Ρωμαϊκά λουτρά 2.000 ετών παραμένουν «ζωντανά»

Οι ντόπιοι τα λένε απλώς «χαμάμ». Ανθρωποι από όλη την Αλγερία αλλά και αρκετοί ξένοι τα επισκέπτονται κάθε χρόνο τόσο για τουρισμό όσο και για να εκμεταλλευθούν τις φημισμένες θεραπευτικές ιδιότητες των νερών τους.
Πρόκειται για μια εγκατάσταση ρωμαϊκών λουτρών ηλικίας 2.000 ετών που παραμένει ακόμη σε πλήρη λειτουργία και γεμάτη ζωή στην πόλη Κενχέλα της Βορειοανατολικής Αλγερίας.

Οπως αναφέρει ο δημοσιογράφος του BBC Εντουαρντ Λιούις που τα επισκέφθηκε πρόσφατα, πρόκειται για πόλο έλξης των ντόπιων, καθώς δίνουν όχι μόνο την αφορμή σε πολλούς για ένα καθημερινό μπάνιο, αλλά αποτελούν σημείο συνάντησης και κοινωνικοποίησης –ακριβώς όπως συνέβαινε και με τους Ρωμαίους στην αρχαιότητα.

Ο Λιούις έφθασε στα λουτρά αγνοώντας ότι το βασικό δέλεαρ για τους ντόπιους δεν είναι η αρχαία αρχιτεκτονική ή η εξαιρετική τους συντήρηση αλλά η δωρεάν και απεριόριστη παροχή ζεστού νερού που τροφοδοτεί δύο υπαίθριες δεξαμενές –σήμερα κάποιοι αδαείς θα τις έλεγαν «πισίνες».

«Καθώς ήμουν ντυμένος και δεν κρατούσα πετσέτα, τα βλέμματα και οι ψίθυροι που προκάλεσε η παρουσία μου κοντά στο νερό με έκαναν να αναρωτηθώ αν η συμπεριφορά μου ήταν ανάρμοστη» αναφέρει. «Ωστόσο δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας. Η Αλγερία φημίζεται για την εγκαρδιότητα και τη γενναιοδωρία προς τους ξένους, μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζει γενικότερα αυτή την περιοχή του κόσμου. Μέσα σε λίγα λεπτά βρέθηκα να μιλάω –εν μέρει στα γαλλικά και εν μέρει σε σπαστά αιγυπτιακά αραβικά –με μια ομάδα αντρών που φορούσαν μαγιό. Απαντούσαν με ζήλο στις ερωτήσεις μου σχετικά με τα λουτρά και την ιστορία τους» γράφει.

Τα λουτρά της Κενχέλα χτίστηκαν από τους Ρωμαίους τον 1ο αιώνα π.Χ., καταστράφηκαν όμως από έναν σεισμό 13 αιώνες αργότερα. Στη συνέχεια επισκευάστηκαν από τους Οθωμανούς και έκτοτε λειτουργούν σχεδόν αδιάλειπτα ως σήμερα.

Το καθημερινό τελετουργικό του δημόσιου λουτρού παραμένει αναλλοίωτο. Αν εξαιρέσει κανείς κάποια οθωμανικά κτίσματα, τα μοντέρνα αποδυτήρια και τους πολυάριθμους κάδους απορριμμάτων που είναι διασκορπισμένοι στον χώρο, η αίσθηση που αποπνέουν τα λουτρά στην Κενχέλα είναι ακριβώς η ίδια με παλιά. Ο κοινωνικός χαρακτήρας τους έχει διατηρηθεί απολύτως: οι άνθρωποι εδώ –αποκλειστικά άντρες –συζητούν τα προσωπικά τους, λένε αστεία και αφηγούνται ιστορίες.

Συζητούν πολύ για τα αθλητικά, αλλά αποφεύγουν τα πολιτικά θέματα. Η συνήθεια αυτή είναι κατάλοιπο του εμφυλίου πολέμου, όταν έπρεπε να προσέχουν τι έλεγαν και σε ποιον, καθώς η απρόσεκτη φλυαρία μπορούσε να κοστίσει ζωές. Οι Αλγερινοί αποφεύγουν τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, κάτι που ίσως εξηγεί γιατί η Αραβική Ανοιξη δεν επηρέασε την Αλγερία τόσο όσο τις άλλες χώρες του αραβικού κόσμου.

Κάτι άλλο που κάνει τα λουτρά της Κενχέλα να ξεχωρίζουν από άλλες ιστορικές τοποθεσίες στην Αλγερία είναι το ότι, αν και είναι μικρότερα και λιγότερο γνωστά, είναι ένα από τα λίγα μέρη που μπορείς να έρθεις τόσο εύκολα σε επαφή με τους ντόπιους.

Στην Αλγερία υπάρχουν και άλλες διάσημες ρωμαϊκές αρχαιότητες, όπως η όμορφη παραθαλάσσια πόλη Τιπάσα, γνωστή στο παρελθόν για τα αλίπαστά της, η πόλη Τιμγκάντ, η οποία είναι χτισμένη σε ρωμαϊκό στυλ και άλλοτε φιλοξενούσε 15.000 κατοίκους. Το στολίδι ωστόσο της περιοχής φαίνεται να είναι η πόλη Ντζεμέλα («ντζεμέλα» στα αραβικά σημαίνει όμορφη) που βρίσκεται σε μια εύφορη κοιλάδα και η κεντρική αγορά της μοιάζει λες και έπαψε να χρησιμοποιείται μόλις τον προηγούμενο αιώνα.

«Ωστόσο σε αυτά τα μέρη δεν είχα την ευκαιρία να μιλήσω σε κανέναν –στα ερείπια των ρωμαϊκών στρατώνων στη Λάμπεση η μοναδική μου συντροφιά ήταν ένας πελαργός που είχε στήσει τη φωλιά του στην κορυφή μιας αψίδας» λέει ο βρετανός δημοσιογράφος σχετικά με την περιπλάνησή του στην ενδοχώρα της Αλγερίας.

Και καταλήγει: «Στην Κενχέλα αποχαιρέτησα τους ημίγυμνους οικοδεσπότες μου, οι πιο νέοι από τους οποίους απαριθμούσαν τα ονόματα όλων των άγγλων ποδοσφαιριστών που γνώριζαν, για να με εντυπωσιάσουν. «Εχετε πάει στην Κεμίσα;» με ρώτησε ένας από τους γηραιότερους λουομένους. «Οχι» απάντησα αγνοώντας τι εννοούσε ή τι υπήρχε εκεί. «Α, τότε πρέπει να πάτε. Εκεί είναι το πιο καλά διατηρημένο ρωμαϊκό αμφιθέατρο στην Αλγερία. Ντζεμέλα! (όμορφο!)» μου είπε».

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 18 Οκτωβρίου 2013