Χρυσή Αυγή: Πώς έγινε η επίθεση κατά της Δημοκρατίας

«Και το κακό ελλοχεύει, χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο θάνατος» είχε γράψει ο Μάνος Χατζιδάκις πριν από αρκετά χρόνια. Ο ίδιος, αν ζούσε σήμερα, σίγουρα θα ήταν θύμα της συμβολικής (τουλάχιστον) βίας της Χρυσής Αυγής, αφού δεν θα χωρούσε στο σκοταδιστικό πρότυπο της επιθετικής αρρενωπότητας που καλλιεργεί η οργάνωση. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι τα λόγια του αποδείχθηκαν προφητικά, αφού ο θάνατος εμφανίστηκε τα ξημερώματα της Τετάρτης 18 Σεπτεμβρίου στο Κερατσίνι με τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Το αίμα δεν ήταν πρωτόγνωρο σε αυτή τη σκληρή ιστορία της Χρυσής Αυγής, αλλά το συγκεκριμένο αίμα έγινε αφορμή για να ξεκινήσουν οι επίσημες αποκαλύψεις, ενεργοποίησε τη δικαιοσύνη και έβγαλε στην επιφάνεια το μαύρο μιας εγκληματικής οργάνωσης που προσπαθούσε και εξακολουθεί να προσπαθεί να συστήσει τον εαυτό της ως κόμμα. Το ΒΗmagazino ερευνά τη δράση της οργάνωσης στη Νίκαια, στη Ζώνη του Περάματος, και εξετάζει τη σημειολογία και τις ομοιότητες με το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας. Εδώ και χρόνια, η σβάστικα μετεξελίχθηκε σε μαίανδρο, ο εθνικοσοσιαλισμός σε «εθνικισμό», ο παγανισμός σε «θετικό χριστιανισμό», το μαύρο αναμείχθηκε με το γαλανόλευκο και ο αντικοινοβουλευτισμός κρύφτηκε πίσω από τη βουλευτική ασυλία. Η Χρυσή Αυγή, όμως, παρέμεινε μια αμιγώς ναζιστική συμμορία που επεδίωξε να αξιοποιήσει τις αντιθέσεις που γέννησε η οικονομική κρίση για να διαδώσει τη μισαλλόδοξη ρητορική της και να επαναφέρει ως τραγωδία ό,τι η Ιστορία προσπαθεί να ξεχάσει με ντροπή.

Ολα ξεκίνησαν το 1976, με την απόπειρα διασφάλισης της ιστορικής συνέχειας της δικτατορίας –όταν ο 19χρονος τότε Νίκος Μιχαλολιάκος πρωταγωνιστούσε σε επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων στην κηδεία του αστυνομικού και βασανιστή της χούντας Ευάγγελου Μάλλιου. Συνεχίστηκαν το 1980 μέσα από μια διαδρομή βομβιστικών επιθέσεων, βραχύβιων φυλακίσεων και «συντροφικών» καρφωμάτων, όταν και πρωτοεμφανίστηκε το έντυπο «Χρυσή Αυγή». Και γιγαντώθηκαν τον Ιούνιο του 2012, όταν σε συνθήκες αναδιάταξης του πολιτικού σκηνικού η περιθωριακή δύναμη που επιτίθετο σε μετανάστες και φοιτητικές καταλήψεις –με την ανοχή συχνά της Αστυνομίας –κατοχύρωσε το 7% του εκλογικού σώματος. Σε όλη αυτή τη διαδρομή, η Χρυσή Αυγή ακολουθεί πιστά το μοντέλο συγκρότησης του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας.

Το ίδιο το όνομα της οργάνωσης είναι εμπνευσμένο από την αποκρυφιστική οργάνωση Χρυσή Αυγή που ιδρύθηκε το 1888, ηγέτης στο γερμανικό τμήμα της οποίας ήταν ο ίδιος ο Φύρερ, όπως διατείνεται ο θεωρητικός της οργάνωσης Ιων Φιλίππου στο βιβλίο του «Αριος πολιτισμός». Παρά το γεγονός ότι η ιστορική έρευνα ανέδειξε μια πιο περίπλοκη σχέση ανάμεσα στην αποκρυφιστική οργάνωση και στο ναζιστικό κόμμα, σημασία έχει η ίδια η ομολογία του Φιλίππου, ενδεικτική της προσήλωσης που έχει η οργάνωση στη ναζιστική ιδεολογία.

