Βερολίνο
«Η μακριά νύχτα της γερμανικής αναρχίας». Έτσι χαρακτήρισε ραδιοσχολιαστής το θρίλερ που ξετυλίχτηκε για 10 περίπου ώρες – από το κλείσιμο των καλπών στη Γερμανία, στις 19 η ώρα Ελλάδας, έως την ανακοίνωση του τελικού εκλογικού αποτελέσματος στις 3 το πρωί της επόμενης ημέρας.
Στο διάστημα αυτό το πολιτικό σύστημα της χώρας – μέχρι τότε το ίσως σταθερότερο της Ευρώπης – έμοιαζε να τα «παίζει»: Οι Χριστιανοδημοκράτες έπαιρναν «ουτοπικά» εκλογικά ποσοστά και άγγιζαν την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, παραδοσιακά κόμματα, όπως οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, εξαφανίζονταν από προσώπου γης, άλλα, όπως η Εναλλακτική Προοπτική για τη Γερμανία AfD, αναδύονταν ορμητικά από το πουθενά και το τίποτα και ετοιμάζονταν να βάλουν πόδι στη Βουλή, οι Σοσιαλδημοκράτες, παρά τα εκλογικά τους κέρδη, κοίταζαν παγωμένοι, οι Πράσινοι, με μεγάλες απώλειες, απαρηγόρητοι. Και η Die linke (H Αριστερά), παρά τη μείωση του ποσοστού της κατά ένα περίπου τρίτο, πανηγύριζε, επειδή αναδεικνυόταν σε τρίτο ισχυρότερο κόμμα της χώρας. «Ποιος θα το φανταζόταν ποτέ!» έλεγε αστράφτοντας από χαρά ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου της Γκρέγκορ Γκίζι.
«Πρόκειται για ρήξη με τα πολιτικά ειωθότα της χώρας» έγραψε το περιοδικό «Der Spiegel». «Η Γερμανία που θα ξυπνήσει το πρωί της Δευτέρας θα είναι εντελώς διαφορετική από τη σημερινή» πρόσθεσε τηλεπαρουσιαστής. Πίσω από τη βίαιη αλλαγή στη δύναμη των κομμάτων, πρόσθεσε, βρίσκεται μια «εξέγερση των ψηφοφόρων», οι οποίοι αποβάλουν πλέον μαζικά τις παραδοσιακές εξαρτήσεις τους από τα κόμματα και ψηφίζουν ευκαιριακά. «Είναι ένα νέο είδος πολιτικών νομάδων» είπε.
Η εικόνα γινόταν ακόμα πιο περίπλοκη λόγω της συχνής εναλλαγής στην πρώτη θέση: Στα πρώτα exit pol προηγούταν οριακά το κεντροαριστερό στρατόπεδο (Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι, Ελεύθεροι Δημοκράτες), μισή ώρα αργότερα οι Χριστιανοδημοκράτες, και πάει λέγοντας. Το ερώτημα που πλανιόταν έτσι στο χώρο ήταν: Ποιος θα έχει τελικά τη μύτη μπροστά, η Κεντροαριστερά, ή η Άνγκελα Μέρκελ;
Η απάντηση είναι γνωστή: η κεντροαριστερά, με 319 έδρες. Ο πραγματικός θριαμβευτής ήταν όμως η παλιά και νέα καγκελάριος, παρόλο που το χριστιανοδημοκρατικό μπλοκ Union (το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα CDU και οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας CSU) πήρε «μόνο» 311. Ανάλογα διθυραμβικοί ήταν και οι έπαινοι των μέσων ενημέρωσης για την καγκελάριο: «Η Republik της Μέρκελ» („Der Spiegel“) «Η εποχή της Μέρκελ» („Süddeutsche Zeitung“) «Ο θρίαμβος του μερκελισμού» („Deutschlandfunk”) – ήταν μερικά χαρακτηριστικά από αυτά.
Η «θριαμβεύτρια» δεν φαινόταν πάντως να επηρεάζεται πολύ από όλα αυτά: Τόσο στο κομματικό πάρτι, στο αρχηγείο του κόμματος Konrad Adenauer Haus, όπου εμφανίστηκε μια ώρα μετά το κλείσιμο των καλπών, όσο και στο λεγόμενο «γύρο των ελεφάντων» (τη συζήτηση των επικεφαλής των ψηφοδελτίων στη δημόσια τηλεόραση), όπου συμμετείχε λίγο αργότερα, έδειχνε πολύ συγκρατημένη. Από την παροιμιώδη έπαρση της «σιδηράς κυρίας» Μάργκαρετ Θάτσερ, με την οποία την παρομοιάζουν χθες πολλά ξένα ενημέρωσης, ούτε ίχνος.
