Ενα κρύο πρωινό –αρχές Ιανουαρίου 1983 –ο Χαρίλαος Φλωράκης καθόταν στο γραφείο και «βούλιαζε ολόκληρος μέσα στον ίδιο τον εαυτό του». Ηταν ανήσυχοςεπειδή ήταν «βέβαιος πως κάποιος κοντά στην ηγεσία είναι μυστικός πράκτορας». Δεν ήξερε το πρόσωπο αλλά ήταν σίγουρο πέραν πάσης αμφιβολίας ότι «ο σύντροφος Α-25 ήταν ο «τέλειος» Διπλός Ανθρωπος: στο Κομμουνιστικό Κόμμα και στην ΚΥΠ». Συγκροτήθηκε τότε μια πενταμελής επιτροπή και πήγε στη Θεσσαλονίκη με εντολή να «μην ξεγυμνώσουν την ανθρώπινη υπόσταση του προδότη». Τον επισκέφθηκαν στο διαμέρισμά του στην Καλαμαριά και «τον αντιμετώπισαν όπως έναν αιχμάλωτο πολέμου», όπως γράφει οΜίμης Ανδρουλάκηςστο νέο βιβλίο του με τίτλο«Ο κόκκινος κάβουρας»(εκδόσεις Πατάκη). Το μυθιστόρημα αυτό βασίζεται σε μια πραγματική ιστορία «γραμμένη σαν παραμύθι», ειπωμένη τριάντα χρόνια μετά –επειδή «φοβάμαι μη χαθεί» –αλλά εξαιρετικά επίκαιρη.
Διείσδυση


Το 2013 αναδεικνύεται άλλωστε μια σημαντική χρονιά για τη διεθνή κυβερνοκατασκοπεία μετά τις αποκαλύψεις του Εντουαρντ Σνόουντεν. Η εποχή εκείνη μπορεί να ήταν ειδυλλιακή καθώς εμπεδωνόταν σταδιακά η δημοκρατία στη χώρα, αλλά ο σκιώδης κόσμος των πρακτόρων και των παραμηχανισμών επιβίωνε. Η ΕΥΠ παρακολουθούσε, επί παραδείγματι, χίλια πεντακόσια διαφορετικά τηλέφωνα ελλήνων πολιτών κατά μέσον όρο την ημέρα ενώ υπήρχε και το παράτυπο δίκτυο του ΟΤΕ μεταξύ άλλων μηχανισμών παρακολούθησης παρακομματικού και «ιδιωτικού» χαρακτήρα –των «ανεξάρτητων αμερικανικών δικτύων» συμπεριλαμβανομένων. Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα έφθασε –μέσω μιας περίεργης «διαρροής» που σχετιζόταν με το Μακεδονικό –η πληροφορία ότι υπάρχει πράκτορας στα ηγετικά κλιμάκια του ΚΚΕ.
Ωστόσο η υπόθεση του μυστήριου Α-25 και 17 άλλων στελεχών (μεσαίων και κατώτερων) που «δούλευαν» ως και το 1982 για τις μυστικές υπηρεσίες μέσα στο κόμμα έκλεισε χωρίς να λάβει ευρύτερες διαστάσεις. Οκτώμισι χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών και παρά τις αποχουντοποιήσεις και τις εκκαθαρίσεις, η διείσδυση των κυπατζίδικων μηχανισμών –και τηςCIAως έναν βαθμό –που ήταν ακόμη ενεργή μέσα στα κόμματα της Αριστεράς (θεσμικής και ακραίας «αντισυστημικής»), στα ΜΜΕ αλλά και στη δημόσια ζωή αποσιωπήθηκε. Το ΚΚΕ ζούσε τη δική του «Υπόθεση Ρομάν Μαλινόβσκι» 70 χρόνια μετά. Ο Λένιν την είχε πατήσει πολύ άσχημα τότε με τον πολωνικής καταγωγής συνεργάτη της Οχράνα –η μυστική τσαρική αστυνομία –ο οποίος είχε αποσπάσει την εμπιστοσύνη του ηγέτη των μπολσεβίκων προκειμένου να υπονομεύει πιο αποτελεσματικά το επαναστατικό εγχείρημα με τη διασπαστική δράση του.
Ψυχολογία