Κεντρικό ρόλο στη συγκρότηση της οργάνωσης με απόλυτες εξουσίες έχει ο αρχηγός της. Στο καταστατικό ορίζεται σαφώς ως «ο ανώτατος ηγέτης». Σε όλα τα κείμενα της οργάνωσης, μάλιστα, γράφεται με κεφαλαίο Α (Αρχηγός) ως ένδειξη της παντοκρατορίας του. Τα μέλη σηκώνονται όρθια σε ένδειξη σεβασμού όταν μπαίνει στην αίθουσα –όπως προέτρεψαν ανεπιτυχώς και τους δημοσιογράφους το βράδυ της 6ης Μαΐου στην πρώτη δημόσια εκδήλωση της απρέπειάς τους –και απευθύνουν χαιρετισμό.

Ο καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Πλειός αναλύει στο BHmagazino τη δομή της οργάνωσης: «Αμέσως μετά τον αρχηγό στην ιεραρχία ακολουθεί η ηρωική φρουρά (ένας στενός πυρήνας από πρωτοπαλίκαρα όπως ο Κασιδιάρης και ο Παναγιώταρος) και μετά οι πυρήνες της εκάστοτε γειτονιάς, από τους οποίους συγκροτούνται τα τάγματα εφόδου». Τα τάγματα εφόδου, στα πρότυπα των SA του χιτλερικού κόμματος, αποτελούν το παραστρατιωτικό κομμάτι της οργάνωσης που αναλαμβάνει δράσεις εναντίον του «αντιπάλου», όπου ως αντίπαλος νοείται οποιοσδήποτε είναι διαφορετικός.

Από ένα τέτοιο τάγμα εφόδου, αυτό της Νίκαιας, το πιο ισχυρό, όπως λέγεται, στην Αττική, ενορχηστρώθηκε και υλοποιήθηκε η δολοφονική επίθεση εις βάρος του Παύλου Φύσσα.

Ο Γιώργος Μαραγκός, δικηγόρος της οικογένειας Φύσσα, λέει στο ΒΗmagazino: «Ηταν ενέδρα για να τον καθαρίσουν. Δεν υπήρχε πάλη μεταξύ τους, όπως ισχυρίζεται ο Ρουπακιάς, και αυτό επιβεβαιώνεται από την ιατροδικαστική έκθεση που καταδεικνύει ότι ο Ρουπακιάς δεν είχε ούτε γρατσουνιά». Ο Μαραγκός αφήνει ένα ερωτηματικό για τη στάση της Αστυνομίας: «Δεν επενέβαιναν οι αστυνομικοί που βρίσκονταν κοντά, αν και τους φώναζε η σύντροφος του Παύλου ότι θα τον σκοτώσουν». Ηδη από το συγκεκριμένο τάγμα έχουν ταυτοποιηθεί, μέσω των τηλεφωνικών συνομιλιών και των στοιχείων της ΕΥΠ, οκτώ άτομα που μετείχαν στη δολοφονική επίθεση στο Κερατσίνι και, σύμφωνα με πληροφορίες, οι δύο ήδη «έσπασαν».

Το τάγμα της Νίκαιας, σύμφωνα με αποκαλύψεις πρώην μελών της Χρυσής Αυγής, αριθμούσε περίπου 250 μέλη και όπως οι ίδιοι επαίρονταν με βίντεο που είχαν αναρτήσει στο Ιnternet εκπαιδεύονταν σε ορεινά μέρη κατ’ αντιστοιχία με τις Ειδικές Δυνάμεις, με την εποπτεία πρώην εκπαιδευτών των ΟΥΚ. Καθοδηγητής της ομάδας ήταν ο προφυλακισμένος βουλευτής Γιάννης Λαγός, o οποίος προέρχεται από το Πέραμα. Στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά ήταν γνωστός ως «πόρτα» σε μεγάλα κλαμπ. Στη συνέχεια μεταπήδησε στην προσωπική φρουρά του «Φύρερ», ενώ τον Δεκέμβριο του 2011 εργάστηκε ως ένοπλος φρουρός σε καράβια που περνούσαν από την επικίνδυνη ζώνη της Σομαλίας.