Το αντίθετο μάλιστα: Οι θεατές έβλεπαν μια καγκελάριο, η οποία διαλεγόταν με τον πιο φιλικό τρόπο με τον αντίπαλό της για την καγκελαρία Πέερ Στάινμπρουκ και τον επικεφαλής του ψηφοδελτίου των Πράσινων Γιούργκεν Τριτίν.
«Θα μπορούσατε να κάνετε κυβέρνηση μειοψηφίας, εάν τα άλλα κόμματα αποκρούσουν τη συνεργασία;» ρωτήθηκε από τους δημοσιογράφους. «Ούτε κατά διάνοια» ήταν η απάντησή της. «Η χώρα χρειάζεται μια απόλυτα σταθερή κυβέρνηση. Κι εγώ θα φροντίσω να την έχει με τον ένα, ή τον άλλο εταίρο».
Οι δυνητικοί εταίροι, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι, κάνουν βέβαια καταρχάς το δύσκολο. «Η μπάλα είναι στο γήπεδο της κ.Μέρκελ» είπε χαρακτηριστικά ο κ.Στάινμπρουκ. Αυτή θα πρέπει να της δώσει το πρώτο λάκτισμα – «και μετά βλέπουμε».
Ότι και να βλέπουν όμως οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, σίγουρο είναι, ότι κ.Μέρκελ θα έχει την επόμενη τετραετία ηγεμονική θέση. Αυτή θα διαλέγει κατά προτίμηση τους συμμάχους της και η ίδια επίσης θα καθορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού, στη Γερμανία και στην Ευρώπη.
Ο νέος συσχετισμός δυνάμεων της δίνει σχεδόν πλήρη ελευθερία κινήσεων.
Οι Χριστιανοδημοκράτες πέτυχαν με το 41,5% των ψήφων το καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμά τους από το 1990 και είναι στην ουσία ο μοναδικός νικητές των εκλογών.
Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες αποτελούν ιστορία. Είναι η πρώτη φορά που μένουν εκτός Βουλής – και ίσως και η τελευταία, επειδή θα είναι πολύ δύσκολο να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων. Οι τελευταίοι δεν συγχωρούν. Το γεγονός, ότι οι Φιλελεύθεροι δεν εκπλήρωσαν τις προεκλογικές υποσχέσεις που τους έδωσαν το 2009 για ριζική μείωση των φορολογικών συντελεστών, τους έχει απογοητεύσει πλήρως. Αυτό έχει επιπτώσεις και στην ηγεσία των Ελεύθερων Δημοκρατών: Ο πρόεδρος του κόμματος και αντικαγκελάριος Φίλιπ Ρέσλερ, καθώς και ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου Ράινερ Μπρούντερλε, αναμένεται σύντομα να παραιτηθούν.
Οι Σοσιαλδημοκράτες ανέβασαν το ποσοστό τους από το 23% στο 25,7%, αλλά δεν πέτυχαν το στόχο τους, να περάσουν το 30%. Αυτό οφείλεται τόσο στην έλλειψη ενός ελκυστικού εναλλακτικού προγράμματος, όσο και στον κ.Στάινμπρουκ, ο οποίος, όπως έγραψε εφημερίδα, αποδείχθηκε «λίγος» μπροστά στην κ.Μέρκελ: Και σε αξιοπιστία, και σε χάρισμα και σε χάρη.
Οι Πράσινοι είναι θύματα των εαυτών τους: Με την πρόταση τους για αύξηση των φορολογικών συντελεστών για ετήσια εισοδήματα άνω των 80000 ευρώ, έδιωξαν από μόνοι τους μεγάλο μέρος της εκλογικής τους πελατείας: τους «πλούσιους» εναλλακτικούς Αριστερούς.
