Ο πιο μουντός ανασχηματισμός των τελευταίων ετών – μοναδική παραφωνία το λάιμ φόρεμα της κυρίας Ζέττας Μακρή – δεν προοιωνίζεται τις καλύτερες προοπτικές για την κυβέρνηση. Το νέο δικομματικό σχήμα εισήλθε από την πρώτη ώρα σε ένα τούνελ αβεβαιότητας και απρόβλεπτων ρίσκων, από το οποίο είτε θα βγει με κέρδη μετά την κρίσιμη περίοδο των 100 ημερών είτε θα απειληθεί με ξαφνικό θάνατο. Οι γερμανικές εκλογές στις 22 Σεπτεμβρίου αποτελούν ένα ορόσημο, αλλά όχι το μοναδικό για μια κυβέρνηση που συνεχίζει να ακροβατεί στο χείλος του γκρεμού. Οι κκ. Αντ. Σαμαράς και Ευ. Βενιζέλος έχουν διαμορφώσει μια λίστα έκτακτης ανάγκης για το προσεχές διάστημα, που περιλαμβάνει τη μεταρρύθμιση στη δημόσια διοίκηση, την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων, τα μέτρα για την ανεργία, την κοινωνική συνοχή και την ανάπτυξη.

Οι δύο εταίροι έχουν αντιληφθεί ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν νέα μέτρα, τα οποία δεν μπορεί να αντέξει ούτε η κοινωνία ούτε η Βουλή.«Αν πάρουμε νέα μέτρα θα πέσουμε»ομολογούν στελέχη των δύο επιτελείων, της ΝΔ και του ΠαΣοΚ. Αυτό είναι το μεγαλύτερο στοίχημα των κκ. Σαμαρά και Βενιζέλου.

Η κυβέρνηση έχει μόνο έναν δρόμο μπροστά της να πετύχει, γιατί δεν υπάρχει άλλη λύση ούτε εναλλακτικά σενάρια ούτε Plan Β, παρατηρούν κυβερνητικά στελέχη.«Από την επιτυχία αυτού του σχήματος θα κριθεί και η πορεία της χώρας»επαναλαμβάνει στους συνεργάτες του ο Πρωθυπουργός. Οι αστοχίες των προηγούμενων μηνών έχουν ανοίξει μαύρες τρύπες στον προϋπολογισμό με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του ΕΟΠΥΥ και των ασφαλιστικών ταμείων. Ο κ. Σαμαράς, μόλις απέφυγε τον κίνδυνο πρόωρων εκλογών, άλλαξε και τη διατύπωση των διαβεβαιώσεών του. Τις τελευταίες ημέρες ήταν κατηγορηματικός ότι δεν υπάρχει περίπτωση λήψης νέων μέτρων και ότι οι ανησυχίες που διατυπώνονται είναι «αστειότητες». Την περασμένη Τρίτη στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο διάλεξε πιο προσεκτικά τις λέξεις του. Στόχος, είπε, είναι να αποφευχθούν τα νέα μέτρα, προκαλώντας ερωτήματα στους υπουργούς.
Προτεραιότητες και συμφωνίες