Τοalteregoτου Μίμη Ανδρουλάκη στο βιβλίο γράφει μια διατριβή, ψυχαναλυτική και νευροβιολογική κυρίως, για τη διαχρονική υπόσταση του Διπλού Ανθρώπου μέσα στη (γεω)πολιτική ιστορία. Η εξαπάτηση, διαβάζουμε, είναι ένα γενετικό χάρισμα της προσαρμογής και της εξέλιξης. Ο αφηγητής έχει εμμονή, μια «χρονολογική νεύρωση» με το έτος 1913 καθώς πριν τον Μεγάλο Πόλεμο και την Οκτωβριανή Επανάσταση «η σκοτεινή τέχνη των διπλών, τριπλών πρακτόρων, των φημών, των μυστηριωδών διαδόσεων, των συνωμοσιών και της προβοκάτσιας έφθασε στο υψηλότερο επίπεδό της». Ο μυστηριώδης Α-25 ωστόσο δεν ήταν απλώς ένας «υπαλληλοποιημένος προδότης-πράκτορας», η ταύτισή του με το κόμμα ήταν αυθεντική, δεν ήταν ηθοποιία.

«Με τα επτά δέκατα του εαυτού του ταυτίζεται με το ΚΚΕ, με τα τρία δέκατα το προδίδει» γράφει ο Ανδρουλάκης ψυχογραφώντας τον και δίδει έναν γενικότερο ορισμό του προδότη, ο οποίος είναι «ένας φονιάς που δεν τόλμησε να σκοτώσει, ένας αυτόχειρας που δεν τόλμησε να αυτοκτονήσει». Ο μυθιστορηματικός καμβάς –προσηλωμένος σε ποικίλες όψεις της σημερινής παγκόσμιας κρίσης, με επινοημένους χαρακτήρες που επικαλύπτονται όμως από έναν καταιγισμό πραγματικών προσώπων και ιστορικά εξακριβωμένων γεγονότων –συμπληρώνεται από δύο παραμέτρους οι οποίες εξυπηρετούν τους αναλυτικούς ειρμούς του συγγραφέα: μια μυστική αποστολή του αφηγητή στο βορειότερο σημείο της Ευρώπης, σε ένα «προχωρημένο» φιόρδ της Νορβηγίας (επειδή η λέξη αγορά προέρχεται από τη λέξηmargatτων Βίκινγκ και όχι τηναγγλικήmarket) και την εμπλοκή του σε ένα διεθνές τηλεοπτικό ντοκυμαντέρ, αφιερωμένο στο αντιδικτατορικό κίνημα της νεολαίας με αφορμή τα 40 χρόνια από το Πολυτεχνείο του 1973.
Ερωτήματα


