Η εξαφάνιση των γιγάντιων χερσαίων ζώων που ζούσαν στο τέλος της πιο πρόσφατης Εποχής των Παγετώνων μείωσε δραματικά τη γονιμότητα των εδαφών στη λεκάνη του Αμαζονίου, εκτιμούν ερευνητές του Πρίνστον και της Οξφόρδης. Προειδοποιούν μάλιστα για περαιτέρω βλάβες στα οικοσυστήματα αν εξαφανιστούν οι σύγχρονοι γίγαντες όπως οι ελέφαντες.
Σαν τη σημερινή αφρικανική σαβάνα
Η Πλειστόκαινος περίοδος άρχισε πριν από 2,6 εκατομμύρια χρόνια και τέλειωσε πριν από 11.700 χρόνια, όταν η Γη έβγαινε από τον πάγο. Μεγάλο μέρος του κόσμου θύμιζε τότε τη σημερινή αφρικανική σαβάνα και φιλοξενούσε γιγαντόσωμα ζώα που δεν επιζούν σήμερα.
Η Αμερική, για παράδειγμα, έσφυζε από πλάσματα σαν τα σπαθόδοντα αιλουροειδή, τους γιγάντιους βραδύποδες και τα τριχωτά μαμούθ. Σήμερα, ο αμερικανικός βίσονας είναι το μόνο ζώο που επιζεί από εκείνη την εποχή.
Τα γιγαντόσωμα αυτά είδη, έπαιζαν κεντρικό ρόλο στη λειτουργία των οικοσυστημάτων καθώς μετέφεραν θρεπτικά στοιχεία σε μεγάλες αποστάσεις μέσω της κοπριάς τους, αλλά και μέσω της αποσύνθεσης των σωμάτων τους μετά τον θάνατό τους.
Σε γενικές γραμμές τα μεγάλα ζώα τρώνε περισσότερο και διανύουν μεγαλύτερες αποστάσεις από ό,τι τα μικρόσωμα -κάτι που σημαίνει ότι παίζουν σημαντικότερο ρόλο για τη λίπανση των άγονων εδαφών.
Στο επίκεντρο ο φώσφορος
Η νέα μελέτη εστιάστηκε στον φώσφορο, ένα στοιχείο που υπάρχει σε όλα τα ζωικά και φυτικά κύτταρα. Ο φώσφορος είναι εξάλλου βασικό συστατικό των σημερινών λιπασμάτων μαζί με το άζωτο και το κάλιο.
Τα μεγάλα φυτοφάγα ζώα που ζούσαν στην περιοχή του Αμαζονίου κατά το Πλειστόκαινο βοσκούσαν σε γόνιμες περιοχές και μετακινούνταν σε πιο άγονες, λιπαίνοντάς τες με την κοπριά τους.
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μαθηματικά μοντέλα για να υπολογίσει ότι η εξαφάνιση των μεγαλόσωμων ζώων, αυτών με βάρος πάνω από 44 κιλά, περιόρισε τη διασπορά του φωσφόρου στις πιο άγονες περιοχές κατά 98%.
«Η εξαφάνιση αυτών των ζώων σημαίνει ότι ο σημερινός κόσμος έχει περισσότερες άγονες περιοχές από ό,τι θα είχε σε διαφορετική περίπτωση» δήλωσε ο Κρις Ντάουτι του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Ο Ντάουτι είναι πρώτος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Geoscience».
«Τα μεγάλα ζώα λειτουργούν σαν αρτηρίες που μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά. Η εξαφάνισή τους σημαίνει ότι οι αρτηρίες αποκόπτονται» σχολίασε ο ερευνητής.
Σήμερα, επισήμανε, η μεταφορά θρεπτικών συστατικών έχει πια επιβραδυνθεί και εξαρτάται όχι τόσο από τα ζώα όσο από γεωλογικές διαδικασίες όπως οι αποθέσεις υλικών στα ποτάμια και η διάβρωση των πετρωμάτων από τον άνεμο.
