«Ψυχραιμία»! Ετσι μονολεκτικά φράση σχολίαζε κορυφαίος τραπεζίτης την απόφαση των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ για καθιέρωση ενός ενιαίου μοντέλου διάσωσης τραπεζών στη Γηραιά Ηπειρο, που επανέφερε στο προσκήνιο το θέμα της ασφάλειας των καταθέσεων. Επικεφαλής δικτύου μεγάλης τράπεζας δεν έκρυβε τον προβληματισμό του για τις παρενέργειες που μπορεί να προκληθούν από την παρερμηνεία τέτοιων ειδήσεων. «Ο βαθμός ευαισθησίας του αποταμιευτικού κοινού όταν στην επικαιρότητα “παίζουν” ζητήματα που σχετίζονται με τα χρήματά του είναι μεγάλος μετά το ξέσπασμα της κρίσης» σημείωσε ο ίδιος.

Σύμφωνα με γενικό διευθυντή λιανικής τραπεζικής ενός εκ των συστημικών ομίλων, η απόφαση των Ευρωπαίων δεν έχει άμεση επίδραση στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα, ωστόσο «χρειάζεται να βρισκόμαστε σε επιφυλακή, καθώς η ψυχολογία των καταθετών είναι εύθραυστη». Πρόσφατη, τονίζει σχετικά ο ίδιος, είναι η εμπειρία από την κυπριακή κρίση, η οποία αν και δεν «άγγιξε» τις ελληνικές τράπεζες, προκάλεσε εκροές της τάξεως των 2 δισ. ευρώ μέσα σε λίγες εβδομάδες, η επαναφορά των οποίων στο σύστημα χρειάστηκε περίπου δύο μήνες.

Πόσο όμως θα πρέπει να ανησυχούν οι έλληνες καταθέτες από τις τελευταίες αποφάσεις της ΕΕ; Η αλήθεια είναι ότι ο νέος τρόπος διάσωσης πιστωτικών ιδρυμάτων που επικύρωσε το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών δεν επηρεάζει τον τρόπο εξυγίανσης των ελληνικών τραπεζών, τουλάχιστον για τα αμέσως επόμενα χρόνια, για δύο λόγους:

Πρώτον, η Ελλάδα βρίσκεται σε πρόγραμμα της τρόικας και με βάση το μοντέλο της ανακεφαλαιοποίησης που έχει αποφασιστεί για τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο δεν προβλέπεται «κούρεμα» καταθέσεων, αλλά διάσωση στο σύνολό τους. Δεύτερον, η απόφαση της ΕΕ θα πρέπει να περάσει από το Ευρωκοινοβούλιο, κάτι που μπορεί να πάρει μήνες, ενώ η πλήρης εφαρμογή της τοποθετείται ακόμα και στο μακρινό 2018.

Το ερώτημα είναι τι γίνεται ως τότε και πόσο ασφαλείς θα πρέπει να αισθάνονται οι πελάτες των ελληνικών τραπεζών; «Το Βήμα» απαντά σε κρίσιμες ερωτήσεις.
1. Ποιος αποφασίζει για τον τρόπο διάσωσης μιας τράπεζας;
Αρμόδια αρχή για την επιλογή και εφαρμογή ενός σχεδίου διάσωσης για ένα προβληματικό πιστωτικό ίδρυμα είναι η Τράπεζα της Ελλάδος. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, η νομισματική αρχή διαχωρίζει την προς εξυγίανση τράπεζα σε «καλή» και «κακή», μεταφέροντας στην πρώτη τα υγιή στοιχεία του ενεργητικού και το σύνολο του παθητικού της, συμπεριλαμβανομένου του 100% των καταθέσεων. Στη συνέχεια, υπάρχουν δύο επιλογές: Η νέα «καλή» τράπεζα είτε ανακεφαλαιοποιείται επαρκώς και λειτουργεί ως μεταβατικό πιστωτικό ίδρυμα με στόχο να επανέλθει το συντομότερο δυνατόν σε ιδιωτικά χέρια ή πωλείται άμεσα σε όποιον ενδιαφερθεί να την αποκτήσει. Και στις δύο περιπτώσεις, διασφαλίζεται το σύνολο των καταθέσεων.

