Είναι ένα παραμυθένιο σκηνικό βγαλμένο θαρρείς από τα σκηνικά που έστησε ο σκηνοθέτης Πίτερ Τζάκσον για τα γυρίσματα της ταινίας «Ο Αρχοντας των Δαχτυλιδιών». Οι τρούλοι που κοσμούν τα σπίτια στο χωριό Αλμπερομπέλο της Νότιας Ιταλίας γοητεύουν όχι μόνο τους Ιταλούς αλλά και πολλούς ξένους που σπεύδουν από κάθε άκρη της υφηλίου για να θαυμάσουν αυτό το ανυπέρβλητο μεσαιωνικό τοπίο. Τα τελευταία χρόνια όμως δεν μένουν στον θαυμασμό. Ολο και περισσότεροι ξένοι αγοράζουν ως παραθεριστικές κατοικίες κάποια από αυτά τα σπίτια, η δε αυξημένη ζήτηση έχει εξακοντίσει τις τιμές στα ύψη.
Το Αλμπερομπέλο (στα ιταλικά σημαίνει «Ομορφο δέντρο») είναι γνωστό ως η «πρωτεύουσα των τρούλων» εξαιτίας των παμπάλαιων τρούλων των περισσότερων κτιρίων της πόλης. Οι χαρακτηριστικοί αυτοί τρούλοι, αρχιτεκτονικό ίδιον της νοτιοανατολικής επαρχίας της Πούλιας, έχουν σχήμα κωνικό, είναι κατασκευασμένοι χωρίς κονίαμα και κοσμούν περισσότερα από 1.500 ακίνητα: κυρίως κατοικίες αλλά και καταστήματα και δημόσια κτίρια.
Η ιστορία τους ξεκινά στα μέσα του 15ου αιώνα. Τότε το Βασίλειο της Νάπολι επέβαλε φορολογία σε κάθε νέο αστικό κέντρο που κατασκευαζόταν και κατ’ επέκταση σε κάθε νέο σπίτι. Ετσι οι φτωχοί αγρότες της περιοχής, προκειμένου να αποφύγουν τη φορολογία, δημιούργησαν πέτρινα, χαμηλά κτίρια χωρίς κονίαμα ώστε να είναι εύκολα κατεδαφίσιμα και να μη θεωρούνται κανονικά σπίτια αλλά «πρόχειρα» καταλύματα.
Η τεχνική τους ήταν απλή και, παρ’ όλο που στην αρχή θεωρήθηκε επίφοβη για μια πιθανή κατάρρευση, στην πορεία αποδείχθηκε εξαιρετικά σταθερή: οι κωνικές στέγες δημιουργήθηκαν από μεγάλες πέτρες ονόματι «κιανκαρέλα» (chiancarella) στη διάλεκτο των τοπικών μαστόρων. Είναι τοποθετημένες σε κυκλικούς δακτυλίους ώστε το κάθε επίπεδο να στηρίζει το ανώτερό του καταλήγοντας στην κορυφή του κώνου.
Δεν είναι όλες οι κορυφές των τρούλων κωνικού σχήματος όμως: άλλοτε έχουν σφαιρικό, άλλοτε πυραμιδοειδές και άλλοτε σχήμα ρόμβου. Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα σύμβολα που είναι ζωγραφισμένα στις στέγες τους. Τα σύμβολα των πλανητών και του ζωδιακού κύκλου είναι χαραγμένα με κιμωλία, το λευκό χρώμα της οποίας συμβολίζει την κάθαρση. Επίσης, κάποιοι κάτοικοι ζωγράφιζαν παγανιστικά σύμβολα στις σκέπες για προστασία από το κακό μάτι και για καλοτυχία.
Σήμερα στα ανακαινισμένα αυτά σπίτια κατοικούν πολλές οικογένειες, κυρίως Ιταλών, οι οποίοι επιλέγουν για μόνιμο τόπο διαμονής τους μια τρουλόσχημη οικία που τηρεί μεν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της πόλης αλλά είναι εμπλουτισμένη με όλες τις απαραίτητες σύγχρονες ανέσεις.
«Τα σπίτια με τους τρούλους έγιναν για πρώτη φορά μόδα όταν η πόλη ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO το 1996» σημειώνει ο μεσίτης ακινήτων Αλεσάντρο Μελπινιάνο, προσθέτοντας πως «από εκείνη τη χρονιά και μετά η αγορά σπιτιών με τρούλο πραγματικά γνώρισε πρωτόγνωρη άνοδο. Οι πρώτοι που αγόρασαν τέτοιες κατοικίες ήταν Γερμανοί, αλλά σύντομα το ενδιαφέρον τους ατόνησε, αφού σημειώνονταν πολλά περιστατικά ληστειών στα σπίτια αυτά. Κατόπιν τη σκυτάλη του ενδιαφέροντος πήραν οι Βρετανοί, που ήρθαν, αγόρασαν σπίτια και ακόμη συνεχίζουν και έρχονται με απευθείας πτήσεις από τη Βρετανία προς το Μπάρι και το Μπρίντιζι».
Η συντήρηση των τρούλων είναι μια εργασία που απαιτεί ειδικές γνώσεις και προτού προκύψει το αυξημένο διεθνές ενδιαφέρον για την περιοχή κόντευε να σβήσει. «Εγινα trullaro (συντηρητής τρούλων) πριν από περίπου 20 χρόνια. Πιο πριν ήμουν ένας απλός τεχνίτης κεραμοσκεπών. Οταν ξεκίνησα, υπήρχε μόνο ένας τέτοιος μάστορας, πλέον υπάρχουν πολλοί σαν εμένα» λέει ο Τζιοβάνι ντ’ Ερίκο, επισημαίνοντας πως «το επάγγελμά μας ολοένα και μεγαλώνει, παρά την οικονομική κρίση που έχει ενσκήψει στην Ιταλία. Το βρίσκω εξαιρετικά ωραίο ένας άνθρωπος να θέλει να αποκτήσει ένα τέτοιο σπίτι με τρούλο, ενώ δεν παραβλέπω ότι αυτά τα σπίτια μας πρόσφεραν καθημερινή δουλειά και μας δίνουν τη δυνατότητα να ζούμε σχετικά άνετα σε οικονομικό επίπεδο».
Φυσικά η αυξανόμενη ζήτηση τρουλόσπιτων δημιουργεί και κάποιες γκρίνιες. «Το πρόβλημα είναι πως πλέον ο καθένας μπορεί να αυτοαποκαλείται τρουλάριος δίχως να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση ή τις απαραίτητες ικανότητες» παραπονιέται ένας άλλος συντηρητής, ο Τζιουζέπε Μίκολις.
Οπως σημειώνουν οι ντόπιοι μάστορες, οι τρούλοι χρήζουν ανακαίνισης και αναστήλωσης κάθε 100-150 χρόνια, εκτός κι αν υποστούν ξαφνικές μεγάλες φθορές. Σε κάθε περίπτωση, οι φθαρμένες κωνικές σκέπες δεν επισκευάζονται αλλά κατεδαφίζονται και ξαναχτίζονται σε διάστημα ενός μηνός με μέσο κόστος (υλικά και αμοιβές εργατών) 15.000 ευρώ.
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 23 Οκτωβρίου 2013
HeliosPlus