Εδώ εμφανίζεται η πρώτη καραμπόλα, αφού ως επί το πλείστον για την προσέγγιση ατόμων που δουλεύουν ως ένοπλοι φρουροί μεσολαβούν δύο πρώην εκπαιδευτές των ΟΥΚ (ο ένας διαθέτει γνωστή αλυσίδα γυμναστηρίων και ο δεύτερος εργάζεται ως ασφάλεια στη φρουρά γνωστού εφοπλιστή). Στο βιογραφικό του, ο προφυλακιστέος Λαγός δηλώνει ελεύθερος επαγγελματίας και αποκρύπτει τη συμμετοχή του σε κυκλώματα μαστροπείας, εκβιασμών, σε κυκλώματα της νύχτας, στοιχεία για τα οποία είχε προειδοποιήσει η ΕΥΠ από το 2012.

Για να κατανοήσει κανείς, όμως, γιατί σε αυτές τις γειτονιές που έφεραν τη σφραγίδα της αριστερής παράδοσης αναπτύχθηκε αυτή η δυναμική πρέπει να γυρίσει λίγο πίσω το ρολόι της ιστορίας. Ο Μανώλης Σαρρής, κάτοικος της περιοχής και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, εξηγεί: «Η περιοχή της Νίκαιας είχε γίνει στόχος της Ακροδεξιάς πριν από τη διόγκωση της Χρυσής Αυγής. Να σας θυμίσω ότι ο ΛΑΟΣ προσπάθησε να εγκαταστήσει εδώ τη νεολαία του όλης της Δυτικής Αττικής. Ο Μιχαλολιάκος έκανε εδώ συγκεντρώσεις από παλιά. Στα παλιά προσφυγικά της Κοκκινιάς μένουν πολλοί μετανάστες και ήθελαν να επαναλάβουν το πείραμα του Αγίου Παντελεήμονα, αλλά δεν τα κατάφεραν γιατί στη Νίκαια οι μετανάστες είναι ενταγμένοι στην καθημερινότητα της πόλης. Επίσης, ήθελαν να κατακτήσουν την περιοχή για σημειολογικούς λόγους, επειδή ήταν προπύργιο της Αριστεράς. Σταδιακά εισχώρησαν στους συνδέσμους του Ολυμπιακού. Τα γραφεία της Χρυσής Αυγής και των συνδέσμων του Ολυμπιακού έγιναν συγκοινωνούντα δοχεία. Πριν από χρόνια ένας μετανάστης σκότωσε σε τροχαίο έναν Ελληνα και εξαπολύθηκε το πρώτο πογκρόμ με άτομα από τους συνδέσμους».

Η αλήθεια είναι, πάντως, ότι σε μία από τις αντιφασιστικές διαδηλώσεις πριν από κάποιους μήνες στη Νίκαια, είχαν βγει από τα μπαλκόνια του συνδέσμου του Ολυμπιακού στην οδό Πέτρου Ράλλη και προπηλάκιζαν τους διαδηλωτές. Αυτή η σύμπραξη εξάλλου αποτυπώθηκε –όπως έχει γράψει το BHmagazino –και στην ένταξη του πρώην αρχισυνδεσμίτη της Θύρας 7 Σίμου Ανδρόνικου στα ψηφοδέλτια της Χρυσής Αυγής. Η Χρυσή Αυγή στην περιοχή έχει φωλιάσει, όμως, και στους συνδέσμους της Προοδευτικής με το σύνθημα «Αίμα, Τιμή, Προοδευτική» να κοσμεί το γήπεδο αλλά και τις επιθέσεις εις βάρος των άλλων φιλάθλων. Ο γραμματεάς της οργάνωσης πάντως Γιώργος Πατέλης αποπέμφθηκε από τους συνδέσμους του Ιωνικού εδώ και 2-3 χρόνια , όπου έγινε γνωστή η ακροδεξιά του ταυτότητα.

Στη Νίκαια συγκέντρωσαν δυνάμεις της ευρύτερης περιοχής. Τα γραφεία τους βρίσκονταν στην οδό Καισαρείας και άνοιγαν κάθε Τρίτη και Πέμπτη δίνοντας σόου με ελεύθερη είσοδο. Οι μαρτυρίες του δημοτικού συμβούλου Κώστα Παπαδόπουλου είναι αποκαλυπτικές: «Στέκονταν έξω από τα γραφεία τους με ρόπαλα και στολές για να δημιουργήσουν μια εικόνα κυριαρχίας. Τα γραφεία ήταν δίπλα στην Εφορία. Κάθονταν μπροστά στην είσοδο της Εφορίας με αλεξίσφαιρα και προσπαθούσαν να αναλάβουν τη διευθέτηση των εργασιών. Χτυπούσαν τους μετανάστες και τρομοκρατούσαν τους εργαζομένους. Ο σύλλογος εφοριακών έκανε πέρυσι σχετική καταγγελία και ζήτησε από την πολιτεία να παρέμβει. Κινούνταν με μηχανάκια στον άξονα Θηβών και Πέτρου Ράλλη που κατέβαιναν πολλοί μετανάστες για μετεπιβίβαση. Σε αυτό το σημείο έγιναν οι περισσότερες επιθέσεις. Μια φορά επιτέθηκαν στο αυτοσχέδιο τζαμί στη Θηβών και χτύπησαν τον ιμάμη».

