Ο Δημοτικός Κήπος Χανίων μετρά εφέτος 143 χρόνια ζωής αποτελώντας σημείο αναφοράς μιας πόλης που μέσα στον ενάμιση αυτόν αιώνα έζησε σημαντικά ιστορικά γεγονότα τα οποία άλλαξαν τον ρου όχι μόνο της δικής της ιστορίας αλλά και ολόκληρου του νησιού. Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα, στο ιστορικό Καφέ του κήπου πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες και ως τις αρχές Νοεμβρίου μια έκθεση ιστορικής φωτογραφίας με τίτλο «Δημοτικός Κήπος Χανίων: Μια ιστορία…». Οι φωτογραφίες που κοσμούν το εσωτερικό του Καφέ ξεδιπλώνουν την ιστορία της πόλης, καθώς και στιγμές της καθημερινότητας των κατοίκων της στο διάστημα όλων αυτών των χρόνων.
Το φόντο δεν είναι άλλο από τον Δημοτικό Κήπο της πόλης, έργο του Ρεούφ Πασά, ο οποίος επέβλεψε προσωπικά τη διαμόρφωσή του, με στόχο να καλύψει την ανάγκη ύπαρξης ενός ελεύθερου χώρου για περίπατο και για αναψυχή των στριμωγμένων μέσα στα τείχη κατοίκων τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ο Κήπος, που σχεδιάστηκε το 1870 σύμφωνα με ευρωπαϊκά κηποτεχνικά πρότυπα καταλαμβάνοντας αμμώδη έκταση, αποτέλεσε το πρώτο κοινωφελές έργο έξω από τα τείχη της πόλης.
Στον Μπαξέ, όπως τον έλεγαν, φυτεύτηκαν κυρίως αειθαλή δέντρα, στη σκιά των οποίων βρήκαν πρόσφορο έδαφος ποικίλα λουλούδια που, σε συνδυασμό με τον ανοιχτό ορίζοντα του κήπου, καθώς είναι φτιαγμένος υψηλότερα από τα περίχωρα, δημιούργησαν μια μοναδική ατμόσφαιρα. Οι δρόμοι και τα μονοπάτια χαράχθηκαν σύμφωνα με τα τότε ευρωπαϊκά πρότυπα και στρώθηκαν με χοντρή άμμο. «Από την εποχή εκείνη ο Δημοτικός Κήπος αποτέλεσε την καρδιά της πολιτιστικής κίνησης της πόλης μας. Σημείο αναφοράς για κατοίκους αλλά και επισκέπτες» επισημαίνει η κυρία Ζαχαρένια Σημανδηράκη, ειδική συνεργάτις των Γενικών Αρχείων του Κράτους και επιμελήτρια της έκθεσης.
Με πρωτοβουλία του Σακήρ Πασά, ο οποίος ήθελε μια αίθουσα εκδηλώσεων και θεατρικών παραστάσεων, δημιουργήθηκε το 1898 στη βορειοδυτική γωνιά του Κήπου ένα άκομψο κτίσμα που χρησίμευσε ως θέατρο, κυβερνητικό τυπογραφείο, αίθουσα χορών, ενώ έμελλε τα επόμενα χρόνια να στεγάσει και την Κρητική Βουλή. Μία από τις σημαντικότερες στιγμές στην ιστορία του Δημοτικού Κήπου, όπως λέει η κυρία Σημανδηράκη, ήταν η διοργάνωση της Α’ Διεθνούς Εκθεσης Χανίων, η οποία συγκέντρωσε 701 εκθέτες από την Κρήτη, την υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό. Η έκθεση, που εγκαινιάστηκε την 1η Μαΐου 1900, έγινε πόλος έλξης για πλήθη επισκεπτών από όλο το νησί και το εξωτερικό, για τη φιλοξενία των οποίων χρησιμοποιήθηκαν διάφορα καταλύματα επί πληρωμή, ενώ διοργανώνονταν και ειδικές ξεναγήσεις στον Κήπο.
