Αστροφυσικοί σε όλο τον κόσμο βρίσκονται σε αναμονή για ένα φαινόμενο που συμβαίνει κάθε 11 περίπου χρόνια, όταν η δραστηριότητα του Ήλιου κορυφώνεται και το μαγνητικό πεδίο του αναποδογυρίζει, με το βόρειο και το νότιο πόλο να αντιστρέφονται. Η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει και η Γη μπορεί να ελπίζει σε ένα θεαματικό βόρειο και νότιο σέλας.
«Οι πόλοι του Ήλιου αντιστρέφονται σε μια διαδικασία μεγάλης κλίμακας που εκτυλίσσεται σε διάστημα μερικών μηνών», λέει ο δρ Τοντ Χοκσίμα του Ηλιακού Παρατηρητηρίου Wilcox στο Στάνφορντ, το οποίο παρακολουθεί το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου αδιάκοπα από το 1975.
Συνήθως η αντιστροφή συμβαίνει κατά τη διάρκεια του λεγόμενου ηλιακού μέγιστου -το αποκορύφωμα στον 11ετή κύκλο αυξομείωσης της ηλιακής δραστηριότητας, κατά το οποίο φτάνει στο μέγιστο ο αριθμός των ηλιακών κηλίδων.
Αν και ο μηχανισμός της αντιστροφής της πολικότητας δεν είναι ακόμα κατανοητός, οι ηλιακές κηλίδες παίζουν σημαντικό ρόλο, εξηγεί ο δρ Τοκσίμα.
Βορράς και Νότος… «μεταναστεύουν»
Οι ηλιακές κηλίδες είναι περιοχές ελαφρώς μειωμένης θερμοκρασίας στην επιφάνεια του Ήλιου, οι οποίες δημιουργούνται από μαγνητικές διαταραχές. Κάθε κηλίδα διαρκεί γύρω στον ένα μήνα και μετά εξαφανίζεται, οπότε το μαγνητικό της πεδίο μεταναστεύει στον ένα από τους δύο πόλους.
Η μετανάστευση αυτών των μαγνητικών πεδίων διαταράσσει την πολικότητα του ηλιακού μαγνητικού πεδίου στους πόλους. Το μαγνητικό πεδίο εξασθενεί, μηδενίζεται, και τελικά επανεμφανίζεται με αντίστροφη πολικότητα.
Η αντιστροφή αυτή, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες, επηρεάζει τη λεγόμενη ηλιόσφαιρα, μια γιγάντια σφαίρα που εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα και αντιστοιχεί στην περιοχή μέσα στην οποία ασκεί την επιρροή του το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου.
Η αντιστροφή συμβαίνει κατά το ηλιακό μέγιστο, κατά το οποίο ο Ήλιος είναι ιδιαίτερα δραστήριος, οπότε εκδηλώνονται περισσότερες εκρήξεις στην επιφάνεια του άστρου. Οι εκρήξεις αυτές -εκλάμψεις και εκτινάξεις στεμματικού υλικού- μπορούν να κάνουν πιο έντονο το σέλας αλλά και να προκαλέσουν βλάβες σε συστήματα ηλεκτροδότησης και τηλεπικοινωνιών.
Καθώς όμως η αντιστροφή πλησιάζει, οι αστροφυσικοί διαπιστώνουν ότι τα δύο ημισφαίρια του Ήλιου δεν είναι απολύτως συγχρονισμένα: το βόρειο ημισφαίριο άλλαξε πολικότητα το καλοκαίρι, ενώ στο νότιο ημισφαίριο η αντιστροφή αναμένεται να ολοκληρωθεί τις προσεχείς εβδομάδες.
Από το 1975 ως σήμερα, το Ηλιακό Παρατηρητήριο Wilcox στο Στάνταρτ έχει καταγράψει τέσσερις αντιστροφές σε τέσσερα ηλιακά μέγιστα.
Το μέγιστο του 2013-2014 είναι μέχρι στιγμής ασυνήθιστα ήσυχο, και ίσως αποδειχθεί το ασθενέστερο των τελευταίων 100 ετών.