Στην ίδια περιοχή λειτουργεί το Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών και, όπως μας αναφέρουν οι φορείς, από τότε που αναπτύχθηκε η δράση της Χρυσής Αυγής μειώθηκε κατά 50% η προσέλευση γιατί τους έστηναν καρτέρια έξω από το σχολείο. Ο Κώστας Παπαδόπουλος επιβεβαιώνει ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι στην περιοχή είχαν μπει στο στόχαστρο της οργάνωσης: «Τον Μάιο πέρασαν από το σπίτι μου, που βρίσκεται σε ένα μικρό στενό, 50 μαυροφορεμένα άτομα σε παρέλαση. Εκαναν σημειωτόν απέξω και φώναξαν «Τσεκούρι και φωτιά στ’ αριστερά σκυλιά»».

Ο κ. Παπαδόπουλος φωτίζει, όμως, το μελανό πρόσωπο και άλλων παραγόντων της περιοχής. Στη Νίκαια έχει εκλεγεί ως δημοτικός σύμβουλος με την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας (από όπου αποπέμφθηκε τη Δευτέρα) ο Νικόλαος Μονέος, ο οποίος διαθέτει πολλούς πάγκους στη λαϊκή αγορά της Νίκαιας στην Παιδική Στέγη. Ο Νικόλαος Μονέος, όπως και ο Γιάννης Διάκος, δημοτικός σύμβουλος στον Κορυδαλλό, αποδείχθηκαν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της οργάνωσης: «Εδιναν στη Χρυσή Αυγή όσα τρόφιμα περίσσευαν από τη λαϊκή και στη συνέχεια τα μέλη της τα μοίραζαν. Το πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι ότι λίγες ώρες προτού δολοφονηθεί ο Φύσσας, στη Νίκαια είχαμε Δημοτικό Συμβούλιο γιατί επρόκειτο να πραγματοποιηθεί το Σάββατο εκδήλωση της Χρυσής Αυγής στην περιοχή. Συμφωνήσαμε όλοι να πάρουμε απόφαση να απαγορευτεί η εκδήλωση. Διαφώνησε ο Μονέος και, αφού δήλωσε ότι ο ίδιος θα πάει και θα μοιράσει τρόφιμα το Σάββατο με τη Χρυσή Αυγή, αποχώρησε κατά τις 9.00 το βράδυ με τον Γιάννη Διάκο». Υπάρχει ένα ερώτημα λοιπόν αν οι συγκεκριμένοι δημοτικοί σύμβουλοι που βρίσκονταν σε αγαστή συνεργασία με τα τοπικά στελέχη της Χρυσής Αυγής (ο Γιάννης Διάκος, μάλιστα, δήλωνε ότι στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές θα είναι υποψήφιός της) τα ενημέρωσαν λίγες ώρες πριν από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα για την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.

Η δράση της οργάνωσης, όμως, δεν θα ήταν τόσο ανεξέλεγκτη, αν δεν απολάμβανε την ανοχή, αν όχι την εύνοια, του Αστυνομικού Τμήματος Νίκαιας. Επικεφαλής της Κρατικής Ασφάλειας στο συγκεκριμένο τμήμα μέχρι πρόσφατα ήταν ο Δημήτρης Γιοβανίδης, ο οποίος περιγράφεται ως ένας αστυνομικός επιρρεπής στην αυθαιρεσία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όσοι έτυχε να περάσουν από τα χέρια του, όταν τον ξανάβλεπαν, αναβίωναν τραυματικές εμπειρίες (σχετικές καταγγελίες είναι διαθέσιμες στο BHmagazino). Λειτουργούσε, όπως αποδείχθηκε και από τις αποκρυπτογραφημένες συνομιλίες των στελεχών της οργάνωσης, ως πληροφοριοδότης της Χρυσής Αυγής και μεταβίβαζε απευθείας εκεί τις καταγγελίες των μεταναστών, όσες τουλάχιστον γίνονταν, γιατί συχνά τους απέτρεπαν. Ο φάκελος του θανάτου του Μοχάμεντ Καμράν, ο οποίος ξεψύχησε το 2009 στο σπίτι του επιστρέφοντας από μια πολυήμερη «φιλοξενία» στο Αστυνομικό Τμήμα Νίκαιας, μάλλον ήρθε η ώρα να ξανανοίξει.