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών επανέρχεται στην πρόταση που είχε κάνει τον Ιούνιο του 2012 για μια άλλη διαπραγμάτευση με τους εταίρους, σε επίπεδο ηγετών. Μάλιστα, ζήτησε από τους συνεργάτες του να ενταχθεί στην επικαιροποιημένη προγραμματική συμφωνία το θέμα των σχέσεων της κυβέρνησης με τους θεσμικούς εταίρους ώστε να υπάρχουν πρόνοιες για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού και τη βιωσιμότητα του χρέους.
Μάλιστα, το θέμα του χρέους έθιξε και ο πρώην πρωθυπουργός κ. Κ. Σημίτης, ο οποίος ήταν στις Βρυξέλλες στο πλαίσιο των εργασιών της Ομάδας Σπινέλι και σε ιδιωτικές συζητήσεις του επισήμαινε ότι το πρώτο μέλημα της κυβέρνησης, για να σταθεροποιηθεί η οικονομία, πρέπει να είναι η προετοιμασία του νέου κουρέματος του δημοσίου χρέους.
Στον έναν χρόνο που είναι πρωθυπουργός ο κ. Σαμαράς έχει αποδείξει ότι δεν εκτιμά τις συμβουλές και τις παραινέσεις από εταίρους ή πρόσωπα που κινούνται έξω από τον κύκλο των στενών συνεργατών του. Γι’ αυτό και τον Ιούνιο του 2012 επέμεινε στην άποψη ότι έπρεπε το πρόγραμμα να είναι εμπροσθοβαρές και τα σκληρά μέτρα να ληφθούν όλα το 2013, μια απόφαση που εκ των υστέρων κρίθηκε λανθασμένη από το πρωθυπουργικό επιτελείο. Εκτοτε υπήρξε η δημόσια παραδοχή του ΔΝΤ ότι έκανε λάθος εκτιμήσεις για το ελληνικό πρόγραμμα και ακολούθησε η αντιπαράθεσή του με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.«Δεν είναι δυνατόν να παραδέχονται οι θεσμικοί εταίροι τα έντονα υφεσιακά αποτελέσματα του προγράμματος, αλλά να μη γίνεται τίποτε για να διορθωθούν τα πράγματα»επισημαίνουν αρμόδια στελέχη του ΠαΣοΚ.
Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι αν δεν επιμηκυνθεί το πρόγραμμα ως το 2016 η κυβέρνηση δεν θα πετύχει τον στόχο της και θα δημιουργηθεί πρόβλημα στην κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών.«Το μείζον είναι να εξασφαλιστεί η προστατευμένη έξοδος της Ελλάδας στις αγορές ακόμη και αν δανειστούμε με λίγο υψηλότερο επιτόκιο. Η βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών δεν θα επηρεαστεί μακροπρόθεσμα. Πάντως σίγουρα δεν μπορούμε να δεχθούμε άλλα αντιαναπτυξιακά μέτρα που συντελούν στην αύξηση της ανεργίας»υπογραμμίζουν.
Τα προβλήματα και οι γκρίνιες

