H οικονομική κρίση ως …πολιτική δικαιολογία για εκπτώσεις στην περιβαλλοντική νομοθεσία αναδεικνύεται μέσα από την έκθεση «Δεσμεύσεις για εφαρμογή – Η περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα» του WWF Ελλάς.
Με δεδομένο ότι το Μνημόνιο δεν περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, πολλά υπουργεία έβαλαν στο στόχαστρο την περιβαλλοντική νομοθεσία που επηρεάζει τον τομέα πολιτικής ευθύνης τους.
Κατά την περίοδο αναφοράς, δηλαδή από τον Ιούνιο 2012 έως τον Μάιο 2013, όπως καταδεικνύει η έκθεση, η νομοθεσία και οι πολιτικές για το περιβάλλον υπέστησαν συντριπτικές απώλειες σημαντικού κεκτημένου, μέσα από απανωτές τροποποιητικές πρωτοβουλίες.
Όπως επισημαίνεται από την περιβαλλοντική οργάνωση, οι τομείς που υπέστησαν τα σημαντικότερα πλήγματα ήταν η νομοθεσία για την πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία, τη χωροταξία και τις χρήσεις γης, την περιβαλλοντική αδειοδότηση και την προστασία δασών και αιγιαλών.
Οι κυριότερες εξελίξεις , όπως τις καταγράφουν οι επιστήμονες του WWF ήταν:
– η δίχως οικονομικό αντίκρισμα για τον κρατικό προϋπολογισμό βιαστική νομοθετική ρύθμιση για καταργήσεις ή και συγχωνεύσεις φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών,
– η υποβάθμιση του περιβαλλοντικού δικαίου με τη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Τουρισμού για «επιτάχυνση» των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων,
– ο περιορισμός στο 2,5% των ανά έτος διαθεσίμων του Πράσινου Ταμείου,
– η παραχώρηση σε επιχείρηση ιδιωτικού δικαίου, της ιδιοκτησίας και διαχείρισης δημόσιων γεωχωρικών δεδομένων.
Οι αλλαγές στον χωροταξικό σχεδιασμό
Κατά την περίοδο Ιούνιος 2012 – Μάιος 2013, εκτός από την επέκταση της «κόκκινης γραμμής» νομιμοποίησης αυθαιρέτων, διευκολύνθηκε και η δόμηση επιχειρηματικών μονάδων, με σαφή έμφαση στις τουριστικές επενδύσεις.
Έτσι, καταργήθηκε η υποχρέωση υποβολής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σε περιοχές εντός και εκτός σχεδίου πόλεων και ορίων οικισμών, για τις παρακάτω κατηγορίες:
– Κύρια και μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα
– Οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις, χώροι στάθμευσης τροχόσπιτων και λοιπές
κατασκηνώσεις
– Συνεδριακά κέντρα
– Ξενώνες (νεότητας, ειδικών ομάδων ατόμων, γηροκομεία, κ.λπ.)
– Δασικά χωριά
– Πάσης φύσεως θεματικά πάρκα (συμπεριλαμβάνονται τα ψυχαγωγικά θεματικά πάρκα και οι ζωολογικοί κήποι).
Για τις εγκαταστάσεις αυτές θεσμοθετήθηκαν οι λεγόμενες Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις.
Επιπλέον, το σχέδιο Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΕΠΧΣΑΑ) για τον Τουρισμό που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το ΥΠΕΚΑ τον Ιούνιο, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι:
– σε περιφερειακά πάρκα, περιοχές Natura, καταφύγια άγριας ζωής, προστατευόμενα τοπία επιτρέπεται η χωροθέτηση οργανωμένων υποδοχέων τουρισμού και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, δίχως να υπάρχει πρόβλεψη για τη φέρουσα ικανότητα και την αντιμετώπιση των σωρευτικών επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον από την πιθανή συγκέντρωση εγκαταστάσεων και λοιπών υποδομών.