Η Die Linke γελάει και κλαίει ταυτόχρονα: Γέλιο, επειδή έγινε το τρίτο ισχυρότερο κόμμα στη Βουλή, κλάμα, επειδή συνεχίζει να μένει στη γωνία. Και αυτός ο κλαυσίγελος δεν θα έχει σύντομα τέλος: Οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι απέκρουσαν εκ νέου κάθε συνεργασία μαζί της, παρόλο που τα τρία κόμματα θα μπορούσαν άνετα να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού. «Αποκλείω κάθε συνεργασία στην τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδο» δήλωσε στο «γύρο των ελεφάντων» ο κ.Στάινμπρουκ. Ο κ.Τριτίν, που τον άκουγε, κουνούσε επιδοκιμαστικά το κεφάλι του.
Ο μόνος νικητής, ανάμεσα στα μικρά κόμματα, είναι η νεότευκτη Εναλλακτική Προοπτική για τη Γερμανία, που δεν φαίνεται να πτοείται από το γεγονός ότι έμεινε τελικά εκτός Βουλής. Το 4,7%, που κέρδισαν με την πρώτη κάθοδό τους στις εκλογές, τους δίνει φτερά. «Θα ήμασταν τρελοί, αν δεν συνεχίζαμε τη λειτουργία μας ύστερα από τέτοια επιτυχία» δήλωσε ο επικεφαλής της Μπερντ Λούκε. Ο επόμενος στόχος, πρόσθεσε, είναι οι ευρωεκλογές. Το κόμμα αυτό, που έχει βγει από τα σπλάχνα της Χριστιανοδημοκρατίας, «ψάρεψε» κατά παράδοξο τρόπο πολλές ψήφους από την Αριστερά. Ένας από τους άμεσους στόχους του είναι η άμεση έξωση της Ελλάδας και των άλλων υπερχρεωμένω χωρών από την ευρωζώνη – χώρες, τις οποίες ο κ.Λούκε» ονομάζει συλλήβδην «κατακάθια».
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η πολιτική της Άνγκελα Μέρκελ δεν πρόκειται να αλλάξει ουσιωδώς μετεκλογικά. Στις προτεραιότητές της είναι η προώθηση μεταρρυθμίσεων στον χρηματιστικό τομέα, όπως η τραπεζική ένωση. Το αν και κατά πόσο θα προωθήσει και την πολιτική και οικονομική ένωση, παραμένει ανοικτό θέμα. Πολλά θα εξαρτηθούν από το μελλοντικό της κυβερνητικό εταίρο: Οι Σοσιαλδημοκράτες θα είναι περισσότερο σε θέση να βάλουν κάποιο φρένο στην καλπάζουσα πολιτική της λιτότητας, οι Πράσινοι, ως ασθενέστερο κόμμα, λιγότερο. Σίγουρο είναι όμως, ότι ο όποιος νέος συνασπισμός θα συνεχίσει να παίζει «μπάλα» με το ευρώ. Για «επανεθνικοποίηση» της γερμανικής πολιτικής, που θα οδηγούσε στην εγκατάλειψη, ή στην παραμέλησή του, ούτε λόγος: Η Γερμανία της Άνγκελα Μέρκελ ήταν και θα παραμείνει η κινητήρια δύναμη στην ευρωζώνη.
Για την Ελλάδα, η πορεία είναι επίσης προδιαγεγραμμένη: Συνέχιση της εφαρμογής του δεύτερου πακέτου βοήθειας μέχρι την ολοκλήρωσή του, στο τέλος του 2014, και τρίτο πακέτο βοήθειας για τη διετία 2015-2016, που θα συνοδεύεται από νέους αυστηρούς όρους. Την παροχή του τρίτου πακέτου επιβεβαίωσε η κ.Μέρκελ στο «γύρο των ελεφάντων», απέφυγε όμως να προσδιορίσει το ύψος του λέγοντας ότι αυτό θα συμβεί «εν ευθέτω χρόνω». Ανοικτό παραμένει το θέμα του «κουρέματος», το οποίο αποκρούει τόσο η ίδια, όσο και ο κ.Στάινμπρουκ. Όμως αυτό θα έρθει αναπόφευκτα, όπως διαβεβαιώνουν οι σύμβουλοί της, καθώς και οι σύμβουλοι του υπουργού οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. «Αναζητείται επειγόντως μια κομψή λύση, που να μην φαίνεται σαν κούρεμα, αλλά να είναι ισοδύναμη με αυτό» λέει ένας από αυτούς. Και αυτή, προσθέτει, ίσως ανακοινωθεί στις αρχές του ερχόμενου έτους.
