Η στρεβλή συμφωνία της περασμένης εβδομάδας για την κοινή αρχή εκκαθάρισης τραπεζών αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς προχωρά η ΕΕ προς το μέλλον μέσω εύθραυστων συμβιβασμών, αναφέρει ο αρθρογράφος σε ανάλυση του Reuters, τονίζοντας ότι η τραπεζική ένωση είναι το μεγαλύτερο βήμα για την ΕΕ μετά την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος το 1999.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και ένας από τους βασικούς αρχιτέκτονες του θεσμού, δεν έχασε χρόνο να πανηγυρίσει.
«Θέλω να υπογραμμίσω την ταχύτητα και το μέγεθος του εγχειρήματος», είπε ο Χέρμαν Βαν Ρομπάι μετά την υπογραφή της συμφωνίας από τους υπουργούς Οικονομικών. «Γνωρίζω ότι αποτελεί μια τεράστιας σημασίας συμφωνία για τις αγορές και τον οικονομικό κόσμο».
Από τις αρχές του έτους, υπενθυμίζει το Reuters, η αρχή εποπτείας, που θα έχει την βάση της στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), θα αναλάβει τον εποπτικό έλεγχο των 126 μεγαλύτερων ευρωπαϊκών τραπεζών.
Το διοικητικό της συμβούλιο θα αποφασίζει ποια τράπεζα θα πρέπει να διασπαστεί, ποια να κλείσει και ποια να χρηματοδοτηθεί από την ειδική εισφορά επί των τραπεζικών καταθέσεων.
Μέχρι να θεσμοθετηθούν τα εθνικά ταμεία διάσωσης και ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μηχανισμός, μέρος του κόστους των αναδιαρθρώσεων θα το αναλαμβάνουν οι μέτοχοι των τραπεζών, οι πιστωτές και οι μεγαλοκαταθέτες -όπως έγινε στην περίπτωση της Κύπρου.
Ωστόσο, η περιπλοκότητα στην εκκαθάριση μιας τράπεζας, το πλήθος των αξιωματούχων που θα κληθούν για να λάβουν την απόφαση και η απουσία κοινής πολιτικής αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης, σημειώνει το Reuters.
Θα χρειαστεί μία δεκαετία για μπορέσει να χρηματοδοτηθεί πλήρως το ταμείο εκκαθάρισης από την ειδική εισφορά επί των καταθέσεων.
Τι θα συμβεί, αναρωτιούνται οι οικονομολόγοι, εάν οι ασκήσεις εξομοίωσης (stress tests) και οι έλεγχοι της ΕΚΤ αποκαλύψουν μεγάλες τρύπες στους ισολογισμούς των τραπεζών το 2014, πριν λειτουργήσει η κοινή αρχή;
Τέτοιου είδους αμφισβήτηση παραβλέπει, ωστόσο, το πιο ουσιαστικό: η ΕΕ έχει αποδείξει τα τέσσερα τελευταία έτη που διαρκεί η κρίση, την αποφασιστικότητά της να διατηρήσει την συνοχή του κοινού νομίσματος.
Η ευχή του Ντράγκι
Στους αμφισβητίες απάντησε με τον καλύτερο τρόπο ο διοικητής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, όταν είπε τον Ιούλιο του 2012 ότι «θα κάνουμε ότι χρειαστεί» για να διασωθεί το ευρώ, δίνοντας τέλος στις εικασίες για διάσπαση της ευρωζώνης.
Αυτή η δήλωση είναι που κρατάει ακόμα ήρεμες τις αγορές, παρά το γεγονός ότι μπορεί να μην εφαρμοστεί ποτέ άλλη σχετική πρόταση του Ντράγκι, να αγοράζει η ΕΚΤ ομόλογα χωρών που δέχονται να μπουν σε μνημόνιο.
Αυτό δε σημαίνει ότι η τραπεζική ένωση είναι εύκολη υπόθεση. Μάλιστα οι διαμάχες μεταξύ δανειστών και οφειλετών, καθώς και μεταξύ κρατών εντός και εκτός του ευρώ φροντίζουν για το αντίθετο.
Όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν, όταν τα κράτη-μέλη της ΕΕ αδυνατούν να λάβουν και να εφαρμόσουν άμεσα μια απόφαση, τότε τη μεταθέτουν στο μέλλον, αναφέρει χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος του Reuters.
Γι’ αυτό δεν θα αμοιβαιοποιηθεί η εισφορά στις τραπεζικές καταθέσεις παρά μόνο σε βάθος δεκαετίας.
Επιπλοκές, χρονοτριβή, μεσοβέζικες λύσεις και εκδηλώσεις προθέσεων για το απώτερο μέλλον είναι όλα γνώριμα στοιχεία στην οικοδόμηση της Ευρώπης, η οποία δεν είναι ούτε ομοσπονδιακό κράτος ούτε διεθνής οργανισμός.
Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκε το κοινό νόμισμα: μία σκόπιμα ελλιπής κατασκευή, της οποίας οι αρχιτέκτονες γνώριζαν καλά πως θα χρειαζόταν προσθήκες στην πάροδο του χρόνου.
Οι επικριτές της τραπεζικής ένωσης αντλούν συνήθως τα επιχειρήματά τους από τη σύγκρισή της με το Ομοσπονδιακό Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων (FDIC) που στηρίζει τις τράπεζες των ΗΠΑ με πιστώσεις από το υπουργείο Οικονομικών.
Η ΕΕ θα αποκτήσει δυνητικά και αυτή ένα παρόμοιο σύστημα- πιθανώς μετά από μία ακόμα κρίση. Η Γερμανία, που θα αποτελούσε τη στιγμή αυτή τον κύριο χρηματοδότη του, δεν είναι ακόμα διατεθειμένη να πάει τόσο μακριά. Αποφασισμένη να προστατεύσει τους φορολογουμένους της από τις ζημίες ξένων τραπεζών, αλλά και να αποφύγει ενδεχόμενο μπλόκο από το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο, η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ απορρίπτει την εκκαθάριση των τραπεζών με πόρους από το μόνιμο μηχανισμό διάσωσης χωρών της ευρωζώνης, τον ESM.
«Κόκκινη γραμμή» παραμένουν για τους Γερμανούς οι διαρκείς μεταβιβάσεις κεφαλαίων στις αδύναμες οικονομικά χώρες για δημοσιονομικούς σκοπούς, με το Βερολίνο να επιμένει ότι η κρίση μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με αυστηρότερη εφαρμογή των συμφωνημένων κανόνων δημοσιονομικής προσαρμογής.
Σε ό,τι αφορά τις πρακτικές πτυχές του ζητήματος, ίσως αποδειχθεί ευκολότερη υπόθεση να κλείσει κανείς μια τράπεζα από ότι φαίνεται, σημειώνει το Reuters.
Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, δύσκολα θα βγει οποιαδήποτε εθνική αρχή ενός κράτους-μέλους να αμφισβητήσει μία σύσταση της Ενιαίας Αρχής Εκκαθάρισης. Στην πράξη, οποιεσδήποτε διαφορές θα μπορέσουν να γεφυρωθούν μέσα σε μερικές τηλεδιασκέψεις με την ΕΚΤ και την Κομισιόν.
Εάν δεν λειτουργήσει το σύστημα, θα διορθωθεί πολύ σύντομα, μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο ή μια νύχτα. Έτσι δουλεύει η ΕΕ.