Ο Κήπος ανανεώνεται
Τον χειμώνα του 1918, πέντε χρόνια μετά την Ενωση του νησιού με την υπόλοιπη Ελλάδα, ο Δήμος Χανίων ανέθεσε στον γεωπόνο και δενδροκόμο του Αγροκηπίου Κωνσταντίνο Σπάη την ανακαίνισή του. Εκείνη την εποχή φυτεύτηκαν νέα δέντρα με ωραία φυλλωσιά και λεπτό άρωμα: νεραντζιές, δάφνες του Απόλλωνα και δένδρα «πουλιενέζι» με κατάλευκη άνθηση. Ενας λαβύρινθος διαμορφώθηκε στο δυτικό τμήμα του Κήπου, για περιπλάνηση ανάμεσα σε σκιερά δρομάκια και ανάπαυση σε ένα από τα πολλά προβλεπόμενα παγκάκια, τοποθετημένα έτσι ώστε το ένα να μη φαίνεται από το άλλο.
Στη βορειοανατολική γωνιά του Δημοτικού Κήπου άρχισε το 1924 να χτίζεται το Ρολόι των Χανίων με τριμερή διάρθρωση, βάση, κορμό –του οποίου οι πλευρές συγκλίνουν προς τα πάνω –και στέγη που διαμορφώνεται σε κυκλικό περίπτερο. Για το χτίσιμό του χρησιμοποιήθηκαν καντονάδες από τα λατομεία Λενταριανών και Χαλέπας και ποταμίσια άμμος. Το 1936 δημιουργήθηκε από τον επιχειρηματία Ανδρέα Χατζηδάκη το κτίριο που φιλοξενεί ως σήμερα το «Καφέ Κήπος». Χώρος ιστορικός, καθώς έχει φιλοξενήσει προσωπικότητες όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ο Νικήτας Βενιζέλος, ο Νίκος Καζαντζάκης, καλλιτέχνες και ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών.
Μια εικόνα, χίλιες λέξεις
Μέσα από το πρίσμα του φωτογραφικού φακού οι επισκέπτες του «Καφέ Κήπος» θα έχουν την ευκαιρία ως τις αρχές Νοεμβρίου να ταξιδέψουν σε αυτές τις εποχές, να δουν με τη δική τους σύγχρονη ματιά γεγονότα και πρόσωπα που σημάδεψαν την πολιτική και πολιτιστική ζωή των Χανίων. Τα εγκαίνια της έκθεσης ιστορικής φωτογραφίας που έγιναν τη Δευτέρα 12 Αυγούστου συγκέντρωσαν εκατοντάδες Χανιώτες, παλιούς και νέους θαμώνες του Δημοτικού Κήπου. Η Μαντολινάτα του Δήμου υποδέχθηκε τους επισκέπτες, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν και μια ξεχωριστή εμπειρία.
Η πρωτοβουλία των διοργανωτών, του Δήμου Χανίων, της ΚΕΠΠΕΔΗΧ – ΚΑΜ και του «Καφέ Κήπος», να αναβιώσουν τη δεκαετία του 1950 άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Οι εργαζόμενοι του καφέ ντυμένοι με ρούχα εποχής προσέφεραν στους παρευρισκομένους λουκουμάκι, φρέσκο αμύγδαλο πάνω σε φύλλο μουριάς και γκαζόζα, το αναψυκτικό της εποχής. Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης, της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων και του Διαπολιτισμικού Ευρωμεσογειακού Κέντρου UNESCO. Οπως επισημαίνει η κυρία Σημανδηράκη, «είναι μια έκθεση που απευθύνεται σε όλους: Χανιώτες, επισκέπτες αλλά και τουρίστες, καθώς κάθε φωτογραφία συνοδεύεται από πλούσιο επεξηγηματικό υλικό σε ελληνικά και αγγλικά».
HeliosPlus