Το σχέδιο για τις απολύσεις και την κινητικότητα στη Δημόσια Διοίκηση «σκάλωσε» και με την αλλαγή υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης (ο κ.Κυρ. Μητσοτάκηςδιαδέχθηκε τον κ.Αντ. Μανιτάκη) άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια δυσάρεστες αλήθειες από φίλιες δυνάμεις. Το βάρος του προγράμματος πέφτει στα υπουργεία Εσωτερικών και Παιδείας, όπου υπάρχει μια δεξαμενή περίπου 300.000 δημοσίων υπαλλήλων. Οι κκ.Κ. Αρβανιτόπουλος, Ευρ. Στυλιανίδης(τον διαδέχθηκε ο κ.Ι. Μιχελάκης) και Κ. Χατζηδάκης είχαν προβάλει σθεναρή αντίσταση το προηγούμενο διάστημα με τη σιωπηλή ανοχή του Μεγάρου Μαξίμου.
Οι ιδιωτικοποιήσεις, παρ’ ότι αποτέλεσαν την πρώτη προτεραιότητα τριών διαδοχικών κυβερνήσεων, ακόμη δεν έχουν θεαματικά αποτελέσματα. Η συμφωνία για τον αγωγό φυσικού αερίουTAP αλλά και η περαιτέρω ενίσχυση της συμμαχίας με την Κίνα, όπως φάνηκε και στην πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου της Cosco, αποτελούν αναμφίβολα θετικές εξελίξεις. Ομως δεν ακυρώνονται οι αρνητικές εντυπώσεις από το ναυάγιο της ΔΕΠΑ και τις ανησυχίες για περιπλοκές στον ΟΠΑΠ. Παράλληλα, ανοίγουν καθημερινά νέοι κρατήρες στον κρατικό προϋπολογισμό, από τον περιορισμό των εσόδων, ενώ μεγεθύνονται τα ελλείμματα του ΕΟΠΥΥ και των ασφαλιστικών ταμείων, ιδίως του ΟΑΕΕ. Η ΕΡΤ παραμένει αγκάθι και σε ό,τι αφορά τον νέο φορέα αλλά και επειδή όσο περνάειο καιρός καθίσταται ελλειμματική. Προς το παρόν η τρόικα μπορεί να μην εμφανίζει τα δόντια της –επειδή οι πιστωτές επιδεικνύουν ανοχή λόγω των γερμανικών εκλογών και του ανασχηματισμού –αλλά είναι βέβαιο ότι παραμονεύει στο δάσος των προβλημάτων.
Μια μόνιμη εστία έντασης στο εσωτερικό της κυβέρνησης αποτελεί η σχέση του κ. Βενιζέλου με τον κ. Ι. Στουρνάρα. Ο υπουργός Οικονομικών ανέλαβε τη θέση αυτή ως στέλεχος προσκείμενο στο ΠαΣοΚ και μετατράπηκε στον πιο έμπιστο συνεργάτη του Πρωθυπουργού. Ακούγεται μάλιστα ότι θα καταλάβει εκλόγιμη θέση στο «γαλάζιο» ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Το προηγούμενο διάστημα που είχαν φουντώσει τα σενάρια για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συναγερμού, ενός διευρυμένου σχήματος υπό τον κ. Σαμαρά, ο κ. Στουρνάρας είχε αναλάβει την επικοινωνία με στελέχη της Κεντροαριστεράς. Οι επαφές αυτές δεν έμειναν μυστικές, με αποτέλεσμα σε μια σύσκεψη των τριών αρχηγών στο Μέγαρο Μαξίμου ο υπουργός Οικονομικών να δεχτεί σφοδρή επίθεση από τον πρόεδρο του ΠαΣοΚ: «Είσαι στρατολόγος!» φέρεται να του είπε.
Ξένοι στην ίδια κυβέρνηση

Οι νύχτες με τον «εχθρό» δεν είναι εύκολες για κανέναν. Τρεις μέρες μετά τον ανασχηματισμό η «Αριστερή Πρωτοβουλία» του κ. Γ. Παναγιωτακόπουλου αποχώρησε από το ΠαΣοΚ παρασύροντας ένα κομμάτι της παραδοσιακής βάσης του, ο κ. Μιχ. Καρχιμάκης εκδήλωσε την πρόθεση να κάνει αντάρτικο εκ των έσω και ο κ. Γ. Παπανδρέου με μια δήλωση που αιφνιδίασε προανήγγειλε στην ουσία πολιτικές πρωτοβουλίες για την ανασύσταση της δημοκρατικής παράταξης. Ο κ. Βενιζέλος δεν συμμερίζεται τις ανησυχίες των «πράσινων» στελεχών ότι με τη συγκυβέρνηση θρυμματίζονται οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στα δύο κόμματα. «Δηλαδή στην Ευρώπη που τα σοσιαλιστικά κόμματα συμμετέχουν σε κυβερνήσεις συνεργασίας έπαψε να υπάρχει η σοσιαλδημοκρατία;» διερωτάται. Στη ΝΔ δεν σημειώθηκαν δημόσιες διαφοροποιήσεις εξαιτίας του τριήμερου συνεδρίου της ΝΔ, που ολοκληρώνεται σήμερα, που άφηνε ανοιχτό πεδίο κριτικής.
Ο κ. Σαμαράς είναι προσκολλημένος στους παραδοσιακούς ρόλους: Ο Πρωθυπουργός έχει την πλήρη ευθύνη της κυβέρνησης. Παράλληλα είναι και οπαδός του συγκεντρωτικού συστήματος εξουσίας. Δεν εξηγείται αλλιώς το γεγονός ότι τη μία ημέρα αποκάλεσε εταίρο πλήρους ευθύνης τον πρόεδρο του ΠαΣοΚ και την επόμενη «ξήλωσε» διοικητές οργανισμών χωρίς να τον ενημερώσει. Η Ιπποκράτους του υπενθύμισε διακριτικά τη δέσμευσή του στο Υπουργικό Συμβούλιο ότι «θα δρούμε προληπτικά και όχι θεραπευτικά» και έλαβε τη διαβεβαίωση ότι δεν θα επαναληφθούν τέτοια φαινόμενα. Λογική δέσμευση αφού η κυβέρνηση δεν είναι παραδοσιακή και ο κ. Βενιζέλος έχει στο μυαλό του περισσότερο ένα σύμφωνο συμβίωσης παρά τα τυπικά δεσμά. Οπως έχει πει στους συνεργάτες του, με τον Πρωθυπουργό συμφώνησαν να μην κρατούν απόσταση από κανένα θέμα, να κινούνται με συστηματικό τρόπο και με σχέδιο και να μην τρέχουν πίσω από τα τελεσίγραφα της τρόικας, τα οποία ευτελίζουν το πολιτικό σύστημα.