Το πλέον ενδιαφέρον κομμάτι του «Κόκκινου κάβουρα» –η κωδική αυτή ονομασία παραπέμπει σε άλλες υπαρκτές ιδιωτικές εταιρείες που στήνονται σήμερα από πρώην πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών για να κάνουν διάφορες δουλειές όπως η οικονομική αντικατασκοπεία –αφορά τα στοιχεία για το νατοϊκό μυστικό δίκτυο Gladiο που δημιουργήθηκε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου ως ανάχωμα στην «κομμουνιστική απειλή» και στην Ελλάδα έδρασε, από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ακόμη, ως «Κόκκινη Προβιά». Τι να απέγιναν άραγε οι «χρυσές λίρες» που λέγεται ότι κατατέθηκαν στην Τράπεζα της Ελλάδος; Τέτοια πράγματα διερωτάται ο αφηγητής του βιβλίου που ενδιαφέρεται περισσότερο να συλλάβει την πολυπλοκότητα των πραγμάτων, του οικονομικού και πολιτικού παιγνίου που τα ρυθμίζει, και λιγότερο να προκαλέσει το οποιοδήποτε σκάνδαλο τώρα στα πίσω πίσω.
Ο «καθηγητής», ο Σνόουντεν και η NSA
Από μια συμπαιγνία συμβάντων, τον Μάιο του 2013, ο αφηγητής στο βιβλίο του Ανδρουλάκη εντοπίζει στο Βερολίνο τον «Τόνυ», έναν ιταλοαμερικανό πρώην αρχιπράκτορα της CIA, υπεύθυνο τότε στον αγώνα κατά των κομμουνιστικών κομμάτων και της ευρύτερης Αριστεράς στη Νότια Ευρώπη. Ο «Καθηγητής», όπως ήταν το κατασκοπευτικό του παρόνομα είναι πραγματικό πρόσωπο που καταθέτει αυθεντικά στοιχεία. Ο Ανδρουλάκης τον μετατρέπει σε μυθιστορηματικό πρόσωπο για ευνόητους λόγους. Οταν η συνέντευξη φθάνει στις αποκαλύψεις του Εντουαρντ Σνόουντεν, αναφωνεί «Τι σκάνδαλο και μαλακίες!», προσθέτοντας ότι η NSA είχε από το 1964 την τεχνική δυνατότητα να παρακολουθεί σε ζωντανό χρόνο τηλεφωνικές και ηλεκτρονικές συνομιλίες. «Είναι πολιτικοί απατεώνες» εξηγεί ο «Τόνυ» «όσοι κορυφαίοι πολιτικοί στην Ευρώπη προσποιούνται ότι δεν το ξέρουν. Η NSA αποτελεί νόμιμο κληρονόμο του προγράμματος ECHELON, το οποίο τώρα πια με τη συναίνεση των εταίρων στο ΝΑΤΟ έχει μετεξελιχθεί σε παγκόσμιο δίκτυο ηλεκτρονικών παρακολουθήσεων». Τα απλοποιείς, του λέει ο Ανδρουλάκης, η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αυστηρούς κανόνες προστασίας της ιδιωτικής ζωής. «Τρίχες! Πρώην επίτροποι της ΕΕ, πρώην ευρωβουλευτές και αρχιγραφειοκράτες της Κομισιόν, πρώην υπουργοί των ΗΠΑ και της Ευρώπης, πρώην αρχιπράκτορες συγκροτούν το πανίσχυρο λόμπι εταιρειών το οποίο επέβαλε στην πράξη τη χαλάρωση αυτών των κανόνων» απαντά ο «Τόνυ», κάνοντας ταυτοχρόνως λόγο για συμπεφωνημένες «κερκόπορτες» στα συστήματα επικοινωνιών των νατοϊκών εταίρων.

Αποκαλύψεις
Οι Ελληνες της CIA

Ο «Τόνυ», ο ιταλοαμερικανός πρώην αρχιπράκτορας της CIA, αναφέρει πολλά πράγματα που μας αφορούν, μια και «κάτι συμβαίνει με μένα και πέφτω πάντα πάνω σε Ελληνες». Ετσι μαθαίνουμε για τον Ξενοφώντα Καλαματιανό που δημιούργησε το πρώτο δίκτυο αντικατασκοπείας για την ανατροπή των μπολσεβίκων μετά την επανάσταση του 1917 και τον Τόμας Καραμεσίνη που έβαλε τις βάσεις της OSS και μετά της CIA στην Αθήνα. Μαθαίνουμε επίσης πώς ο αμερικανός πρόεδρος Λίντον Τζόνσον το καλοκαίρι του 1964 φώναξε τον έλληνα πρεσβευτή Αλέξανδρο Μάτσα στον Λευκό Οίκο για να συστήσει στην ελληνική κυβέρνηση Παπανδρέου τη διχοτόμηση της Κύπρου αλλά και πώς ακριβώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπήκε στη «μαύρη λίστα» επειδή ο τότε υπουργός Εθνικής Αμυνας Ι. Βαρβιτσιώτης επιχείρησε να «εκβιάσει» τους Αμερικανούς. Δεν απεδέχθη στην πραγματικότητα να καταρρίψει, όπως του ζήτησαν, ένα επιβατικό αεροπλάνο των λιβυκών αερογραμμών που μετέφερε στρατιωτικό εξοπλισμό στο Ιράκ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