H κρίση στη Συρία επαναφέρει το ακανθώδες ζήτημα της αναθεώρησης της δομής του Συμβουλίου Ασφαλείας (Σ.Α.) του ΟΗΕ, υποστηρίζει σε άρθρο της η βρετανική Independent. «Το τέλος του Ψυχρού Πόλεμου, μάς ειχε αφήσει με την ελπίδα πως οι ΗΠΑ και η Ρωσία θα σταματούσαν να χρησιμοποιούν το Σ.Α. προκειμένου να εκπληρώσουν τις γεωπολιτικές τους φιλοδοξίες», σημειώνει στο δημοσίευμα ο αναλυτής Ντέιβιντ Ασμπορν, προσθέτοντας πως «ωστόσο, η πρόσφατη κρίση στη Συρία απέδειξε πως οι δύο χώρες επέστρεψαν στις παλιές τους τακτικές, κάνοντας την ανάγκη αναθεώρησης της δομής του Σ.Α. ακόμη πιο επιτακτική».
Στο ιδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Τζέικομπ Ζούμα, που μιλώντας σε δημοσιογράφους τόνισε ότι μια αναθεώρηση είναι πλέον πιο αναγκαία από ποτέ επειδή «έχουμε μια κατάσταση όπου αυτοί που έχουν το δικαίωμα του βέτο, μιλάνε περισσότερο για το ενδεχόμενο ενός πολέμου παρά για την επίτευξη της ειρήνης [στη Σύρια]. Και δίπλα σε αυτούς, υπάρχει μια μειοψηφία που έχει πάντα τον τελευταίο λόγο, κάτι που δυστυχώς δεν βοηθάει, επιτείνοντας το ήδη υπάρχον πρόβλημα».
«Δεν γίνεται να είμαστε για πάντα δέσμιοι της θέλησης μιας μη αντιπροσωπευτικής μειοψηφίας που επιβάλει το δικό της «θέλω» σε ζητήματα διεθνούς ειρήνης κι ασφαλείας», κατέληξε ο Ζούμα.
Αυτή η «μη αντιπροσωπευτική μειοψηφία» είναι καθρέφτης των νικητών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίοι εκπροσωπούνται στο Σ.Α. κατά τρόπο ιστορικά ξεπερασμένο στην εποχή της πολυπολικότητας που χαρακτηρίζει το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές.
Ολα αυτά συμβαίνουν την ώρα που ο Τούρκος πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιούλ χαρακτήρισε «ντροπή» την αδυναμία ανάληψης μιας στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία και ο Ινδός πρέσβης στον ΟΗΕ, Ασόκε Μουκερζί, υποστήριξε πως «η διεθνής κοινότητα είναι ιδιαιτέρως ανήσυχη, βλέποντας το Σ.Α. του ΟΗΕ να έχει παραλύσει και να μην μπορεί να απαντήσει αποτελεσματικά σε μια περίοδο κρίσης».
Σύμφωνα με τον Ασμπορν, η ανάγκη αναθεώρησης γίνεται ακόμη πιο επιτακτική, δεδομένης της πρόσφατης συμφωνίας -και ταυτόχρονα ασυμφωνίας- της Γενεύης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για το χημικό οπλοστάσιο της Συρίας.
Η συμφωνία που ανακοινώθηκε από τους επικεφαλής της αμερικανικής και της ρωσικής διπλωματίας, Τζον Κέρι και Σεργκέι Λαβρόφ, ανοίγει μεν το δρόμο για εντατικές διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα πρέπει να οδηγήσουν σε ένα ψήφισμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, το οποίο, σε περίπτωση αποτυχίας του συριακού καθεστώτος να ολοκληρώσει τις δεσμεύσεις του, δεν θα αποκλείει την ανάληψη βίαιης δράσης.
Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται η διαφωνία των δυο πλευρών: σε δηλώσεις του ο Κέρι ανέφερε ότι «σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, το Συμβούλιο Ασφαλείας επιβάλλεται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με το Κεφάλαιο 7 της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών». Ωστόσο, ο Λαβρόφ τον διέκοψε, λέγοντας ότι στο συμφωνημένο κείμενο αναφέρεται ότι το Σ.Α. του ΟΗΕ «θα έπρεπε» – κι όχι «επιβάλλεται» – να λάβει μέτρα.
Το Σ.Α. του ΟΗΕ παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητο σχεδόν μισόν αιώνα. Τελευταία φορά που έγινε αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας του ήταν το μακρινό 1965, όταν ο αριθμός των κρατών-μελών του αυξήθηκε από 11 σε 15. Ο αριθμός των μονίμων μελών του με το δικαίωμα βέτο, όμως, δεν αλλάζει: εξακολουθούν να είναι πέντε μόνιμα μέλη, η Βρετανία, η Κίνα, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Γαλλία. Τα υπόλοιπα, μη μόνιμα μέλη, εκλέγονται κάθε χρόνο πάνω στις αρχές της συστηματικής ανανέωσης και από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ.
