Σε τρεις σταθμούς από τον Νοέμβριο μέχρι και τον ερχόμενο Μάιο θα κριθούν όλα για την οικονομία. Από τον χρόνο της παραμονής στο μνημόνιο, μέχρι τα βάρη των επόμενων γενεών.
Η κυβέρνηση, εν μέσω της δικαστικής και πολιτικής θύελλας που προκαλεί η επιχείρηση εξάρθρωσης της Χρυσής Αυγής, έχει προετοιμάσει σενάριο εξόδου της Ελλάδας από την κρίση, αλλά τίποτε δεν είναι εύκολο.
Στις αποφάσεις πρέπει να συμφωνήσουν τα κέντρα των Βρυξελλών, του Βερολίνου και της Ουάσιγκτον χωρίς να την υποχρεώσουν σε νέα δημοσιονομικά μέτρα που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στην ανατροπή της.
Σε αυτό το πολύπλοκο σκηνικό προβάλλει, όμως, για πρώτη φορά η λύση της οριστικής αντιμετώπισης του χρέους με την έκδοση 50ετούς «ομολόγου σωτηρίας» –όπως αποκαλείται στις συνομιλίες με την τρόικα –με πολύ χαμηλό επιτόκιο, το οποίο θα αντικαταστήσει δάνεια ύψους περίπου 130 δισ. ευρώ που έχει λάβει η Ελλάδα από το EFSF.
Ο δρόμος της λύσης είναι μακρύς και δύσβατος… Οπως επισημαίνει μιλώντας προς «Το Βήμα» ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιάννης Στουρνάρας, «μέχρι τον Μάιο παίζονται όλα, αφού θα καθοριστούν μέχρις ευρώ οι στόχοι της οικονομικής πολιτικής ως το 2017 που θα αποτυπωθούν στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα».
Στις τελικές αποφάσεις θα οδηγηθούμε μετά από τρία βήματα-σταθμούς.
1. Το πρώτο θα είναι η συνεδρίαση του Eurogroup του Νοεμβρίου όπου παρουσία της τρόικας θα ενημερώσει για το κλείσιμο του τρέχοντος προϋπολογισμού και τους στόχους του προϋπολογισμού του 2014.
Το 2013 κλείνει με πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως των 400 εκατομμυρίων ευρώ και για το 2014 ο προϋπολογισμός θα προβλέπει πλεόνασμα 2,8 δισ. ευρώ (1,5% του ΑΕΠ).
Δεδομένου ότι στο τέλος Σεπτεμβρίου το πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 1,8 δισ. ευρώ, καθίσταται προφανές ότι ο κ. Στουρνάρας θέλει να κρατήσει «μαξιλάρι» ασφαλείας για να καλύψει τυχόν αποκλίσεις στον κοινωνικό προϋπολογισμό και στα Ταμεία.
Σε αυτό το Eurogroup η τρόικα θα παρουσιάσει τις δικές της εκτιμήσεις για την ύπαρξη δημοσιονομικού κενού το 2014, το οποίο, κατά τις πληροφορίες, προσδιορίζει μεταξύ 900 εκατομμυρίων και ενός δισ. ευρώ. Πράγματι το ποσό αυτό υπολείπεται των στόχων, δεδομένης της πίεσης των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων και της αναβολής της εφαρμογής του μέτρου περικοπής συντάξεων των ενστόλων (στρατιωτικών, αστυνομικών και λιμενικών).
2. Ο δεύτερος σταθμός θα είναι το Eurogroup του Δεκεμβρίου. Δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός θα έχει κατατεθεί στη Βουλή, εκεί πλέον οι υπουργοί θα προσδιορίσουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες του ελληνικού προγράμματος.
Για το 2014 το χρηματοδοτικό κενό με βάση το ισχύον μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα είχε υπολογισθεί σε 4,4 δισ. ευρώ.
Στη συνέχεια όμως διευρύνθηκε καθώς διατέθηκαν 5,5 δισ. ευρώ από τη βοήθεια για την επαναγορά ομολόγων που αποφασίστηκε πέρυσι τον Δεκέμβριο και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο.
Οι ανάγκες νέου δανεισμού για το 2014 αυξάνονται καθώς λήγουν ομόλογα κεντρικών τραπεζών ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ, για τα οποία ο πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Μάριο Ντράγκι είχε υποσχεθεί ότι θα αναχρηματοδοτηθούν με νέα, αλλά η υπόσχεση δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.
Για το συγκεκριμένο ζήτημα υπήρξε παρέμβαση του γερμανού υπουργού Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος απαίτησε να βρεθεί «ισοδύναμη λύση».
Κατόπιν τούτων η Ελλάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με το δίλημμα που θα τεθεί από τους υπουργούς:
Να δεχθεί να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό από μια έξτρα βοήθεια μεγέθους 9-11 δισ. ευρώ για το 2014 (δεδομένου ότι πρέπει να καλυφθούν και οι αποκλίσεις από την καθυστέρηση των αποκρατικοποιήσεων) ή να βγει στις αγορές αφού εκτός από πρωτογενές πλεόνασμα θα έχει επιτύχει να συγκρατήσει το κατά Μάαστριχτ έλλειμμα του προϋπολογισμού κάτω από το 3% του ΑΕΠ.
Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο λύσεις για την κάλυψη του μικρού χρηματοδοτικού κενού είναι μεγάλες και οι αποφάσεις δύσκολες.
Αν επιλέξουμε να βγούμε στις αγορές το επιτόκιο θα υπερβεί το 5%, ενδεχομένως και το 6%. Θα έχουμε ανακτήσει όμως ένα μέρος της ανεξαρτησίας κατά την άσκηση οικονομικής πολιτικής, δεδομένου ότι το μνημόνιο και οι υποχρεώσεις του εκπνέουν το 2016.
