Με αφορμή την 24η επέτειο από την υιοθέτηση της Διεθνούς Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ο Συνήγορος του Παιδιού διοργάνωσε μια «Συνάντηση Διαλόγου» αφιερωμένη στον θεσμό της αναδοχής. Περισσότεροι από εξήντα εκπρόσωποι φορέων και μη κυβερνητικών οργανώσεων συγκεντρώθηκαν το πρωί της 20ής Νοεμβρίου 2013, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Δικαιωμάτων του Παιδιού, για να ανταλλάξουν απόψεις και να υποβάλουν τις προτάσεις τους για τη βελτίωση της εφαρμογής του σημαντικού αυτού θεσμού στη χώρα μας. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη συμπληρώνει εφέτος 10 χρόνια από την ανάληψη της ειδικής αρμοδιότητας προάσπισης και προαγωγής των δικαιωμάτων του παιδιού.
Όπως εξήγησε μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Γεώργιος Μόσχος, βοηθός Συνηγόρου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, «η αναδοχή αποτελεί, σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, τον πιο φιλικό προς το παιδί τρόπος εναλλακτικής φροντίδας, όταν αυτό είναι απαραίτητο να απομακρυνθεί από την οικογένειά του». Επίκεντρο της φιλοσοφίας της αναδοχής είναι η στήριξη της φυσικής οικογένειας, με την ανάθεση για συγκεκριμένο χρόνο της ευθύνης του παιδιού σε μια άλλη, «δεύτερη» οικογένεια, διατηρώντας όμως επαφή με τους φυσικούς του γονείς. Έτσι, διατηρείται και η δυνατότητα το παιδί να επιστρέψει στους φυσικούς του γονείς όταν αυτοί ξεπεράσουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.
Λίγες θέσεις στα ιδρύματα
Αν και στα κράτη της βόρειας Ευρώπης, που συχνά χρησιμεύουν ως πρότυπα, το ποσοστό της αναδοχής καλύπτει το 80% των περιπτώσεων των παιδιών, στη χώρα μας τα πράγματα είναι ακόμη πολύ πίσω. Από τις εκατοντάδες περιπτώσεις, τα δύο τελευταία χρόνια μόλις τα 20-25 παιδιά πάνε ετησίως σε αναδοχή, ενώ πρόπερσι ο αριθμός αυτός ήταν μόλις 11.
Την ίδια στιγμή, όλοι οι παρευρισκόμενοι εξέφρασαν τον έντονο προβληματισμό τους για το γεγονός ότι ειδικά στις δύσκολες συνθήκες που περνούν οι ελληνικές οικογένειες λόγω της κρίσης, οι θέσεις στα ιδρύματα δεν επαρκούν για να φιλοξενήσουν όλα τα παιδιά, με αποτέλεσμα πολλά να παραμένουν για μεγάλο διάστημα στα νοσοκομεία.
«Παρατηρείται δε τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της ιδιωτικής αναδοχής. Αν και δείχνει τα ανακλαστικά αλληλεγγύης της ελληνικής κοινωνίας, κρύβει και πολλούς κινδύνους» τονίζει ο κ. Μόσχος, επισημαίνοντας ότι είναι απαραίτητο ένα πλαίσιο προδιαγραφών και εποπτείας για τις ανάδοχες οικογένειες που θα διασφαλίζει την προστασία των ίδιων των παιδιών.
Σκαλοπάτι για υιοθεσίες
Την ίδια στιγμή, ο διοικητής του Κέντρου Προστασίας του Παιδιού Αττικής «Η Μητέρα» κ. Δημήτρης Βεζυράκης εξέφρασε έναν ακόμη προβληματισμό που πηγάζει από την έλλειψη ολοκληρωμένου οργανωτικού πλαισίου για την αναδοχή, ότι αυτή γίνεται προθάλαμος για ιδιωτικές υιοθεσίες.