2. Ποιος πληρώνει όμως για τις διασώσεις;
Η συμφωνία για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προέβλεπε τη χορήγηση ενός πακέτου 50 δισ. ευρώ, αποκλειστικά για την ανακεφαλαιοποίηση και την ομαλή εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Τα χρήματα αυτά περιήλθαν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).
3. Υπάρχουν ακόμα χρήματα για τη διάσωση τραπεζών στην Ελλάδα εφόσον παραστεί ανάγκη;
Μέχρι στιγμής η Τράπεζα της Ελλάδος έχει κάνει χρήση 13 δισ. ευρώ για τις διασώσεις/ ομαλές εξυγιάνσεις τραπεζών, ενώ έχει επενδύσει σχεδόν 25,8 δισ. ευρώ στις μεγάλες συστημικές τράπεζες. Ως εκ τούτου, από τα 50 δισ. ευρώ απομένουν 11 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό, 3,1 δισ. ευρώ έχουν προϋπολογιστεί για την ανακεφαλαιοποίηση των μη συστημικών και των συνεταιριστικών τραπεζών. Αυτό σημαίνει ότι το κεφαλαιακό απόθεμα του ΤΧΣ φτάνει σίγουρα στα 8 δισ. ευρώ.
4. Μπορούν να αυξηθούν κι άλλο οι πόροι αυτοί;
Ναι. Αυτό είναι δυνατόν με τρεις τρόπους: Πρώτον, με την κάλυψη από ιδιωτικά κεφάλαια των αναγκών των μη συστημικών τραπεζών, κάτι που δεν είναι απίθανο να συμβεί. Δεύτερον, με την πώληση των μετοχών που κατέχει το ΤΧΣ σε τράπεζες μετά τη διάσωσή τους (Eurobank, TT, Proton Bank). Τρίτον, με την εφαρμογή σχεδίων αναδιάρθρωσης των μεγάλων συστημικών ομίλων, οι οποίοι μέσω των συνεργειών και των πωλήσεων στοιχείων του ενεργητικού τους εκτιμάται ότι μπορούν να δημιουργήσουν κεφαλαιακές υπεραξίες της τάξεως των 4 δισ. ευρώ. Αρα, το «μαξιλάρι» για το σύστημα μπορεί να ανέβει τουλάχιστον στα 12-13 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογιστούν τα κεφάλαια που θα εισπράξει το ΤΧΣ από τις συμμετοχές του στον κλάδο.
5. Πότε μία τράπεζα μπορεί να χρειαστεί διάσωση;
Ενα πιστωτικό ίδρυμα έχει ανάγκη για φρέσκα κεφάλαια όταν οι σχετικοί δείκτες υποχωρήσουν κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο. Ο δείκτης κύριων βασικών ιδίων κεφαλαίων (Core Tier 1) θα πρέπει να βρίσκεται πάνω από τα επίπεδα του 9%. Εάν χαθεί αυτό το όριο, η Τράπεζα της Ελλάδος ζητεί από τη διοίκηση της τράπεζας να δρομολογήσει ένα σχέδιο κεφαλαιακής ενίσχυσης. Εάν αυτό δεν μπορεί να υλοποιηθεί, τότε επιλέγεται ο τρόπος διάσωσής της.
6. Σε τι κατάσταση βρίσκονται σήμερα οι ελληνικές τράπεζες;
Μετά το πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης που ολοκληρώνεται αυτές τις ημέρες με τις εκδόσεις νέων μετοχών και ομολόγων των μη συστημικών τραπεζών (Attica Bank, Probank), όλος ο κλάδος μπορεί να διατηρεί δείκτη Core Tier 1 πάνω από το 9% ως το 2014, με βάση τις ασκήσεις αντοχής που έχει «τρέξει» η Τράπεζα της Ελλάδος.
7. Πότε θα χρειαστούν νέα κεφάλαια οι τράπεζες;
Η Τράπεζα της Ελλάδος θα διενεργήσει νέες ασκήσεις προσομοίωσης στο τελευταίο τρίμηνο της εφετινής χρονιάς, ώστε να εκτιμήσει αν οι τράπεζες θα χρειαστούν νέα κεφάλαια. Εάν αυτό κριθεί απαραίτητο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν χρήματα από το πακέτο της ανακεφαλαιοποίησης.
8. Και γιατί υπάρχει η προστασία των 100.000 ευρώ;
Μετά το ξέσπασμα της κρίσης η ελληνική κυβέρνηση αύξησε τον βαθμό προστασίας των καταθέσεων στα επίπεδα των 100.000 ευρώ, λόγω των αναταράξεων που προκλήθηκαν παγκοσμίως. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός κλίματος ασφάλειας στις τάξεις των αποταμιευτών. Ωστόσο, με βάση το πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, και όσο υπάρχουν χρήματα από το πακέτο των 50 δισ. ευρώ, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει διαμηνύσει ότι δεν θα θιγούν οι καταθέσεις σε καμία περίπτωση, τόσο οι ασφαλισμένες όσο και οι ανασφάλιστες.
9. Με βάση αυτό το σύστημα, πότε είναι κάποιος πλήρως ασφαλισμένος;
Η νομοθεσία προβλέπει ότι οι καταθέσεις είναι εγγυημένες μέχρι του ποσού των 100.000 ευρώ ανά φυσικό πρόσωπο και ανά τράπεζα.
10. Αν λοιπόν έχω πάνω από 100.000 ευρώ, πώς μπορώ να προστατεύσω την κατάθεσή μου;
Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: Είτε με τη διασπορά του ποσού σε περισσότερες από μία τράπεζες, ώστε σε καμία τράπεζα από αυτές η κατάθεση να μην ξεπερνά τις 100.000 ευρώ ή με την προσθήκη στους υπάρχοντες λογαριασμούς επιπλέον συνδικαιούχων, κάθε ένας εκ των οποίων θα διασφαλίζει 100.000 ευρώ. Για παράδειγμα, αν σε έναν λογαριασμό είναι δύο συνδικαιούχοι, διασώζονται οι πρώτες 200.000 ευρώ, αν είναι τρεις οι πρώτες 300.000 ευρώ κ.ο.κ.
Τραπεζική ενοποίηση
Τι θα αλλάξει όταν εφαρμοστεί η απόφαση;
Η πρόσφατη απόφαση των Ευρωπαίων είναι ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της τραπεζικής ενοποίησης. Για να τεθεί σε εφαρμογή χρειάζεται η υπερψήφισή της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο ενδεχομένως να ζητήσει τροποποιήσεις. Η φιλοσοφία της απόφασης είναι η εξής: Σε περίπτωση που μία τράπεζα χρειάζεται εξυγίανση στο σχήμα της διάσωσης θα συνεισφέρουν διαδοχικά: οι μέτοχοι, οι ομολογιούχοι, οι μεγάλες επιχειρήσεις με καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ και τελευταίες οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα με καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Εν συνεχεία, θα χρησιμοποιούνται οι πόροι του συστήματος εγγύησης καταθέσεων της κάθε χώρας και αν χρειαστεί θα γίνεται προσφυγή στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης. Σε καμία περίπτωση δεν θα θίγονται καταθέσεις κάτω από τις 100.000 ευρώ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