Αν αποδεχθούμε ή ζητήσουμε νέα βοήθεια το κόστος δανεισμού θα είναι πολύ χαμηλό, ίσως και κάτω από 1,5%, αλλά οι δανειστές θα απαιτήσουν νέες εγγυήσεις. Κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τη μετέπειτα κατάσταση ως «ελευθερία με περιοριστικούς όρους».
Η στάση του κ. Στουρνάρα, μπροστά σε αυτό το δίλημμα, είναι σαφής και ξεκάθαρη. «Η απάντηση είναι ΝΑΙ αν μας ζητήσουν διαρθρωτικά μέτρα για την οικονομία όπως η άρση των εμποδίων εισόδου επιχειρήσεων στην οικονομία, η ολοκλήρωση της απελευθέρωσης των αγορών και των επαγγελμάτων και αλλαγές εκσυγχρονισμού. Η απάντηση είναι ΟΧΙ αν απαιτήσουν πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα και πολύ περισσότερο οριζόντιες παρεμβάσεις και διαφοροποιήσουν τον στόχο που έχουμε συμφωνήσει για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3% του ΑΕΠ το 2015 και 4,5% το 2016».
Κατά τον υπουργό πρόσθετα μέτρα δεν τα αποδέχεται κανείς και δεν το αντέχει η οικονομία που έχει επιτύχει ρεκόρ δημοσιονομικής προσαρμογής.
Η μεγάλη και οριστική συνάμα λύση στο πρόβλημα του χρέους είναι η έκδοση «ομολόγου σωτηρίας», όπως θα μπορούσε να ονομαστεί, 50ετούς διάρκειας για το μεγάλο δάνειο των 130 περίπου δισ. ευρώ που έχει πάρει η Ελλάδα από το EFSF με επιτόκιο όσο και το κόστος δανεισμού του Ταμείου.
Μια τέτοια απόφαση θα αποτελούσε οδηγό για την επιμήκυνση όλων των διμερών δανείων του επίσημου τομέα (πλην του ΔΝΤ που δεν το προβλέπει στο καταστατικό του).
Είναι προφανές ότι η λύση που προετοιμάζεται οδηγεί κατ’ ουσίαν στη μεγάλη μείωση του χρέους, αλλά το κυριότερο αίρει την αβεβαιότητα περί βιωσιμότητας ή μη του χρέους και δίνει προοπτική στην οικονομία.
Ασφαλώς αυτό που στο τέλος θα κρίνει τη βιωσιμότητα της όποιας λύσης είναι η επιστροφή της οικονομίας σε τροχιά ανάπτυξης. Ο υπουργός προαναγγέλλει ότι η Ελλάδα θα έχει πολύ σύντομα αναπτυξιακό σχέδιο.
Θα επιλεγούν 10 κλάδοι της οικονομίας υψηλής προστιθέμενης αξίας –μεταξύ αυτών και ο αγροτικός -, στους οποίους θα κατευθυνθούν συντονισμένα πόροι του ΕΣΠΑ και των αγροτικών ενισχύσεων, δηλαδή τα 40 δισ. ευρώ ως το 2020. Για την επιλογή των κλάδων περιμένει την έκθεση που συντάσσουν από κοινού ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ και η McKinsey.
Αριθμοί
Ο άθλος του πλεονάσματος
Η γραμμή που έχει χαράξει η κυβέρνηση για το πλάνο εξόδου από την κρίση και το επιχείρημα που παρουσίασε ο ίδιος ο κ. Αντώνης Σαμαράς στη γενική διευθύντρια του ΔΝΤ κυρία Κριστίν Λαγκάρντ είναι ότι σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ίδιου του ΔΝΤ το κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης (δηλαδή η προσαρμογή που θα είχε χωρίς τις επιπτώσεις του μνημονιακού σοκ και της ύφεσης) είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 4,8 μονάδων του ΑΕΠ εφέτος και 5,9 το 2014, από έλλειμα 13 μονάδων το 2009(!).
Ο άθλος του πλεονάσματος
Η γραμμή που έχει χαράξει η κυβέρνηση για το πλάνο εξόδου από την κρίση και το επιχείρημα που παρουσίασε ο ίδιος ο κ. Αντώνης Σαμαράς στη γενική διευθύντρια του ΔΝΤ κυρία Κριστίν Λαγκάρντ είναι ότι σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ίδιου του ΔΝΤ το κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης (δηλαδή η προσαρμογή που θα είχε χωρίς τις επιπτώσεις του μνημονιακού σοκ και της ύφεσης) είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 4,8 μονάδων του ΑΕΠ εφέτος και 5,9 το 2014, από έλλειμα 13 μονάδων το 2009(!).
Και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που ακολουθεί δικά της στοιχεία αποδέχεται ότι από 13,6% του ΑΕΠ που ήταν το έλλειμμα το 2009 η Ελλάδα εφέτος θα είχε πλεόνασμα 3,2% αν ακολουθούσε τον ρυθμό αύξησης (την τάση) μεγέθυνσης του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
Ο τρίτος σταθμός είναι το Eurogroup του Απριλίου, στο οποίο θα ληφθούν και οι τελικές αποφάσεις που θα εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους.
Στις λύσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι η μείωση των επιτοκίων των δανείων του επίσημου τομέα (διμερή δάνεια, χρηματοδότηση του EFSF) στο επίπεδο του κόστους που δανείζονται τα άλλα κράτη και το Ταμείο για λογαριασμό μας. Ομως οι διαφορές θα είναι μικρές καθώς το επιτόκιο που μας δανείζει το ΕFSF είναι μόλις 1,55%.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
