Πόσους χωράει η Ακρόπολη

Αθήνα, Αύγουστος μήνας, ώρα 11 το πρωί. Στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου το θερμόμετρο φλερτάρει ασύστολα τους 37 βαθμούς υπό σκιάν (και ανεβαίνει), η οποία σκιά όμως απουσιάζει εντελώς από το συγκεκριμένο σημείο: την είσοδο στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Πολλές εκατοντάδες επισκεπτών βρίσκονται στην ουρά εδώ και ώρα περιμένοντας να βγάλουν εισιτήριο, ενώ άλλοι τόσοι, μπορεί και περισσότεροι, κατακλύζουν το μονοπάτι που ανεβαίνει προς τα Προπύλαια όπου επικρατεί ο μεγαλύτερος συνωστισμός. Γιατί η αρχαία πρόσβαση σε αυτό το σημείο απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Εντύπωση προκαλεί ότι πολλοί από τους επισκέπτες είναι ασκεπείς, ενώ ελάχιστοι έχουν μαζί τους νερό. Απορία: Κανείς δεν βρέθηκε να τους ενημερώσει για τον αθηναϊκό ήλιο; Είσοδοι στην Ακρόπολη όμως υπάρχουν κι άλλες. Από τη νότια κλιτύ (Θρασύλου και Αρεως) ακολουθώντας τον αρχαίο περίπατο και από τη βόρεια. Αλλά οι επισκέπτες που εισέρχονται από αυτές είναι σημαντικά λιγότεροι. Ασφαλώς και από την κύρια είσοδο είναι ταχύτερη η άνοδος. Αν πρόκειται να περιμένει όμως κανείς επί ώρες…

Η ευτυχής αύξηση του τουριστικού ρεύματος εφέτος φαίνεται ωστόσο να οδήγησε την Ακρόπολη στα όριά της αναδεικνύοντας ένα πρόβλημα διαχείρισης της λειτουργίας αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και μουσείων που σε κάποιες περιπτώσεις «βουλιάζουν» από επισκέπτες και σε άλλες παραμένουν απελπιστικά άδεια. Αυτή είναι η μία πλευρά. Στην άλλη βρίσκονται ασφαλώς οι επισκέπτες, στους οποίους δεν μπορεί να επιβληθεί τι θα δουν και τι θ’ αφήσουν. Και είναι λογικό η Ακρόπολη να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα. Το ζήτημα που τίθεται λοιπόν είναι αν μπορεί η χώρα να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί με τις υποδομές και τις προσφερόμενες υπηρεσίες που διαθέτει αυτή την αύξηση προς όφελός της. Γιατί στόχος είναι να φύγει ο τουρίστας από τη χώρα ευχαριστημένος. Αυτός θα γίνει ο καλύτερος πρεσβευτής, που θα στείλει κι άλλους επισκέπτες.

«Οι περισσότεροι ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος και αδιαφορούν για την ταλαιπωρία των επιβατών» λέει όμως μαχητική ξεναγός για τους πράκτορες κρουαζιεροπλοίων που «αποβιβάζουν» μαζικά τους τουρίστες στην Ακρόπολη. «Οι εταιρείες ανταγωνίζονται μεταξύ τους και την πληρώνουν οι επισκέπτες, γιατί τα συμφέροντα είναι μεγάλα» αναφέρει από την άλλη επιχειρηματίας του τουρισμού με μακρά θητεία στον χώρο. «Φθάνουν όλοι μαζί και όλοι μαζί θέλουν να μπουν μέσα. Γίνεται;» αναρωτιέται φύλακας του αρχαιολογικού χώρου. «Παντελής έλλειψη συντονισμού» λέει άλλος. Ωστόσο ο επισκέπτης δεν ενδιαφέρεται για τίποτε απ’ όλα αυτά, πόσω μάλλον να είναι υπεύθυνος. Γιατί η επίσκεψή του στην Ακρόπολη, η μοναδική στη ζωή του, τις περισσότερες φορές να είναι μια οδυνηρή περιπέτεια και όχι ανεπανάληπτη εμπειρία; Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης σε μια κατάσταση όπου φαίνεται ότι ο ένας κατηγορεί τον άλλον, χωρίς να υπάρχει καμία συνεργασία μεταξύ τους; Ευθύνεται το υπουργείο Πολιτισμού, όπως βιάστηκαν να πουν κάποιοι, γιατί δεν λαμβάνει μέτρα για να αντιμετωπίσει τα όποια προβλήματα, ή τελικά η κατάσταση είναι περισσότερο σύνθετη και άρα δύσκολη στην επίλυσή της;

