Η χαμένη γενιά της μεταπολεμικής Ευρώπης

Είναι πολλοί, μορφωμένοι και απελπισμένοι. Τα 5,6 εκατομμύρια νέοι που είναι άνεργοι στην Ευρώπη αλλά και όλοι όσοι εργάζονται σε κακοπληρωμένες δουλειές, ανασφάλιστοι ή με μερική απασχόληση, συνιστούν κατά τους ειδικούς μια «χαμένη γενιά».

Τον Απρίλιο σχεδόν το ένα τέταρτο των νέων που αναζητούσαν δουλειά στην ΕΕ ήταν άνεργοι. Στην Ελλάδα βεβαίως το ποσοστό των ανέργων κάτω των 25 ετών φθάνει το ιλιγγιώδες 62,5% (και σε ορισμένες περιοχές της χώρας λέγεται ότι είναι 75%!), στην Ισπανία το 56%.

Η χαμένη αυτή γενιά είναι παγιδευμένη σε έναν φαύλο κύκλο φτώχειας και αποκλεισμού. Πολλοί –ειδικά από τη Νότια Ευρώπη που έχει πληγεί βαθύτερα από την κρίση –αναζητούν δουλειά, συχνά κατώτερη των προσόντων τους, στο εξωτερικό. Το καινούργιο –και πιο τρομακτικό –με την παρούσα «χαμένη γενιά» είναι ότι ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε μια γενιά τόσο μορφωμένη και τόσο άνεργη ταυτόχρονα (στην Ελλάδα το 30% των ανέργων νέων είναι μορφωμένοι, στην Ισπανία το 40%).

Κοινωνική αναταραχή

Οι ειδικοί προειδοποιούν: η χαμένη γενιά, που διευρύνεται σε όγκο ενώ συγχρόνως περιορίζονται οι προοπτικές της, μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αναταραχή, ακόμη μεγαλύτερη ενίσχυση των πολιτικών άκρων, δεν αποκλείεται και στη διάλυση της Ευρώπης. Πώς να διατηρηθεί η ευρωπαϊκή συνοχή όταν οι περισσότερες πολιτικές που αποφασίζονται στις Βρυξέλλες εντείνουν την κρίση;

«Οταν μια γενιά μεγαλώνει στην ανεργία, ποια θα είναι η στάση της απέναντι στην Ευρώπη, απέναντι στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη;» αναρωτιέται ο Νιλς Μούιζνιεκς, επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Εχω την εντύπωση ότι αυτή δεν θα είναι μια γενιά ευρωπαϊστών και τούτο είναι το τίμημα που θα πληρώσουμε επειδή παραμελήσαμε το ζήτημα».

Υπολογίζεται ότι σε ολόκληρη την Ευρώπη το 11% της εργατικής δύναμης βρίσκεται στην ανεργία –το 12,2% στην ευρωζώνη. Δίπλα σε αυτούς υπάρχουν ακόμη περισσότεροι που διατηρούν τη θέση εργασίας τους αλλά με πολύ μειωμένες αποδοχές και αυξημένη αβεβαιότητα καθώς επιχειρήσεις βάζουν καθημερινά λουκέτο λόγω της συνεχιζόμενης ύφεσης και των μέτρων λιτότητας. Οι νέοι πλήττονται χειρότερα από όλους επειδή συνήθως είναι οι πρώτοι που απολύονται ενώ όσοι βγαίνουν στη σύνταξη συχνά δεν αντικαθιστώνται από νεότερους.

Ο ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για την Απασχόληση Λάζλο Αντορ δήλωσε ότι οι πλουσιότερες χώρες οφείλουν να βοηθήσουν τις φτωχότερες να ανακάμψουν. «Υπάρχει σαφής ανάγκη για περισσότερη αλληλεγγύη στην ΕΕ –η νέα γενιά τη χρειάζεται και την αξίζει» είπε μιλώντας στην «Independent».

Κόστος 153 δισ. ευρώ τον χρόνο

Υπολογίζεται ότι η ανεργία των νέων στοιχίζει στην ευρωζώνη 153 δισ. ευρώ τον χρόνο σε επιδόματα ανεργίας, αναξιοποίητη παραγωγικότητα και διαφυγόντα φορολογικά έσοδα αλλά το μη χρηματικό κόστος είναι ίσως σοβαρότερο. Η υψηλή ανεργία των νέων προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία διότι αν διαρκέσει για παρατεταμένη περίοδο, έχει «τραυματικές» επιπτώσεις οι οποίες οδηγούν τα άτομα αυτά σε υψηλότερο κίνδυνο ανεργίας και φτώχειας στο μέλλον της ζωής τους.

Οι μεγάλες ανισότητες στην ανεργία των νέων εντός της ευρωζώνης –στη Γερμανία για παράδειγμα είναι μόλις 8% –αυξάνουν την οργή προς τη χώρα αυτή την οποία πολλοί νέοι κατηγορούν ότι φροντίζει μόνο τα δικά της συμφέροντα εν μέσω κρίσης.

Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη συνοχή της ευρωζώνης και της ΕΕ γενικότερα. Οι προοπτικές για ανάπτυξη είναι απογοητευτικές. Αυτό σημαίνει ότι η απελπισία θα αυξάνεται και η «χαμένη γενιά» θα διογκώνεται.

Ηδη οι επιπτώσεις είναι εμφανείς: στην Ελλάδα η άνοδος της Χρυσής Αυγής, στη Σουηδία οι πρόσφατες ταραχές (που αποδόθηκαν εν μέρει στην έλλειψη προοπτικών της νέας γενιάς για εύρεση εργασίας)…

«Οταν υπάρχει κρίση, ο κόσμος αρχίζει να μην εμπιστεύεται τους εθνικούς του ηγέτες και στρέφεται προς την ΕΕ για λύσεις. Υστερα από λίγο όμως η εμπιστοσύνη προς την ΕΕ φθίνει και αυτή» προσθέτει ο Αντορ μιλώντας προς τη βρετανική εφημερίδα. «Σήμερα βρισκόμαστε στη δεύτερη αυτή φάση. Η απάντηση πρέπει να είναι η βελτίωση της επικοινωνίας και, κυρίως, πιο πειστικές πολιτικές».