Λίγες ημέρες πριν από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα προηγήθηκε η επίθεση εις βάρος των στελεχών του ΠΑΜΕ στη Ζώνη Περάματος, μια επίθεση που είχε προαναγγελθεί. Στις 8 Αυγούστου ο Γιάννης Λαγός, σε ομιλία του στη Ζώνη, ήταν σαφέστατος: «Η Ζώνη θα κινηθεί, τα καράβια θα ξανάρθουν πίσω και οι λακέδες του ΠΑΜΕ και του ΚΚΕ που καπηλεύονται τόσα χρόνια αυτή την κατάσταση θα εξαφανιστούν». Τα σωματεία των εργαζομένων στη Ζώνη ήδη από τις 5 Ιουνίου του 2012 κατέθεσαν στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πειραιά στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η Χρυσή Αυγή ετοίμαζε οργανωμένη επίθεση εναντίον τους. Η Χρυσή Αυγή επιδόθηκε σε ένα εμπόριο φόβου για να κάνει μπίζνες στη Ζώνη.

Συνδέθηκε με ορισμένους εργολάβους και τους έταξε χαμηλότερα μεροκάματα και τσάκισμα του οργανωμένου συνδικαλισμού. Οι εργολάβοι ανταπέδωσαν προσλαμβάνοντας μία ημέρα μετά τη δολοφονία του Φύσσα 15 οπαδούς της Χρυσής Αυγής. Δύο από τους συλληφθέντες, μάλιστα, ο Χρήστος Κυριτσόπουλος και ο Αναστάσιος Μιχαλάρος, είναι εργαζόμενοι στη Ζώνη. Η Χρυσή Αυγή κάνει αντίστοιχες συμφωνίες και στην Ιχθυόσκαλα, από όπου της δίνουν τα ψάρια που μοιράζει στα συσσίτια. Ο Γιάννης Λαγός, πάλι στις 12 Ιουνίου του 2012, προειδοποίησε:«Εχω γίνει αποδέκτης παραπόνων με όλα αυτά τα θέματα που υπάρχουν με τους Αιγυπτίους που δεν δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Λοιπόν θα δίνουν λογαριασμό στη Χρυσή Αυγή και στους έλληνες πολίτες». Λίγες ώρες αργότερα ομάδα 20 ατόμων επιτέθηκε σε μονοκατοικία όπου έμεναν πέντε αιγύπτιοι ψαράδες και τραυμάτισαν τον έναν σοβαρά.

Το υπόδειγμα της Νίκαιας είναι χαρακτηριστικό του οράματος της Χρυσής Αυγής για ολόκληρη τη χώρα. Τα τάγματα εφόδου εφόρμησαν πρώτα στα ευάλωτα σώματα των μεταναστών και όσων αποκλίνουν από το στερεότυπό τους, ο τελικός στόχος όμως ήταν η ίδια η Δημοκρατία. Είναι case study για τη στρατηγική που ενεργοποίησαν οι Ναζί προκειμένου να ξεριζώσουν την ιστορική κληρονομιά μιας γειτονιάς, να παρέμβουν στα κοινωνικοπολιτικά συμφραζόμενα και να πυροδοτήσουν τον κοινωνικό κανιβαλισμό. Είναι η σημειολογία της βίας που διασταυρώθηκε με κοινωνικές παραμέτρους και συγκυριακά χαρακτηριστικά και προσπάθησε να υπνωτίσει το ακροατήριο με απλουστευμένα και αντιορθολογικά συχνά σχήματα.