Αρχίζοντας να διαμαρτύρεται κανείς ωστόσο για την Ακρόπολη ας αναλογισθεί πρώτα πόσες ώρες χρειάζεται να περιμένει προκειμένου να επισκεφθεί το Βατικανό, για παράδειγμα, ή το Λούβρο, το Βρετανικό Μουσείο ή το Μητροπολιτικό της Νέας Υόρκης. Και ας λάβει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες ενός αρχαίου τόπου με μνημεία, που δεν μπορεί να δέχονται επεμβάσεις ανάλογα με τις συνήθειες κάθε εποχής. Γιατί πρώτιστη υποχρέωση του κράτους είναι η διατήρησή τους.

Το όριο

Υπό κανονικές συνθήκες η Ακρόπολη δέχεται από 5.000 ως 8.000 επισκέπτες ημερησίως. Μπορεί και περισσότερους, οι οποίοι όμως αν είναι κατανεμημένοι σε χρονικό διάστημα κάποιων ωρών δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Κάθε Τρίτη και Πέμπτη ωστόσο, που είναι οι ημέρες άφιξης των κρουαζιεροπλοίων στον Πειραιά, επικρατεί το αδιαχώρητο. «Δεν είναι δυνατόν να ανεβούν ταυτόχρονα, μέσα σε μία ώρα δηλαδή, στην Ακρόπολη 6.000 με 7.000 επισκέπτες» λέει ο κ. Κώστας Οικονόμου, αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Υπαλλήλων Φυλάξεως Αρχαιοτήτων και αρχαιοφύλακας στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. «Από τις 8.30 το πρωί ως τις 12 το μεσημέρι ο συνωστισμός είναι τεράστιος, αφού φθάνουν όλοι μαζί στην είσοδο για να κόψουν εισιτήρια. Λίγο αργότερα, μετά τις 2 και ως τις 5 το απόγευμα, τα πράγματα είναι άνετα. Είναι θέμα των τουριστικών γραφείων επομένως και εφόσον θέλουν να εξυπηρετούνται καλύτερα οι πελάτες τους να έχουν καλύτερη οργάνωση» προσθέτει. Αλλωστε δεν είναι μόνο το θέμα της εισόδου. Περισσότερα από 2.000, το πολύ 3.000 άτομα ταυτόχρονα δεν αντέχει ο Ιερός Βράχος, δεδομένου του περιορισμένου ελεύθερου χώρου αλλά και των εργασιών που γίνονται.

«Προκειμένου για τα κρουαζιερόπλοια, που είναι σήμερα ολόκληρες πόλεις με χιλιάδες επιβάτες, όταν φθάνουν στον Πειραιά έχουν ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή τους, μερικές ώρες δηλαδή. Και σ’ αυτό το διάστημα εκείνο που κατ’ εξοχήν προτιμούν να επισκεφθούν είναι η Ακρόπολη» εξηγεί ο κ. Μάριος Τριβιζάς, πρόεδρος της Γενικής Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού. Επισημαίνοντας μάλιστα ότι μεγαλύτερο όλων είναι το πρόβλημα που δημιουργείται στη Σαντορίνη. Οσο για τη λύση που προτείνει ο ίδιος, είναι μία και απλή: συντονισμός. Οταν οι επιβάτες του ενός κρουαζιεροπλοίου επισκέπτονται την Ακρόπολη, οι άλλοι θα μπορούσαν να κάνουν τον γύρο της Αθήνας έτσι ώστε να μη συμπίπτουν όλοι μαζί. Κάτι άλλωστε που παλαιότερα εφαρμοζόταν με μεγάλη συνέπεια.

