Μία από τις αποκαλύψεις της τελευταίας κινηματογραφικής Μπερλινάλε, τον περασμένο Φεβρουάριο, ήταν χωρίς αμφιβολία η χιλιανή ηθοποιός Παουλίνα Γκαρσία. Από τη στιγμή που η ταινία «Gloria» του συμπατριώτη της Σεμπαστιάν Λέλιο παίχθηκε στην αρχή της διοργάνωσης, η 53χρονη ηθοποιός, την οποία ουδείς ως τότε γνώριζε πλην των Χιλιανών, έγινε το μεγάλο φαβορί της διοργάνωσης στην κατηγορία της γυναικείας ερμηνείας.
Προσεχώς… Οσκαρ
Ξαφνικά η «Gloria» μετετράπη σε μεγάλο θέμα συζήτησης του φεστιβάλ και όποιος δεν είχε δει την Γκαρσία στην ταινία του Λέλιο θα έπρεπε να το κάνει αν ήθελε να βρίσκεται μέσα στα πράγματα. Και όντως, λίγες ημέρες έπειτα από τη συνάντησή μας στο ξενοδοχείο «Hyatt» για μια κουβέντα μισής ώρας, η Παουλίνα Γκαρσία επρόκειτο να κερδίσει το βραβείο ερμηνείας για μια ταινία που όλα δείχνουν ότι θα ακουστεί και στα προσεχή Οσκαρ.
Η «Gloria», που από την περασμένη Πέμπτη προβάλλεται στις αίθουσες, είναι το πορτρέτο μιας μοναχικής, διαζευγμένης γυναίκας, μητέρας δύο μεγάλων παιδιών και γιαγιάς, η οποία αναζητεί τρόπους για να αρχίσει ξανά τη ζωή της. Προσπαθεί να δείχνει ωραία, γυρεύει συντρόφους πηγαίνοντας στα πάρτι για ανθρώπους της ηλικίας της, νομίζει ότι βρίσκει τον έρωτα, κάνει λάθη. Η ομορφιά αυτής της ταινίας όμως είναι ότι η Γκλόρια παραμένει ανυποχώρητη στους όρους που η ίδια θέτει, μια ατσαλένια γυναίκα με ευαισθησίες που τελικά δεν έχει την ανάγκη κανενός. Είναι μια γυναίκα στην οποία πολλές γυναίκες των καιρών μας και σε όλον τον κόσμο θα δουν τον εαυτό τους. Θα ταυτιστούν.
Ενας από τους λόγους που ο Σεμπαστιάν Λέλιο επέλεξε την Π. Γκαρσία για την «Γκλόρια» ήταν το ίδιο το επαγγελματικό προφίλ της. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η Γκαρσία υπήρξε σταρ σε τηλεοπτικές σαπουνόπερες και στη δεκαετία του 1980 είχε γίνει κάτι σαν σύμβολο στη Χιλή εξαιτίας της συνήθειας που είχε μια «κακιά» ηρωίδα της στη σειρά «Los Titeres» «να χτενίζει την κούκλα της όταν θύμωνε πάρα πολύ». Ολη η Χιλή είχε γνωρίσει την Γκαρσία από αυτές τις σκηνές. «Η φήμη είναι όμορφο πράγμα, αλλά όταν καμιά φορά σκέφτομαι τους λόγους από τους οποίους προέκυψε ανατριχιάζω» είπε η ηθοποιός, η οποία εξελίχθηκε σε σημαντική θεατράνθρωπο της χώρας της ιδρύοντας ένα τμήμα του Asociaci’on de Directores de Teatro (ADT). Αρχική πρόθεση του Λέλιο ήταν να κάνει μια κινηματογραφική διασκευή αυτής της σειράς και το γεγονός ότι αυτό δεν προχώρησε χαροποίησε την Γκαρσία γιατί στη θέση του γυρίστηκε η «Gloria».
Ο δεύτερος λόγος ήταν η συναισθηματική δύναμή της όπως την αποκάλεσε ο Λέτο. «Είσαι σαν ταύρος» της είπε ο σκηνοθέτης, αν και η ίδια πιστεύει ότι τις περισσότερες φορές είναι «πεισματάρικο γαϊδούρι».