Ο καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Πλειός αναλύει: «Ο δημόσιος λόγος της Χρυσής Αυγής είναι λαϊκός, απορρέει από τους κώδικες των κατώτερων μορφωτικά στρωμάτων. Οι ίδιοι προφανώς προέρχονται από αυτά τα στρώματα, αλλά είναι βασική αρχή της ναζιστικής προπαγάνδας η απεύθυνση στα κατώτατα στρώματα. Η δεύτερη αρχή της προπαγάνδας είναι η σχέση παρελθόντος – παρόντος. Οπως και οι Ναζί, έτσι και η Χρυσή Αυγή επικαλείται ένα ένδοξο παρελθόν και υποκινεί το ένστικτο της σύγχρονης εθνικής ταπείνωσης. Αντικαθιστά την ποινικοποίηση των εβραίων με την ποινικοποίηση της προσφυγιάς. Ο ρατσισμός επεκτείνεται σε οποιονδήποτε δεν συνάδει με το φαντασιακό αρχαιοελληνικό πρότυπο».

Ακριβώς για αυτούς τους λόγους δίνουν μια προτεραιότητα στις μορφές επικοινωνίας που είναι σε επαφή με το κοινό, όπως οι ομιλίες στις πλατείες. Είναι εχθρικοί απέναντι στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης γιατί προκρίνουν το πλαίσιο επικοινωνίας, που είναι απολύτως υποταγμένο και ακίνδυνο. Υποβαθμίζουν την έντυπη επικοινωνία, καθώς η ανάγνωση είναι μια ατομική πράξη που δεν μπορεί να ελεγχθεί απολύτως και αφήνει περιθώρια κριτικής. Η Χρυσή Αυγή επιχείρησε να εισάγει τυπολογίες υποκουλτούρας στη δημόσια ζωή, το «ήθος και τον λόγο του κουτσαβάκη», όπως το κωδικοποιεί ο καθηγητής, και αυτό οπτικοποιήθηκε με πιο γλαφυρό τρόπο κατά τη δίωξη των μελών της, με τις πρωτοφανείς συμπεριφορές αγένειας και προσβολής απέναντι στον πολιτικό, δικαστικό και δημοσιογραφικό κόσμο.

Το κύριο, όμως, εργαλείο της προπαγάνδας δεν είναι ο λόγος, αλλά το έργο, η δράση εδώ και τώρα. Ο Γιώργος Πλειός αναλύει: «Στη Χρυσή Αυγή το έργο έχει δύο διαστάσεις: το κομμάτι της αποκαλούμενης κοινωνικής αλληλεγγύης –συχνά διογκωμένο σε σχέση με την πραγματικότητα με τη συνδρομή κατασκευασμένων μύθων όπως η περιβόητη «γιαγιά του Αγίου Παντελεήμονα», που αποδείχθηκε μια σκηνοθετημένη ιστορία με συμμετοχή συγγενών της οργάνωσης –και το κομμάτι της βίας. Η βία που αποσκοπεί στο να φοβίσει όσους έχουν διαφορετική άποψη και να γοητεύσει όσους θέλουν να εκδικηθούν το σύστημα».

Η βία είναι εγγενές χαρακτηριστικό της Χρυσής Αυγής και αποτυπώνεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής της. Η γυμναστική και η διαρκής εξάσκηση σε πολεμικές τέχνες –ίσως και με τη συνδρομή αναβολικών –συνιστά βασικό πεδίο ενασχόλησης των μελών της οργάνωσης, καθώς συνάδει τόσο με τη ναζιστική επίκληση του άριου, γυμνασμένου και καλά διαπλασμένου –λευκού πάντα –σώματος όσο όμως και ως προσομοίωση μάχης προτού αυτή διεξαχθεί στους σκοτεινούς δρόμους της πόλης επάνω σε σώματα σημαδεμένα με την απόκλιση.

Εχει μια θεατρικότητα η δημόσια εικόνα της Χρυσής Αυγής, όπως παρουσιάζει στο ΒΗmagazino ο αναπληρωτής καθηγητής Πειραματικής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Γεράσιμος Προδρομίτης: «Η θεατρικότητα της δημόσιας παρουσίας αυτού του ημιστρατιωτικού μορφώματος αποτελεί συμβολική συμπύκνωση της σταθερότητας (πειθαρχία, αποφασιστικότητα) και της επίδειξης δύναμης, η οποία για το εσωτερικό λειτουργεί ως εγγύηση ασφάλειας και για τον «εχθρό» ως προκλητικό ερέθισμα φόβου. Επίσης, μια παρασήμανση του ημιστρατιωτικού σημαίνοντος είναι και η σκιαγράφηση μιας εικόνας ενός κοινωνικού πόλου οργανωμένου και ικανού να παράγει έργο. Ομολογουμένως (και δυστυχώς) μια εικόνα αρκούντως καθαρή μέσα σε ένα πεδίο που τα πάντα μοιάζουν να καταρρέουν».

