγοντας ότι «ο Λαφαζάνης ήταν τόσο κοντά στον Χαρίλαο Φλωράκη, ώστε ο Χαρίλαος να τον πετάξει με τις κλωτσιές έξω από το ΚΚΕ το 1991 στολίζοντάς τον μάλιστα με τέτοιον τρόπο που μόνο ο καπετάνιος ήξερε»! «Πολύ καλύτερα τα ξέρουμε και όσοι συμμετείχαμε στις συνεδριάσεις της Κεντρικής Επιτροπής με τον Χαρίλαο –και πριν από το 1991 και μετά, για πάνω από 15 χρόνια –όσο ζούσε» ανέφερε ο γραμματέας του ΚΚΕ, επισημαίνοντας και τα εξής: «Να σας πω ότι αποκαλούσε, ειδικά αυτόν, αλλά και τους γύρω από αυτόν και τις απόψεις τους, «εκφραστές του επιστημονικού οπορτουνισμού». Σε αυτή την πορεία συνεχίζουν, ως επιστήμονες οπορτουνιστές. Και ξέρετε, ο οπορτουνισμός πάει μαζί με τον καιροσκοπισμό, τον πολιτικό τυχοδιωκτισμό. Αλλωστε το χούι δεν κόβεται».

Η πλευρά Λαφαζάνη αντέδρασε χαρακτηρίζοντας «εμπαθή προσωπική επίθεση», «μικροπρέπειες» και «ευτελές κουτσομπολιό» όσα υποστήριξε ο κ. Κουτσούμπας, δηλώνοντας ότι ο Χ. Φλωράκης αντιθέτως, «στις συζητήσεις του αλλά και σε αυτοβιογραφικά του κείμενα αναφέρεται με τα καλύτερα λόγια στον Π. Λαφαζάνη, ανεξάρτητα από τις όποιες διαφωνίες». Το θέμα έλαβε προεκτάσεις, καθώς ο κ. Θ. Καρτερός, αρθρογράφος της «Αυγής» και πρώην στέλεχος του ΚΚΕ, επιτέθηκε στον κ. Κουτσούμπα: «Οταν ο γενικός του ΚΚΕ γίνεται γενικώς θεία Μαριγούλα και ανατρέχει στον τσελεμεντέ του κουτσομπολιού για να μαγειρέψει βρούβες για τον ΣΥΡΙΖΑ, τότε έχει πρόβλημα» έγραψε.

Μέσω του «Ριζοσπάστη» ο Περισσός αντεπιτέθηκε, παραθέτοντας αποσπάσματα από τοποθετήσεις του κ. Λαφαζάνη αλλά και του Χ. Φλωράκη στην κρίσιμη Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τον Ιούνιο του 1990 εν όψει του (μοιραίου) 13ου Συνεδρίου, από τις οποίες, πάντως, δεν προκύπτουν ούτε εχθρικές διαθέσεις ούτε προσωπικές εμπάθειες, αλλά οι αναμενόμενες ιδεολογικοπολιτικές διαφορές.

Ο κ. Λαφαζάνης, στέλεχος της ΚΝΕ με ενεργή συμμετοχή στο αντιδικτατορικό κίνημα, ανέβηκε στην κομματική ιεραρχία φθάνοντας ως το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ επί των ημερών του Χ. Φλωράκη, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά, καθώς από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 μαζί με τους κ.κ. Μ. Ανδρουλάκη και Αλ. Αλαβάνο συγκρότησαν το πρώτο Γραφείο Τύπου του ΚΚΕ. Ηταν τέτοια η αφοσίωσή του στο κόμμα αλλά και η προσφορά του, που ο Φλωράκης τού είχε πει κάποτε να… φέρει και το κρεβάτι του στον Περισσό για να κοιμάται εκεί!

Στο βιβλίο του κ. Λ. Παπαδόπουλου «Το βρώμικο ’89» καταγράφεται η μαρτυρία του κ. Ν. Κοτζιά, στελέχους της ίδιας γενιάς με τον κ. Λαφαζάνη, αλλά της αντίπερα όχθης (αποχώρησε το 1989 με άλλα στελέχη), σύμφωνα με την οποία «ο Φλωράκης δεν εμπιστευόταν τον Ανδρουλάκη, αγαπούσε, όμως, πάρα πολύ, και δικαίως, τον Λαφαζάνη». «Και πώς να μην τον αγαπάει; Ο Λαφαζάνης, κάθε ημέρα, στην περίοδο των «τριήμερων» (των διερευνητικών εντολών του Ιουνίου 1989 για τον σχηματισμό κυβέρνησης), του ετοίμαζε οχτακόσιες απαντήσεις, για ισάριθμες υποτιθέμενες ερωτήσεις! Ο Λαφαζάνης έκανε τον Χαρίλαο πολιτικό. Ή τον βοήθησε να γίνει γρήγορα πολιτικός. Γι’ αυτό και ο Χαρίλαος τον αποκαλούσε «άγιο» και του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη».

Ενδεικτική της γενικότερης αντιμετώπισης του Χ. Φλωράκη ήταν και η περίοδος πριν από τη διάσπαση. Στελέχη των «ανανεωτικών», μεταξύ των οποίων και ο κ. Λαφαζάνης, τον επισκέπτονταν στο σπίτι του στο Χαλάνδρι θεωρώντας ότι μπορούν να τον επηρεάσουν. Αν και αμετακίνητος από τις αρχές του κόμματος, ο Φλωράκης συζητούσε μαζί τους σε μια προσπάθεια εξεύρεσης λύσης προκειμένου να μη διαλυθεί το ΚΚΕ. «Ρε μαγκούφηδες, εμείς οι παλιοί φεύγουμε, το κόμμα είναι στα δικά σας χέρια κι εσείς τραβάτε το σχοινί…» φέρεται να τους είπε.

Στις 17 Φεβρουαρίου 1991, δύο ημέρες πριν ξεκινήσει το καθοριστικό 13ο Συνέδριο, ο κ. Λαφαζάνης μαζί με τον κ. Ανδρουλάκη τον επισκέφθηκε για άλλη μια φορά ζητώντας του να παραμείνει πρόεδρος του ΚΚΕ, ώστε να διασφαλίσει με το κύρος του την «συγκατοίκηση» των δύο πλευρών. Ωστόσο η διάσπαση δεν αποφεύχθηκε. Τα χρόνια πέρασαν και τα κομματικά πάθη καταλάγιασαν, ενώ οι προσωπικές επαφές διατηρήθηκαν, με τον κ. Λαφαζάνη να τον επισκέπτεται στο σπίτι αλλά και στο νοσοκομείο όταν νοσηλευόταν.