Ο Σεμπαστιάν Λέλιο και ο σεναριογράφος του Γκονζάλο Μάζα επέλεξαν την Παουλίνα Γκαρσία για τον ρόλο της Γκλόρια προτού ακόμη αρχίσουν να γράφουν το σενάριο της ταινίας. Συνεπώς η ίδια η ηθοποιός δούλεψε από την αρχή στη δημιουργία της ηρωίδας της. Χρειάστηκε να περάσουν τρία χρόνια από τη στιγμή που η Γκαρσία ενεπλάκη στην ταινία ως το τέλος των γυρισμάτων. Κατά τη διάρκεια όλου αυτού του χρονικού διαστήματος ο Σεμπαστιάν Λέλιο πρόλαβε μάλιστα να γυρίσει άλλη μια ταινία. «Ολον αυτόν τον καιρό όμως συναντιόμασταν, κάναμε ανταλλαγή ιδεών, μιλούσαμε για το «χτίσιμο» της Γκλόρια» είπε η Γκαρσία. «Είχαμε φτιάξει μια δημιουργική ομάδα με πολύ γερά θεμέλια».
Διαφορετική ματιά
Οπως ακριβώς η Γκλόρια αποφασίζει να δώσει μια νέα μορφή στη ζωή της, έτσι και η Παουλίνα Γκαρσία στο χρονικό διάστημα που ασχολήθηκε με τη συγκεκριμένη ηρωίδα ένιωσε ότι ζούσε σε μια άλλη χώρα. «Σε όλη μου τη ζωή έζησα και δούλεψα στη Χιλή, παρά τις θεατρικές περιοδείες που έκανα στο εξωτερικό» είπε. «Η Γκλόρια με έκανε να δω τη Χιλή από μια διαφορετική ματιά. Κάτι με άλλαξε ριζικά με τον τρόπο με τον οποίο δουλέψαμε. Οταν η ταινία τελείωσε, δεν ήξερα τι ένιωθα». Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι η Γκαρσία έδωσε στοιχεία από τη δική της ιστορία για τη δημιουργία της ηρωίδας. Ο Σεμπαστιάν Λέλιο ήταν ανοιχτός σε κάθε ιδέα, τη βομβάρδισε με συζητήσεις, τη βομβάρδισε και με δικές του ιστορίες, π.χ. για την οικογένειά του. «Μιλήσαμε για τους ανθρώπους, την κοινωνία, για τα πολιτικά κινήματα περασμένων εποχών» είπε η ηθοποιός. «Ολα έπαιξαν τον ρόλο τους στη δημιουργία της ταινίας».
Ρόλο όμως έπαιξαν και οι ταινίες του Τζον Κασσαβέτη, σημαντικό βοήθημα για την Γκαρσία, η οποία μιλάει με απέραντο θαυμασμό για την Τζίνα Ρόουλαντς, τη σύζυγο και στις περισσότερες ταινίες μούσα του Κασσαβέτη, συμπεριλαμβανομένης και της δικής του «Γκλόρια», παραγωγής 1980.
Τα φαντάσματα της Χιλής
Αναφέρω στην Παουλίνα Γκαρσία την πρόσφατη έξαρση του χιλιανού κινηματογράφου με πολιτικές ταινίες που καταπιάνονται με το τραυματικό παρελθόν της πατρίδας της. Η τριλογία του Πάμπλο Τραπέρο («Νο», «Post mortem», «Tony Manero») και τα ντοκυμαντέρ του Πατρίτσιο Γκουζμάν είναι περίτρανα παραδείγματα. Πώς εξηγείται αυτή η επιμονή; «Το οικονομικό σύστημα που γεννήθηκε την περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ μεταμορφώθηκε σιγά-σιγά σε ένα τερατώδες σύστημα απαξίας των κοινωνικών και ηθικών αξιών» απάντησε η ηθοποιός. «Ηταν σαν να αντιστεκόμασταν στην ίδια τη ζωή. Η γενιά μου επηρεάστηκε στο πιο αρνητικό σημείο. Και βλέπουμε τα αποτελέσματα σήμερα. Ο ένας είναι εναντίον του άλλου και η χώρα έχει καταρρεύσει. Οι τιμές στην πατρίδα μου είναι πάρα πολύ υψηλές –σχεδόν σαν τις τιμές της Ευρώπης, η οποία –τουλάχιστον ως σήμερα –ήταν μια πολύ πιο πλούσια ήπειρος».