«Αν κάποιοι υπουργοί χρειάζονται βοήθεια θα τους καθοδηγούμε, θα τους κοουτσάρουμε», ήταν ένα ακόμη σημείο της προφορικής τους συμφωνίας, καθώς η προγραμματική συμφωνία των δύο κομμάτων βρισκόταν ως την Παρασκευή σε στάδιο επεξεργασίας.
Οι απαιτήσεις της Ιπποκράτους

Στην Ιπποκράτους είναι διάχυτη η απαίτηση να λειτουργήσει θεσμικά η κυβέρνηση με τακτικές συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και της Κυβερνητικής Επιτροπής. Ωστόσο ο κ. Σαμαράς έχει δείξει ότι δεν είναι οπαδός της σύγκλισης των οργάνων και αυτή η… λεπτομέρεια παραμένει σε εκκρεμότητα. Προτιμά οι αποφάσεις να λαμβάνονται στο στενό πρωθυπουργικό επιτελείο. Στη δέσμη των θεσμικών θεμάτων τα οποία θα ενταχθούν στην προγραμματική συμφωνία δεν θα περιλαμβάνεται, από ό,τι φαίνεται, η αλλαγή του εκλογικού νόμου. Το θέμα αυτό είχε παραληφθεί και από την προηγούμενη συμφωνία των τριών κομμάτων καθώς δεν μπόρεσαν να ομονοήσουν στην επιλογή του εκλογικού συστήματος. «Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί πρώτο είναι «ποια κυβέρνηση θέλουμε να προκύψει από τις επόμενες εκλογές». Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να ανοίξουμε ένα θέμα όταν δεν ξέρουμε πώς θα το κλείσουμε» επισημαίνουν στην Ιπποκράτους.
Μεγάλη σημασία αποδίδει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης στη συνοχή των Κοινοβουλευτικών Ομάδων της ΝΔ και του ΠαΣοΚ, καθώς εκτιμά ότι η διάρκεια του βίου της κυβέρνησης εξαρτάται από τις αντοχές των βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Την περασμένη Πέμπτη συνεστήθη στο ΠαΣοΚ ένα όργανο για την παρακολούθηση του κυβερνητικού έργου (Χρ. Πρωτόπαπας, Γ. Κουτρουμάνης, Κυρ. Πιερρακάκης) το οποίο θα έχει πολλαπλά καθήκοντα, γεφυρώνοντας την κυβέρνηση (κυρίως τους «πράσινους» υπουργούς) με τη Βουλή και το κόμμα, ώστε να μην υπάρχουν αιφνιδιασμοί. Η πολυπλοκότητα της κατάστασης γίνεται ακόμη πιο φανερή από το γεγονός ότι ομάδα βουλευτών της ΝΔ διεμήνυσε σε συνεργάτες του Πρωθυπουργού ότι δεν προτίθενται να ψηφίσουν νέα μέτρα.
Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε για τους υπουργούς του ΠαΣοΚ –προφανώς έγινε το ίδιο σε όλους τους νεοεισελθέντες στην κυβέρνηση –το τηλεφώνημα από το πρωθυπουργικό επιτελείο προκειμένου να τους ενημερώσουν για τις προτεραιότητες των υπουργείων και τις προθεσμίες της τρόικας.
Στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν εγκαταστήσει εδώ και μήνες ένα ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης των δράσεων των υπουργών και έχουν σε πραγματικό χρόνο εικόνα για το ποιες μνημονιακές υποχρεώσεις βρίσκονται εντός των προθεσμιών και ποιες καθυστερούν.
Ο αγώνας για την ανάσχεση της ανεργίας ήταν ένα θέμα που δίχασε τα δύο κόμματα το προηγούμενο διάστημα, καθώς ο υπουργός Εργασίας κ. Ι. Βρούτσης ήταν αρνητικός στη σχετική πρόταση νόμου του ΠαΣοΚ. Η ανεργία όμως αποτελεί ένα εκρηκτικό πανευρωπαϊκό πρόβλημα και τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης αναμένεται να ενώσουν τις δυνάμεις τους, καθώς αποτέλεσε το κεντρικό θέμα στην ατζέντα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ. Την ερχόμενη Τετάρτη ο Πρωθυπουργός θα συμμετάσχει στην ειδική σύνοδο για την ανεργία, στο Βερολίνο, όπου θα συναντηθεί με τη γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ και τον γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ.

