Με βάση τα διδάγματα από την οικονομική κρίση και την κρίση δημόσιου χρέους, το σύστημα διακυβέρνησης στην Ευρώπη έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως με τη δημιουργία μηχανισμών στήριξης χωρών που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες χρηματοδότησης και την ενίσχυση της εποπτείας και του συντονισμού των δημοσιονομικών και οικονομικών πολιτικών. Αποφασιστικά βήματα έχουν γίνει επίσης προς την κατεύθυνση της δημιουργίας της τραπεζικής ένωσης. Η τελευταία αποτελεί τη σημαντικότερη ίσως θεσμική μεταρρύθμιση στην Ευρωπαϊκή Ενωση μετά τη δημιουργία του ευρώ. Οι προσπάθειες για τη συμπλήρωση της αρχιτεκτονικής της οικονομικής και νομισματικής ένωσης και την οικονομική προσαρμογή στις επί μέρους χώρες-μέλη συνεχίζονται από πιο στέρεη πλέον βάση.
Στο θέμα της τραπεζικής ένωσης θα σταθώ περισσότερο, καθώς ο ρόλος της θα είναι καθοριστικός για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την αποκατάσταση ομαλών συνθηκών χρηματοδότησης της οικονομίας. Το 2013 έγιναν σημαντικά βήματα για τη συγκρότηση της τραπεζικής ένωσης, όπως:
–Η ίδρυση του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, ο οποίος θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία ως τον Νοέμβριο του 2014.
–Η τελική συμφωνία σχετικά με την οδηγία για το σύστημα εγγύησης των καταθέσεων και την οδηγία για την ανάκαμψη και την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων.
–Η γενική προσέγγιση στην οποία κατέληξε πρόσφατα το Συμβούλιο της ΕΕ όσον αφορά τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης, ο οποίος μαζί με τον ενιαίο εποπτικό μηχανισμό θα αποτελέσει σημαντικό βήμα προς την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης.
Η τραπεζική ένωση θα συμβάλει στο σπάσιμο του φαύλου κύκλου μεταξύ δημοσιονομικών και τραπεζικών κρίσεων. Ο φαύλος αυτός κύκλος επέτεινε τα προβλήματα στην Ευρώπη, καθώς η στήριξη αδύναμων τραπεζών από τις εθνικές αρχές τροφοδοτούσε την κρίση δημόσιου χρέους. Η τελευταία, με τη σειρά της, οδηγούσε σε περαιτέρω ζημιές για τις τράπεζες μέσω της απομείωσης της αξίας των κρατικών χρεογράφων, τα οποία διακρατούσαν οι τράπεζες στα χαρτοφυλάκιά τους.
Η δημιουργία της τραπεζικής ένωσης αναμένεται να αποκαταστήσει συνθήκες ομαλότητας και εμπιστοσύνης στη λειτουργία των τραπεζικών συστημάτων των χωρών της ζώνης του ευρώ, που θα τεθούν υπό την κοινή εποπτεία της ΕΚΤ. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για χώρες όπως η Ελλάδα, οι οποίες έχουν υποστεί με σφοδρότητα τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και του κατακερματισμού των χρηματοπιστωτικών αγορών, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η δυσκολία πρόσβασης των τραπεζών στις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίων και η πιστωτική στενότητα. Κατά συνέπεια, η τραπεζική ένωση αναμένεται να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, να συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και να μειώσει μακροπρόθεσμα το κόστος χρηματοδότησης επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Σε ό,τι αφορά τις εσωτερικές εξελίξεις, το 2013 συμπληρώνεται ο τέταρτος χρόνος της προσπάθειας για την αντιμετώπιση της μεγάλης κρίσης και τη δημιουργία συνθηκών αναπτυξιακής επανεκκίνησης. Στα χρόνια αυτά η ύφεση ήταν βαθιά και το κόστος που κατέβαλαν οι πολίτες υψηλό. Σήμερα όμως υπάρχουν οι δυνατότητες να ανακοπεί η πτωτική πορεία, καθώς, παρά τις καθυστερήσεις και τις αστοχίες, έχει καταγραφεί ουσιαστική πρόοδος: εξαλείφθηκαν τα δίδυμα ελλείμματα, το δημοσιονομικό και το εξωτερικό, ανακτήθηκαν οι απώλειες ανταγωνιστικότητας κόστους, αντιμετωπίστηκαν κενά του ασφαλιστικού συστήματος, ανασυγκροτήθηκε επιτυχώς το τραπεζικό σύστημα. Μολονότι έχουμε διανύσει ένα μεγάλο μέρος της αναγκαίας διαδρομής, η προσπάθεια προσαρμογής δεν έχει ολοκληρωθεί.
Προϋπόθεση για να επαληθευθούν οι θετικές προσδοκίες είναι ότι η οικονομική πολιτική θα παραμείνει προσηλωμένη στους στόχους που έχουν τεθεί. Κύριες επιδιώξεις της οικονομικής πολιτικής πρέπει να είναι η εξασφάλιση βιώσιμων και διευρυνόμενων πρωτογενών πλεονασμάτων, ο εξορθολογισμός και η εξυγίανση του δημόσιου τομέα και η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών με στόχο τη μεταφορά επενδυτικών πόρων και θέσεων εργασίας σε τομείς διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, στην αλλαγή δηλαδή του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας.
Ο αναπροσανατολισμός της οικονομίας προς ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο θα είναι αναμφισβήτητα μια μακροχρόνια και επίπονη διαδικασία. Ομως είναι απαραίτητη για να επανέλθει η οικονομία σε μια διατηρήσιμη αναπτυξιακή τροχιά με μακροπρόθεσμα οφέλη σε όρους δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας. Και είναι μια ιστορική ευκαιρία για να αλλάξει σελίδα η χώρα και να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.
Συμπερασματικά, η ελληνική οικονομία έχει να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις, με μεγαλύτερη αυτήν του περιορισμού του απαράδεκτα υψηλού ποσοστού ανεργίας, αλλά ευρίσκεται, επίσης, ενώπιον μεγάλων ευκαιριών για μια νέα υγιή πορεία, με πρόοδο και ευημερία, εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ζώνης του ευρώ. Είναι στο χέρι μας να τις αξιοποιήσουμε. Και είναι υποχρέωσή μας να διαφυλάξουμε όσα έχουμε καταφέρει με τόσο μεγάλες θυσίες και να καλύψουμε τη μικρή πλέον απόσταση που απομένει για να εμπεδωθούν οι θετικές προοπτικές της χώρας.
Ο κ. Γιώργος Προβόπουλος είναι διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
