Απαγόρευση συναθροίσεων: νέος θεσμικός εθισμός

Στις αρχές Οκτωβρίου 2012 επισκέφτηκε την Αθήνα η καγκελάριος Μέρκελ. Με απόφαση του γενικού αστυνομικού Διευθυντή Αττικής απαγορεύτηκε, για πρώτη φορά μετά την περίοδο της χούντας, για λόγους δημόσιας ασφάλειας και μη διατάραξης της κοινωνικοοικονομικής ζωής της πρωτεύουσας κάθε δημόσια υπαίθρια συνάθροιση ή πορεία στην ευρύτερη περιοχή της πόλης. Για την αιτιολόγηση της απαγόρευσης ξεθάφτηκε ως και χουντικό νομοθετικό διάταγμα (794/1971) του οποίου η σχέση με το ισχύον Σύνταγμα είναι αυτή του φάντη με το ρετσινόλαδο. Η αυτή περίπου απόφαση –χωρίς πλέον αναφορά στο χουντικό νομοθέτημα –ελήφθη και προ ημερών για την επίσκεψη του γερμανού υπουργού Οικονομικών.

Τέλος, προχθές, την 24η Ιουλίου, πάλι με απόφαση του γενικού αστυνομικού Διευθυντή Αττικής, απαγορεύθηκαν για δώδεκα ώρες για λόγους δημόσιας ασφάλειας, οι δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις ή πορείες σε μια μείζονα περιοχή του Δήμου Αθηναίων. Αιτία; Μια ενέργεια που προκαλεί τον σκληρό πυρήνα των συντεταγμένων της κοινωνικής συμβίωσης σε μια πολιτική κοινότητα: την ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι φορέας αξιοπρέπειας ανεξάρτητα από ιθαγένεια. Προς υποστήριξη του συσσιτίου κατόπιν επίδειξης ελληνικής ταυτότητας, προσέτρεξε η σύζυγος του αρχηγού στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Αναφέρθηκε στον προεδρεύοντα κ. Δραγασάκη με μια κουβέντα που ξεδιπλώνει την υπαρξιακή διαχρονική ναζιστική διαστροφή χωρίς λεζάντα. Η συγκεκριμένη αναφορά ήταν μάλιστα γραμμένη. Δεν ήταν μια λεκτική αποστροφή. Ηταν κείμενο. Προσχεδιασμένο δηλαδή. Το απόλυτο αίσχος. Ως και η Κοινοβουλευτική της Ομάδα ντράπηκε να χειροκροτήσει…

Οπως είναι γνωστό, η Χρυσή Αυγή δεν συμμορφώθηκε στην απαγόρευση. Εξάλλου το προσεγμένο της σχέδιο δεν ήταν ακριβώς αυτό της συνάθροισης. Πραγματοποίησε ένα συσσίτιο για αμιγώς επικοινωνιακούς λόγους καθώς φυσικά η αλληλεγγύη που πουλά η εν λόγω οργάνωση γίνεται μόνο ενώπιον της τηλεόρασης ή κατόπιν συνεννόησης με φίλα προσκείμενους εκδότες. Ετσι, το αποτέλεσμα άγγιξε το απόλυτο αρνητικό άθροισμα το οποίο συνοψίζεται στο εξής: για τρίτη φορά μέσα σε λιγότερο από μερικούς μήνες έχουμε αστυνομική διαταγή καθολικής απαγόρευσης συναθροίσεων και φυσικά η Χρυσή Αυγή για πολλοστή φορά δείχνει ότι απλώς αψηφά κανόνες και ευτελίζει θεσμούς. Δηλαδή, η απαγόρευση ίσχυσε για όλους τους πολίτες εκτός από εκείνους για τους οποίους τέθηκε σε εφαρμογή: bingo στο κράτος δικαίου και την επιχειρησιακή ευστοχία!

Να πούμε τα αυτονόητα: το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του συνέρχεσθαι των πολιτών (άρθρο 11 του Συντάγματος) αποτελεί συστατικό στοιχείο της πολιτικής συμβίωσης. Το δικαίωμα αυτό είναι το σημείο συνάντησης του δημοκρατικού και φιλελεύθερου χαρακτήρα του πολιτεύματος. Περιορισμός του χωρεί κατόπιν αιτιολογημένης απόφασης της αστυνομικής αρχής εφόσον εξειδικεύονται σαφώς οι λόγοι για τους οποίους ενδέχεται να διασαλευτεί η δημόσια τάξη και ασφάλεια. Είναι κατάκτηση και άμεση απόρροια του συντεταγμένου κι αυτοπεριοριζόμενου κράτους δικαίου η με φειδώ επιβολή κάθε είδους περιορισμού στην άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όταν μάλιστα προβλέπεται από το ίδιο το Σύνταγμα, κατ’ εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας και αναλογικότητας. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται υπό κάποιο γενικό και αόριστο φόβο «επεισοδίων», πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι απλές υπόνοιες, γενικοί κι αόριστοι φόβοι δεν βρίσκουν έρεισμα στο ισχύον Σύνταγμα. Για τον λόγο αυτόν, γενικές και προληπτικές απαγορεύσεις είναι συνταγματικά αθέμιτες. Στη συνάθροιση, η ελευθερία είναι ο κανόνας και ο περιορισμός η εξαίρεση. Οχι αντίθετα.

Ο ρόλος των αστυνομικών αρχών είναι η αντιμετώπιση των εγκληματικών πράξεων, η σύλληψη των δραστών και όχι η προληπτική περιστολή των ατομικών και πολιτικών ελευθεριών. Η Ελληνική Αστυνομία οφείλει να κάνει τη δουλειά της. Και η δουλειά αυτή δεν είναι να ρίχνει άσφαιρα πυρά που θυματοποιούν τους θύτες και γελοιοποιούν τους θεσμούς. Εγραψα «άσφαιρα»… Το ξανασκέφτομαι. Οχι τόσο. Διότι η ζημιά έχει γίνει. Η απαγόρευση συναθροίσεων τείνει να κατασταθεί ο νέος θεσμικός εθισμός. Αυτό όμως είναι αδιανόητο. Αν οι της Χρυσής Αυγής παρανόμως μαζεύονται για να διαπράξουν κάτι που πιθανώς είναι άδικη πράξη, ας προσαχθούν και ας αποφασίσει η Δικαιοσύνη αν έχουμε παρανομία. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου πως η Ελληνική Αστυνομία έχει πλούσια εμπειρία στο να μαζεύει αθρόα πολίτες. Αντιθέτως, η εκ των προτέρων απαγόρευση κάθε συνάθροισης μας εξοικειώνει με πρακτικές εκφυλισμού του πολιτεύματος. Οσο κι αν αυτό πλέον αγγίζει τα όρια της κοινοτοπίας, αν το συνηθίσουμε, έχουμε πρόβλημα.

Και επειδή το συνηθίζουμε, είναι προφανές ότι έχουμε πρόβλημα.