Επίσης, εργαζόμενοι φορέων του δημοσίου τομέα που είναι υπεύθυνοι για θέματα αναδοχής επισήμαναν το μεγάλο πρόβλημα της υποστελέχωσης των υπηρεσιών, ειδικά μετά τις τελευταίες μετακινήσεις και αποχωρήσεις λόγω των μέτρων της κινητικότητας και διαθεσιμότητας. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόλις ένας υπάλληλος είναι υπεύθυνος για την εποπτεία περίπου εκατό περιπτώσεων αναδοχής.
Και θέμα κόστους
Με αυτά τα εγγενή προβλήματα λοιπόν, ο στόχος της βελτίωσης των επιδόσεων της χώρας μας στο θέμα της αναδοχής μοιάζει ακόμη μακρινός, αν και όπως φαίνεται θα γλίτωνε τα δημόσια ταμεία από ένα μεγάλο κόστος. Όπως επισημάνθηκε στο πλαίσιο της εκδήλωσης, το κόστος της παραμονής των παιδιών σε ιδρύματα ανέρχεται σε 600.000 ευρώ, ενώ το κόστος της αναδοχής σε 18.000 ευρώ ετησίως.
Ως το μεγαλύτερο εμπόδιο στην προώθηση του θεσμού της αναδοχής, αναγνωρίζει ο κ. Μόσχος, μιλώντας στο «Βήμα», την έλλειψη πρόθεσης για την πολιτική προτεραιοποίηση του ζητήματος. Οι προτάσεις του Συνηγόρου του Παιδιού, όπως διατυπώθηκαν στην εκδήλωση, συνοψίζοντας και τις ποικίλες απόψεις και προτάσεις που ακούστηκαν στη Συνάντηση Διαλόγου είναι οι εξής:
–Ανάληψη ευθύνης σχεδιασµού και παρακολούθησης της εφαρµογής του θεσµού της αναδοχής (προδιαγραφών, διαδικασιών, διαθέσιµων πόρων και δεδοµένων) από φορέα εθνικής εµβέλειας
–Καθιέρωση προδιαγραφών και πρωτοκόλλων για την υλοποίηση, εποπτεία και περιοδική αναθεώρηση της αναδοχής
–Σύσταση και τήρηση του προβλεπόµενου «Εθνικού Μητρώου Αναδόχων Γονέων», καθώς και μητρώου παιδιών σε αναδοχή, από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης
–Πρόβλεψη για τη δυνατότητα άµεσης τοποθέτησης παιδιών σε ανάδοχες οικογένειες από τους εισαγγελείς ανηλίκων, σε συνεργασία µε τις περιφερειακές κοινωνικές υπηρεσίες και για παιδιά που δεν έχουν εισαχθεί σε ιδρύµατα µε δυνατότητα καταβολής της προβλεπόµενης οικονοµικής ενίσχυσης στους αναδόχους
–Επιµόρφωση, εξειδίκευση και πιστοποίηση των κοινωνικών λειτουργών που πραγµατοποιούν και εποπτεύουν αναδοχές ανά την επικράτεια. Πρόβλεψη επαρκών θέσεων κοινωνικών λειτουργών που αναλαµβάνουν αυτή την αρµοδιότητα
–Σαφής καθορισµός αρµοδιοτήτων και θέσπιση πρωτοκόλλων συνεργασίας µεταξύ των κοινωνικών υπηρεσιών των ιδρυµάτων και της τοπικής αυτοδιοίκησης για την αποϊδρυµατοποίηση µέσω αναδοχής παιδιών που έχουν ήδη εισαχθεί σε ιδρύµατα
–Ειδικές προβλέψεις για την πραγµατοποίηση αναδοχών παιδιών µε εξειδικευµένες ανάγκες, ασυνόδευτων ανηλίκων και εφήβων µε παραβατική συµπεριφορά
–∆ηµιουργία «Ειδικού Λογαριασµού» για την Αναδοχή, στον οποίο θα μπορούν να κατατίθενται και χορηγίες – δωρεές από ιδιώτες.