Αναφέρω στην Παουλίνα Γκαρσία την πρόσφατη έξαρση του χιλιανού κινηματογράφου με πολιτικές ταινίες που καταπιάνονται με το τραυματικό παρελθόν της πατρίδας της. Η τριλογία του Πάμπλο Τραπέρο («Νο», «Post mortem», «Tony Manero») και τα ντοκυμαντέρ του Πατρίτσιο Γκουζμάν είναι περίτρανα παραδείγματα. Πώς εξηγείται αυτή η επιμονή; «Το οικονομικό σύστημα που γεννήθηκε την περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ μεταμορφώθηκε σιγά-σιγά σε ένα τερατώδες σύστημα απαξίας των κοινωνικών και ηθικών αξιών» απάντησε η ηθοποιός. «Ηταν σαν να αντιστεκόμασταν στην ίδια τη ζωή. Η γενιά μου επηρεάστηκε στο πιο αρνητικό σημείο. Και βλέπουμε τα αποτελέσματα σήμερα. Ο ένας είναι εναντίον του άλλου και η χώρα έχει καταρρεύσει. Οι τιμές στην πατρίδα μου είναι πάρα πολύ υψηλές –σχεδόν σαν τις τιμές της Ευρώπης, η οποία –τουλάχιστον ως σήμερα –ήταν μια πολύ πιο πλούσια ήπειρος».
Και φυσικά υπάρχουν και οι νεκροί εκείνης της περιόδου, αν και η Π. Γκαρσία δεν θέλει να μπει σε αυτό το σκοτάδι. «Το βάρος εκείνης της περιόδου παραμένει ανοιχτό. Η χούντα δεν έχει μπει ακόμη στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας». Η Γκαρσία ήταν μικρό κορίτσι στη δεκαετία του 1960. «Ημασταν στον δρόμο για να γίνουμε μια καλύτερη κοινωνία αλλά ξαφνικά με το πραξικόπημα του Πινοσέτ και για 16-17 χρόνια γίναμε ένα πολύ ταλαιπωρημένο έθνος. Πήγαμε προς τα πίσω αντί να πάμε μπροστά. Και αυτό φαίνεται σήμερα».
Κλείνοντας η Γκαρσία αναφέρεται σε ένα πραγματικά ανατριχιαστικό περιστατικό που συνέβη στο Σαντιάγο το 2012, όταν ο ίδιος ο δήμαρχος της πόλης θέλησε να αποτίσει φόρο τιμής σε έναν στρατηγό της δικτατορίας που είχε φυλακιστεί για πολλά χρόνια. «Ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Χιλής θα πήγαινε σε αυτή την εκδήλωση! Ηταν φρικτό, ένα σκάνδαλο, γιατί ο άνθρωπος που θα τιμούσαν είχε παραβιάσει κάθε κώδικα ανθρωπίνων δικαιωμάτων!». Ωστόσο ο κόσμος διαμαρτυρήθηκε, έγινε κατάληψη στον χώρο και η τελετή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. «Ευτυχώς που εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι με πνεύμα και σκέψη. Αλλά είναι πραγματικά τραγικό το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα η Χιλή είναι στοιχειωμένη από το φάντασμα της χούντας, της σκοτεινότερης και πιο άσχημης περιόδου που έχει ζήσει ποτέ αυτή η χώρα».
πότε & πού:
Η ταινία «Gloria» παίζεται στις αίθουσες σε διανομή Strada Films από την περασμένη Πέμπτη 3 Οκτωβρίου
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