– σε «βραχονησίδες και ακατοίκητα νησιά» έκτασης άνω των 300 στρ. (στο ισχύον ΕΠΧΣΑΑ το κατώτατο όριο είναι τα 500 στρ.) επιτρέπεται η δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων. Περιλαμβάνονται και οι νησίδες που είναι ενταγμένες στο δίκτυο Natura 2000, δίχως επιπλέον ειδικό καθεστώς προστασίας. Τέτοιες νησίδες είναι για παράδειγμα η Γυάρος, η Θασοπούλα, η Σαπιέντζα, η Ρω, η Χριστιανή Θήρας, η Άτοκος Ιθάκης, οι Φλέβες Σαρωνικού, η Δοκός Ύδρας και τα Αντίψαρα.
– καταργείται η ισχύουσα πρόβλεψη για διατήρηση ζώνης 500 μέτρων από τα όρια οικισμών σε περιοχές κορεσμένες, στην οποία απαγορευόταν η χωροθέτηση οργανωμένων υποδοχέων και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων.
Υπόλογη η Ελλάδα για τη διαχείριση των σκουπιδιών
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε εκ νέου την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προτείνοντας και υψηλότατο πρόστιμο, διότι 78 χωματερές παραμένουν σε λειτουργία και άλλες 318 σε φάση αποκατάστασης. Η χώρα παραπέμπεται επίσης για παραβιάσεις της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα στον ΧΥΤΑ Ζακύνθου και Κιάτου. Άλλες, υποθέσεις που εξετάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφορούν τον Χώρο Διάθεσης Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΧΔΒΑ) Μεγαλόπολης, τον ΧΥΤΑ στο Καρβουνάρι και τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων. Ιδιαίτερα οξύ παραμένει το πρόβλημα και στο Αιγαίο, με 18 χωματερές σε ένα
ευαίσθητο νησιωτικό περιβάλλον και στην Πελοπόννησο, όπου, έως τους πρώτους μήνες του 2013, βρίσκονταν σε λειτουργία 32 παράνομες χωματερές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει δημοσιεύσει η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ), μόνο το 2013, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις επιβολής προστίμων για ΧΑΔΑ και ΧΥΤΑ σε δήμους όπως στον Δήμο Σικυωνίων για τον ΧΥΤΑ Κιάτου, στο δήμο Σαλαμίνας για τον ΧΑΔΑ στην περιοχή «Γούβα- Μπατσί» και στο δήμο Παλαιού Φαλήρου για ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων στην περιοχή «Τροκαντερό».
Επίσης, οι «Ράμπο» του Περιβάλλοντος επέβαλαν πρόστιμα για ανεξέλεγκτη διάθεση βιομηχανικών αποβλήτων σε χωματερές στον δήμο Μεγάρων ( θέση «Καμπία»), σε δασική έκταση, και στον δήμο Ορχομενού («θέση Γκράβα»).
Επίσης, πολλά πρόστιμα επιβλήθηκαν σε βιομηχανικές επιχειρήσεις (υδατοκαλλιέργειες, βιομηχανίες τροφίμων, μεταλλουργίες, μονάδες ανακύκλωσης, κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, κ.α.), αλλά και στη ΔΕΗ, για «υπαίθρια αποθήκευση υγρής τέφρας κατά παράβαση σχετικού περιβαλλοντικού όρου». Στην έκθεση για τις κλειστές και
εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης εξορυκτικών αποβλήτων καταγράφονται 107 χώροι –σε Κασσάνδρα, Κίρκη Έβρου, Λαυρεωτική, Όθρυ, Ζιδάνι Κοζάνης, Μαντούδι κλπ.
Μάλιστα, στον πίνακα βαθμολογίας (scoreboard) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα απόβλητα και την ανακύκλωση, η Ελλάδα μόνο σε δύο τομείς (αποσύνδεση αποβλήτων-κατανάλωσης, πρόσβαση σε υπηρεσίες αποκομιδής) δεν άγγιξε το κατώτατο όριο.