Δυσφορία
Ολα του γάμου δύσκολα
Ο γάμος της ΝΔ και του ΠαΣοΚ δεν κινδυνεύει από τα κακά πεθερικά αλλά από τη σχέση του ίδιου του ζεύγους. Η χημεία των δύο ανδρών δεν βρίσκεται στο καλύτερο επίπεδο, ενώ καραδοκεί και η ακροδεξιά ερωμένη. Το προηγούμενο διάστημα οι συνομιλητές του Πρωθυπουργού έγιναν κοινωνοί της καχυποψίας του για τον πρόεδρο του ΠαΣοΚ αλλά και της συγκατάβασης που έδειχνε για τον αρχηγό ενός αποδεκατισμένου κόμματος το οποίο όμως συμμετείχε στην κυβέρνηση. Ο κ. Βενιζέλος, από την πλευρά του, δεν έκρυβε τη δυσφορία του για τις μονομερείς ενέργειες του Πρωθυπουργού. Κυρίως όμως για το γεγονός ότι επιδίωκε να δρέψει μόνος του τις δάφνες των μεταρρυθμίσεων όταν το ΠαΣοΚ «μάτωσε» για αυτές και ο κ. Σαμαράς ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης σφυροκοπούσε την τότε κυβέρνηση με τα περίφημα αντισταθμιστικά και συμμαχούσε με τον κ. Αλ. Τσίπρα και τον Περισσό.

Ο κ. Σαμαράς δεν είναι ένα πρόσωπο αποδεκτό από μεγάλο κομμάτι του ΠαΣοΚ και αντιστοίχως ο κ. Βενιζέλος δεν θεωρείται αξιόπιστος εταίρος από τη βάση της ΝΔ. Είναι ενδεικτικό ότι την επόμενη ημέρα του ανασχηματισμού στο ΠαΣοΚ υπήρχε γκρίνια επειδή «ο Βενιζέλος νοιάστηκε μόνο να διασφαλίσει τον δικό του ρόλο και δεν πάλεψε σκληρά για τα υπουργεία», ενώ στη ΝΔ φούντωναν οι ψίθυροι ότι «τα έδωσε όλα στον Βενιζέλο με αποτέλεσμα να έχουμε κυβέρνηση ΠαΣοΚ με πρωθυπουργό Σαμαρά».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