Η στράτευση συνοδεύεται και από ομοιόμορφη ενδυματολογική προσέγγιση. Στα πρότυπα του NSDAP, ο εγχώριος φυρερίσκος επιβάλλει ένα dress code που διαπνέεται από τα στοιχεία της πειθαρχίας, ώστε να μην ταυτίζεται με το χαλαρό φιλελεύθερο look, να εξυπηρετεί την ανάγκη της κωδικοποιημένης επικοινωνίας των μελών, αλλά και να προκαλεί δέος απέναντι στη συνοχή της ομάδας. Ξυρισμένα κεφάλια, κατά προτίμηση, μαύρα μπλουζάκια με τον μαίανδρο, τον κελτικό σταυρό ή τη νεκροκεφαλή των Ες Ες με την αναγραφή του ονόματος της οργάνωσης, τα οποία αντικαθίστανται με κουστούμι μόνο για λόγους κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης. Συνδυάζονται με το αντίστοιχο τζόκεϊ με το έμβλημα των Ες Ες ή το σύμβολο «88» (Heil Hitler), μπότες, κονκάρδες και συχνά με στειλιάρια. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη έχει ανθήσει τα τελευταία χρόνια η βιομηχανία του ναζιστικού λάιφσταϊλ. Ο Ηλίας Παναγιώταρος διατηρεί κατάστημα με την επωνυμία «Φάλαγγα» που εμπορεύεται ακριβώς είδη παραστρατιωτικής ένδυσης.

H Χρυσή Αυγή αποτελεί πεδίο άσκησης ενός πολεμόχαρου ανδρισμού, όπου οι γυναίκες φαίνεται να μην έχουν θέση. Παρ’ όλα αυτά, όπως έχει δημοσιευθεί και σε παλαιότερη έρευνα του ΒΗmagazino, η Χρυσή Αυγή διαθέτει γυναικείο τμήμα, το Μέτωπο Γυναικών, ενώ μεταξύ της λίστας των ενταλμάτων σύλληψης φιγουράρουν και ορισμένα γυναικεία ονόματα. Οπως επισημαίνει η δημοσιογράφος και στέλεχος του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα, Αγγέλικα Ψαρρά: «Ο μαχητικός αντιφεμινισμός, ο ρητός μισογυνισμός και η δηλωμένη ομοφοβία διαπερνούν κάθε κουβέντα και κάθε κίνηση της Χρυσής Αυγής, μαρτυρώντας την έμμονη προσκόλλησή της σε μιαν άκαμπτη έμφυλη ιεραρχία.

Μολαταύτα, η Χρυσή Αυγή, όπως και η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά σε όλες τις δυνατές εκφάνσεις της, διαθέτει γυναικεία τμήματα και εκπαιδεύει γυναίκες προκειμένου να τους αναθέσει τα χρήσιμα καθήκοντα της εφεδρείας. Στη διαδικασία στρατολόγησης γυναικών, όπως προκύπτει και από την ευρωπαϊκή εμπειρία, ακροδεξιές ομάδες και κόμματα υιοθετούν έναν διττό λόγο και μια διπλή στρατηγική: σαφής υποτίμηση των γυναικών σε συνδυασμό με το ταυτόχρονο εγκώμιο της γυναικείας τους φύσης και τον περιορισμό τους στα παραδοσιακά γυναικεία καθήκοντα».

