Ο εικαστικός διάλογος του Γιάννη Ψυχοπαίδη με την ποίηση έχει παρελθόν, είναι δηλωμένος και τεκμηριωμένος με έργα. Συχνά, διαβάσματα και ξαναδιαβάσματα ερεθίζουν τη φαντασία του σε στιγμές χαλάρωσης ή έντασης για να καταλήξουν κάποτε σε ζωγραφικά έργα που εκκινούν από κειμενικές αφορμές, έργα αυθύπαρκτα ή άλλα που συστεγάζονται με στίχους σε έντυπες εκδόσεις. Προσωπογραφίες του Κ. Π. Καβάφη μας έχει δώσει αρκετές. Ο γνωστός καλλιτέχνης επιστρέφει τώρα στον Αλεξανδρινό με μια σειρά νέων έργων που δημιουργήθηκαν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά στον Πολυχώρο Μεταίχμιο (Ιπποκράτους 118) στην Αθήνα, σε έκθεση με τίτλο «Επάγγελμα ποιητής: Εικόνες πάνω στο πρόσωπο και την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη», και παρουσιάζονται σε ομότιτλο τόμο-λεύκωμα.
Όπως εξηγεί ο ίδιος ο καλλιτέχνης, εκείνο που τον εντυπωσίασε στην ποίηση του Αλεξανδρινού και τον προκάλεσε ως δημιουργό είναι η απουσία -σχεδόν- του χρώματος από τα ποιήματά του. Ελάχιστες αναφορές σε χρώματα εντοπίζονται στους στίχους του Καβάφη: «Μέσα στην εκκωφαντική σιωπή της κυριολεξίας των εικόνων, μέσα στον απέριττο πλούτο του ελάχιστου, το χρώμα θα έμοιαζε σαν ανούσια φλυαρία, σαν την υπερβολή που θολώνει την ακρίβεια και την αμεσότητα του αισθήματος. Ο εικαστικός στοχασμός του ποιητή μοιάζει να εξαντλείται στα άκρα σκοτάδι –φως».
Οι εικόνες της έκθεσης καθώς και 58 ποιήματα του Καβάφη ανθολογημένα από τον ζωγράφο περιλαμβάνονται στον τόμο Γιάννης Ψυχοπαίδης, Επάγγελμα ποιητής: Εικόνες πάνω στο πρόσωπο και την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη (πρόλογος Δημήτρης Δασκαλόπουλος, εκδόσεις Μεταίχμιο, σελ. 168, τιμή 16,60 ευρώ).
«Η απόδοση της μορφής του Καβάφη έχει απασχολήσει, κοντά έναν αιώνα τώρα, πολλούς εικαστικούς καλλιτέχνες» σημειώνει στον πρόλογο του τόμου ο ποιητής και καβαφιστής Δημήτρης Δασκαλόπουλος. «Ζωγράφοι και χαράκτες απ’ όλα τα μέρη του κόσμου (Έλληνες, Αιγυπτιώτες, μα και από κράτη του εξωτερικού) έχουν κατά καιρούς δοκιμάσει (και δοκιμαστεί) να παρουσιάσουν τη φευγαλέα μορφή του πρωτεϊκού γέρου της Αλεξάνδρειας, ενός ποιητή τον οποίον απασχολεί πολύ συχνά στους στίχους του η περιγραφή και η λεπτομερειακή απόδοση της ανθρώπινης μορφής. Όσοι γνώρισαν από κοντά τον ποιητή προσπάθησαν να αποτυπώσουν το πρόσωπό του μέσα από το νεφέλωμα που κάλυπτε για πολλά χρόνια την αμφιλεγόμενη προσωπικότητά του, με τις φημολογούμενες ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα του, τη μονήρη ζωή του και τις ανθρώπινες αδυναμίες του που τροφοδότησαν ατελείωτη σειρά γελοιογραφιών του. Όλοι οι μεταγενέστεροι στηρίχτηκαν στις λιγοστές «επίσημες» φωτογραφίες του και, με τα δικά του μέσα ο καθένας, μας παρέδωσαν παραλλαγές μιας τυποποιημένης πια φιγούρας».
Στα έργα της έκθεσης ο Γιάννης Ψυχοπαίδης βασίζεται σε ορισμένες από αυτές τις φωτογραφίες, τις οποίες αναπαριστά σε συνθέσεις με πολύ χρώμα και τη χρήση καθημερινών υλικών: ξύλο, πιάτα, σακούλες κτλ.
«Μια αχνή, επιλεγμένα λιτή εικαστική αίσθηση διαχέεται στην ποίηση του Καβάφη και ο τόπος, το τοπίο, το περιβάλλον αισθητικοποιούνται και αποκτούν ιδιαίτερους ανεπαίσθητους χρωματισμούς» σχολιάζει ο καλλιτέχνης. «Στο ατμοσφαιρικό σκούρο της νύχτας γεννιούνται οι πιο ευαίσθητες αποχρώσεις της μελαγχολίας. Η αναμμένη λάμπα –από τες εννιά που άναψα την λάμπα– έχει σημαδέψει τη μετάβαση από το φως στο σκοτάδι και από το σκοτάδι στο φως της δημιουργικής ενδοστρέφειας. Μες στες σκιές και μες στα φώτα της βραδυάς, αχνοφέγγει ένα ιρίδισμα χρώματος όταν αυτό αγγίζει το αγαπημένο πρόσωπο, τα καθημερινά αντικείμενα μιας συναισθηματικά φορτισμένης ζωής, τα απλά και τα στοιχειώδη του έγκλειστου ιδιωτικού βίου».
«Ο Καβάφης του Γιάννη Ψυχοπαίδη δεν είναι μια κλασική, παραδοσιακή σειρά πορτρέτων που προσπαθούν να ανταποκριθούν στη γνωστή φιλαρέσκεια και κοκεταρία του ποιητή» διευκρινίζει ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος. «Είναι μια άσκηση ερμηνείας των κρυμμένων γνωρισμάτων που αποκαλύπτει σταδιακά το έργο του Αλεξανδρινού σε όσους το προσεγγίζουν με άδολες προθέσεις και χωρίς προκαταλήψεις. Η χρωματική γκάμα των πορτρέτων του, την οποία υπαγορεύει το κάθε φορά συγκεκριμένο θέμα, καθώς και η σχεδόν ανορθόδοξη σύνθεσή τους, κατακερματίζουν το πασίγνωστο πρόσωπο (ή μήπως, προσωπείο;) του Καβάφη και επιχειρούν μιαν ανασύνθεση, ικανή να συγκρατήσει και να μεταδώσει στον θεατή την ποικίλη δράση των στοχαστικών προσαρμογών του καβαφικού έργου».
Πού και πότε
H έκθεση του Γιάννη Ψυχοπαίδη «Επάγγελμα ποιητής: Εικόνες πάνω στο πρόσωπο και την ποίηση του Κ. Π. Καβάφη» εγκαινιάστηκε την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου, στον Πολυχώρο Μεταίχμιο στην Αθήνα (Ιπποκράτους 118). Θα διαρκέσει ως τις 8 Φεβρουαρίου 2014. Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 9.00 π.μ. ως 9.00 μ.μ., Σάββατο 9.00 π.μ. ως 3.00 μ.μ.