Τα μέτρα

Τι γίνεται όμως όταν τελικά συμβεί το «κακό»; Οπως διαβεβαιώνει ο κ. Οικονόμου, επιστρατεύεται όλο το δυναμικό και ανοίγουν όλα τα ταμεία (επτά) στο εκδοτήριο εισιτηρίων της Ακρόπολης, ενώ άλλη ομάδα αρχαιοφυλάκων αναλαμβάνει τη διευκόλυνση των επισκεπτών κατά την άνοδό τους από τη στενωπό που οδηγεί στα Προπύλαια. Οσον αφορά ωστόσο τα μηχανήματα πώλησης εισιτηρίων που βρίσκονται στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, δεν είναι πάντα σε κατάσταση ετοιμότητας. Από την άλλη, η προαγορά εισιτηρίων από τα γραφεία δεν είναι μεγάλη, παρ’ ότι αποτελεί μία από τις ιδανικότερες λύσεις για την αποφυγή της ταλαιπωρίας των επισκεπτών που περιμένουν στην είσοδο κάτω από τον ήλιο έχοντας ξυπνήσει από τις 6.30 το πρωί. Επίσης δεν υπάρχει η δυνατότητα αγοράς εισιτηρίων με πιστωτικές κάρτες. Κάτι που συνιστά ασφαλώς μια αδυναμία του συστήματος, την οποία καλείται να αντιμετωπίσει το υπουργείο Πολιτισμού. Σοβαρό ζήτημα εξάλλου προκειμένου για αρχαιολογικό χώρο παραμένει η διάθεση νερού σε περισσότερα σημεία, το ελάχιστο αλλά και το μέγιστο ως παροχή υπηρεσιών στην Ακρόπολη.

Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν και απόψεις, όπως αυτή του προέδρου της ΠΕΥΦΑ κ. Γιάννη Μαυρικόπουλου, ότι «δεν είμαστε έτοιμοι να υποδεχθούμε πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Κι όχι μόνο στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους. Πουθενά», όπως λέει. Ο ίδιος θίγει ακόμη ένα πρόβλημα, που απασχολεί ιδιαίτερα τον κλάδο, τη δυνατότητα επίσκεψης δηλαδή, σε ώρες που τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι είναι κλειστά. Κάτι που μπορεί να συμβεί με την άφιξη ενός κρουαζιεροπλοίου, το οποίο θα παραμείνει λίγες ώρες στο λιμάνι και οι επιβάτες του επιθυμούν να ανεβούν στην Ακρόπολη ή αν βρίσκονται στην Κρήτη να επισκεφθούν την Κνωσό κ.ο.κ. «Η πρότασή μας είναι να καταβάλλεται νομίμως στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων από τους ενδιαφερόμενους ένα παράβολο για την αμοιβή των αρχαιοφυλάκων που θα έχουν εργασθεί πέραν του ωραρίου τους» λέει. Παρ’ ότι όμως το ζήτημα έχει τεθεί εδώ και πολύ καιρό στην ηγεσία του ΥΠΠΟ –νυν και πρώην –εξέλιξη δεν υπάρχει. Εξ ου και σε τελευταία ανακοίνωσή του ο σύλλογος αναφέρει ότι εθελοντική εργασία εκτός ωραρίου δεν πρόκειται πλέον να προσφέρει. Με τις σχετικές συνέπειες φυσικά…

Στην πρόσφατη εξάλλου σύσκεψη που συγκάλεσε ο υπουργός Πολιτισμού κ. Πάνος Παναγιωτόπουλος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων πρόσβασης στην Ακρόπολη, εξαιτίας μεγάλου αριθμού αφίξεων επισκεπτών η ΠΕΥΦΑ δεν συμμετείχε. Συστάθηκε όμως μια επιτροπή από εκπροσώπους του υπουργείου και της Ενωσης Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας προκειμένου να προχωρήσει σε βελτιωτικές λύσεις και παρεμβάσεις, όπως διαβεβαίωσε ο υπουργός, οι οποίες και αναμένονται.

Τις πραγματικά «πυροσβεστικές» υπηρεσίες πάντως παρέχουν σε κάθε περίπτωση οι ξεναγοί, οι οποίοι κατά γενική ομολογία επισκεπτών, εταιρειών κ.λπ. είναι άριστοι. Κι όχι μόνο για τις ξεναγικές τους ικανότητες, αλλά για την ουσιαστική προσέγγιση, διευκόλυνση και παροχή υπηρεσιών στους τουρίστες, που ξεπερνούν κατά πολύ τις επαγγελματικές υποχρεώσεις τους.