Με την τριχρωμία άσπρο – μαύρο – κόκκινο σε ευθεία παραπομπή των χρωμάτων της χιτλερικής Γερμανίας, όπως εξάλλου και με τα πιο διαδεδομένα συνθήματα «Αίμα, Τιμή, Χρυσή Αυγή» ή «Θα ξαναγυρίσουμε και η γη θα τρέμει», η οργάνωση πλαισιώνει όλες τις εκδηλώσεις της. Αν και οι δημόσιες συνάξεις έχουν βαγκνερικό μουσικό υπόβαθρο, η οργάνωση δεν αμελεί στην προσπάθεια διείσδυσής της στη νεολαία τον εκμοντερνισμό της με την προώθηση της White Power και ρευμάτων του black metal. Πολλά επιφανή στελέχη της οργάνωσης έχουν διαπρέψει σε τέτοια μουσικά συγκροτήματα σε ένα αντιαισθητικό στιχουργικό κράμα υπεράσπισης του Ολοκαυτώματος, παγανιστικών εξυμνήσεων και σατανιστικών αναπολήσεων. Γνωστός εκδότης περιοδικού της metal σκηνής, αφού μας ξεκαθαρίζει ότι «το metal δεν έχει σύνορα και ως εκ τούτου από τη μήτρα του δεν ταιριάζει με τον φασισμό, απλώς ορισμένοι χωρίς κανένα ειλικρινές ενδιαφέρον για τη μουσική έχουν εισβάλει στην black metal με σκοπό να παραπλανήσουν τον κόσμο και να αποκτήσουν οπαδούς» μας διηγείται ένα περιστατικό –ενδεικτικό της θρασυδειλίας –με πρωταγωνιστή τον βουλευτή Γιώργο Γερμενή, κατά κόσμον «Καιάδα». Πριν από χρόνια που έπαιζε στο Gagarin 205 με την μπάντα του, αποδοκιμάστηκε για τις φιλοφασιστικές απόψεις του και έσπευσε να τις αποκηρύξει μπροστά στο κοινό. Λίγο μετά εμφανίστηκε στα ψηφοδέλτια της Χρυσής Αυγής. Οι πιο κλασικοί πάντως –όπως και ο ίδιος ο αρχηγός –μένουν πιστοί στις αρχές της στρατευμένης λογοτεχνίας και της ρομαντικής ποίησης. Μεταξύ των λογοτεχνικών πονημάτων του Νίκου Μιχαλολιάκου ξεχωρίζουμε αυτό που τιτλοφορείται «Ο Μέγας Παν». Η στροφή της Χρυσής Αυγής από τον ανοιχτό παγανισμό προς την ελληνική Ορθοδοξία είναι κάπως όψιμη και υποκριτική. Αναμφισβήτητα, όμως, απαραίτητη για την καλλιέργεια σχέσεων με κομμάτια της ιεραρχίας αλλά και παραεκκλησιαστικές οργανώσεις.

Στη Χρυσή Αυγή συνυπάρχουν τα ιδεολογικά στοιχεία του εθνικοσοσιαλισμού και η παράδοση του ένοπλου δωσιλογισμού. Ο ιστορικός και πανεπιστημιακός Ηλίας Νικολακόπουλος χαρτογραφεί τη διαδρομή της ελληνικής Ακροδεξιάς: «Οι βασικές ιστορικές αναφορές της οργάνωσης είναι οι ταγματασφαλίτες της Κατοχής, το μετεμφυλιακό παρακράτος και η υποστήριξη της χούντας. Αυτό φαίνεται στις τρεις εμβληματικές γιορτές που συμμετέχει με όρους πομπώδεις και τελετουργικούς: Μελιγαλάς, Μακρυγιάννη και Βίτσι». Στην Ελλάδα προφανώς υπάρχει ένα κομμάτι του εκλογικού σώματος που τοποθετείται παραδοσιακά στη σκληρή Ακροδεξιά και πλέον απενoχοποιήθηκε και βρήκε έκφραση στους απολογητές του ναζισμού. Η Χρυσή Αυγή, όμως, επιπρόσθετα πάτησε στο ρήγμα πολιτικής εκπροσώπησης και αρθρώθηκε ως αντίπαλη δύναμη στο πολιτικό σύστημα και ως εγγυήτρια ρύθμισης της εξαθλίωσης. Στα υποβαθμισμένα προάστια αυτή η συνθήκη ήταν καταλυτική, όχι απαραίτητα όμως μη αναστρέψιμη, για την εξασθένιση της ιστορικής μνήμης. Γι’ αυτό πρώτα από όλα η μάχη ενάντια στον φασισμό στην Ελλάδα είναι συνάμα και ένα εγχείρημα επανοικειοποίησης της μνήμης, μια υπόθεση αλήθειας σε ζόρικους καιρούς, όπως το είχε πει και ο Παύλος Φύσσας σε μία από τις ελάχιστες συνεντεύξεις του πριν από τη δολοφονία: «Πάντως το γεγονός είναι ένα… Μία είναι η αλήθεια. Και αν ψάχνεις μια αλήθεια, τότε σίγουρα θα τη βρεις… Μπορεί να τρομάξεις, αλλά θα τη βρεις».

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2013