«Τρόικα», «αγανακτισμένοι», «φούσκα»… Η οικονομική κρίση της Ευρώπης έχει εντυπωθεί βαθιά όχι μόνο στην τσέπη και στην ψυχολογία των Ευρωπαίων, αλλά και στο λεξιλόγιό τους. Στη μια χώρα μετά την άλλη η κρίση δημιουργεί μια δική της γλώσσα, ανάγει «εξωτικούς» χρηματοπιστωτικούς όρους σε λεξιλόγιο καθημερινής χρήσης και δημιουργεί μια δική της αργκό η οποία αντανακλά το μαύρο χιούμορ που επιστρατεύουν πολλοί για να αντιμετωπίσουν τις ολοένα αυξανόμενες αντιξοότητες. Αν νομίζει κανείς ότι το φαινόμενο περιορίζεται στους νέους ή στους απλούς πολίτες είναι γελασμένος: η «γλώσσα της κρίσης» είναι εδώ και υιοθετείται ακόμη και από τα υψηλότερα κοινωνικά στρώματα και πολιτικά κλιμάκια.
Ισπανία: Οι «άνδρες με τα μαύρα»
Οι αλλαγές στην ισπανική γλώσσα, όπως επισημαίνει η Ισπανική Βασιλική Ακαδημία που λειτουργεί ως θεματοφύλακάς της, είναι αρκετές: υπάρχουν περισσότερες από 200 λέξεις που είτε έχουν προστεθεί είτε έχουν πάρει νέο νόημα ελέω κρίσης. Η πιο ανησυχητική ίσως από αυτές είναι η φράση «prima de riesgo» («ασφάλιστρο κινδύνου»), όπως εμφανίζεται συχνά στα ισπανικά μέσα ενημέρωσης: «Τα ασφάλιστρα κινδύνου του εθνικού χρέους αυξήθηκαν κατά αρκετές μονάδες». Στην Ισπανία οι διαδηλωτές αυτοαποκαλούνταν «indignados» («αγανακτισμένοι») ενώ οι γηραιοί διαδηλωτές έγιναν γνωστοί ως «yayoflautas», δηλαδή «γερο-φλάουτα». «Marea blanca» («λευκή παλίρροια») ονομάστηκαν οι γιατροί και οι νοσοκόμες που διαδήλωναν με τις στολές τους κατά των περικοπών στην Υγεία, ενώ οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τα μέλη της τρόικας έχουν… βαπτιστεί «los hombres de negro», δηλαδή «οι άνδρες με τα μαύρα», από τα κοστούμια που συνήθως φορούν, έκφραση που έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν και ο υπουργός Προϋπολογισμού της Ισπανίας Κριστομπάλ Μοντόρο.
Ελλάδα: «Λεφτά υπάρχουν!»
Οι οικονομικοί όροι μοιάζουν να έχουν εισβάλει και στο πιο απομακρυσμένο νοικοκυριό της χώρας, καθώς φράσεις όπως «κούρεμα», «μνημόνιο», «χαράτσι» και «επιμήκυνση του χρέους» ακούγονται το ίδιο εύκολα τόσο στα βραδινά δελτία ειδήσεων όσο και σε μια περιστασιακή συζήτηση μέσα σε κάποιο ταξί. Για τους Ελληνες η διάκριση πριν και μετά το ξέσπασμα της κρίσης γίνεται με το δημοφιλές «π.Κ.», δηλαδή προ Κρίσης, ενώ η μεγάλη κοινωνική τάξη που αποτελείται από όσους επιστρέφουν στην ικανοποίηση των απολύτως απαραίτητων αναγκών τους –μερικές φορές ούτε καν αυτών –συνοψίζεται στον όρο «νεόπτωχοι», σε πλήρη αντιδιαστολή με τους «νεόπλουτους» της περασμένης και προπερασμένης δεκαετίας, που αφθονούσαν. Οι φράσεις όμως που αποδεικνύονται περισσότερο δημοφιλείς και ακούγονται κυριολεκτικά παντού είναι εκείνες που πρωτοειπώθηκαν από πολιτικούς και πλέον χρησιμοποιούνται ειρωνικά και σκωπτικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ατυχής, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, ισχυρισμός του πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου ότι «λεφτά υπάρχουν!». Αντίστοιχο βεληνεκές στο ελληνικό γλωσσικό στερέωμα έχει καταλάβει και η έκφραση του Θεόδωρου Πάγκαλου, το 2010, «μαζί τα φάγαμε», μιλώντας για τη διαφθορά του Δημοσίου και τη διασπάθιση κρατικών πόρων.
Γερμανία: «Ευρωομόλογο» το καταραμένο
Η Γερμανία μπορεί να μην πλήττεται από την οικονομική κρίση όπως ο ευρωπαϊκός Νότος, μεταξύ όμως των 5.000 λέξεων που προστέθηκαν εφέτος στη γερμανική γλώσσα φιγουράριζαν πολλοί όροι που σχετίζονται με την ύφεση. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται τα «schuldenbremse», που κυριολεκτικά σημαίνει «φρένο του χρέους», και «ευρωομόλογο», μια αναφορά σε προτάσεις αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ενωσης να εκδώσουν ομόλογα που θα κάλυπταν τα χρέη των κρατών της Νομισματικής Ενωσης. Οι Γερμανοί φοβούνται ότι τέτοιου είδους ομόλογα θα δημιουργούσαν επαχθή οικονομικά βάρη για τους ίδιους και ενώ η ίδια η λέξη υπάρχει, η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ έχει κάνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε το ίδιο το ομόλογο να μην υπάρξει ποτέ.
Γαλλία: Φόβος για την «απώλεια των ΑΑΑ»
Η Γαλλία δεν ανήκει στις χώρες που έχουν αναγκαστεί να καταφύγουν στο ΔΝΤ για να αντεπεξέλθουν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις, έχει βιώσει όμως έντονα τις πολιτικές λιτότητας και τη συλλογική ευρωπαϊκή ύφεση. Ο γάλλος κοινωνιολόγος Ντενί Μιζέ εξέδωσε πρόσφατα ένα βιβλίο με τον εύγλωττο τίτλο «Οι λέξεις της κρίσης», όπου αναλύει τους όρους που εισήχθησαν στη γαλλική γλώσσα τα τελευταία χρόνια. Στη λίστα περιλαμβάνονται εκφράσεις όπως «perte du triple A», δηλαδή απώλεια των ΑΑΑ (η γαλλική πιστοληπτική ικανότητα), «suppressions d’emploi» («περικοπές θέσεων εργασίας») και «choc de compétitivité» («σοκ ανταγωνιστικότητας»).
Πορτογαλία: «Λιτότητα παντού!»
Η έννοια της λιτότητας έχει διαβρώσει τόσο πολύ την πορτογαλική οικονομία και ψυχοσύνθεση που πλέον λαμβάνει τις πιο απροσδόκητες χρήσεις. Για παράδειγμα, αν μια Πορτογαλίδα κυκλοφορήσει με μια πολύ κοντή φούστα, ένα σχόλιο που πιθανώς θα ακούσει από κάποιον που θα τη φλερτάρει είναι «αν βρίσκεται σε λιτότητα» και γι’ αυτό της λείπει το υπόλοιπο ύφασμα, που θα έκανε τη φούστα της συντηρητική… Πέρα από αυτό όμως, η κρίση έχει φθάσει να χαρακτηρίζει μια ολόκληρη γενιά: την «geraçao à rasca» («χρεωμένη γενιά»).
HeliosPlus
