Η Ευρώπη στο φαύλο κύκλο της ύφεσης και της λιτότητας

Για να πληροφορηθεί επισήμως για την οικονομική πορεία της Ευρωζώνης θα πρέπει να περιμένει κανείς μέχρι το Δεκαπενταύγουστο – για την ακρίβεια, η Eurostat θα ανακοινώσει τις μετρήσεις της για το τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου την παραμονή της Παναγίας, 14 Αυγούστου. Οι έρευνες άλλων οικονομικών επιτελείων, ωστόσο, προοιωνίζονται συνέχιση της ύφεσης.

Η μηνιαία μέτρηση Eurocoin, που ανακοινώθηκε την Παρασκευή υπό την αιγίδα του εδρεύοντος στο Λονδίνο Centre for Economic Policy Research και της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας, υποδηλώνει συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης και τον Ιούνιο. Οπως άλλωστε συνέβη και τον Απρίλιο και το Μάιο, όταν κατεγράφη υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή.

Σημειωτέον ότι το πρώτο τρίμηνο του 2013 το ΑΕΠ των 17 κρατών-μελών της ζώνης του ευρώ συρρικνώθηκε κατά 0,2% συγκριτικά με το τελευταίο τρίμηνο του 2012. Σε ετήσια βάση η ευρωοικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,9%.

Πρόκειται για τη δεύτερη βουτιά στην ύφεση που κάνει η ευρωπαϊκή οικονομία. Διότι αφού ανέκαμψε από τη βαθιά ύφεση στην οποία έπεσε έπειτα από τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008, κατάφερε να διατηρήσει μέτριους ρυθμούς ανάπτυξης μόνο μέχρι το τέταρτο τρίμηνο του 2011. Εκτοτε βυθίστηκε και πάλι στο τέλμα της αρνητικής ανάπτυξης, στο οποίο παραμένει επί επτά συναπτά τρίμηνα.

Οι ενδείξεις του Eurocoin για συρρίκνωση της ευρωοικονομίας και τον Ιούνιο βασίζονται σε έρευνες για τις επενδυτικές προθέσεις των μάνατζερ επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο δευτερογενή (βιομηχανικό) και τριτογενή (υπηρεσίες) τομέα της οικονομίας. Στις προθέσεις τους δηλαδή να αυξήσουν ή να μειώσουν τις δαπάνες των επιχειρήσεών τους.

Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι μάνατζερ προτίθενται να μειώσουν τις εταιρικές των επιχειρήσεών τους. Άλλα οικονομικά στοιχεία και έρευνες που ανακοινώθηκαν, ωστόσο, προσφάτως έδειξαν ότι η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωζώνη περιορίζεται και ότι είναι πιθανόν να τερματιστεί σύντομα.

Μόλις την Παρασκευή, 28 Ιουνίου, για παράδειγμα, ανακοινώθηκε μια αύξηση των λιανικών πωλήσεων στη Γερμανία το Μάιο έπειτα από τρεις μήνες κάμψης των πωλήσεων. Ανακοινώθηκε επίσης αύξηση των καταναλωτικών δαπανών και στη Γαλλία.

Το ηθικό των καταναλωτών στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης (Γερμανία και Γαλλία) μοιάζει να ανακάμπτει. Οι μετρήσεις του εδρεύοντος στο Λονδίνο Centre for Economic Policy Research και της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας έδειξαν ότι το αντίθετο συμβαίνει με το ηθικό των Ευρωπαίων επιχειρηματιών.

Ο δείκτης Eurocoin υποχώρησε συγκεκριμένα για δεύτερο συνεχόμενο μήνα στο -0,18% τον Ιούνιο έπειτα από μια υποχώρηση στο -0,15% που είχε σημειώσει το Μάιο, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από τον περασμένο Φεβρουάριο.

Επίσης την τελευταία εργάσιμη ημέρα του Ιουνίου (Παρασκευή 28 του μηνός) ανακοινώθηκε άλλη μια αρνητική είδηση από τον γερμανικό όμιλο βιομηχανικών ερευνών VDMA, που έδειξε ότι ο δείκτης των παραγγελιών των μεγαλυτέρων γερμανικών βιομηχανιών υποχώρησε το Μάιο, για να συγκρατηθεί η αύξηση των αποθεμάτων των βιομηχανιών σε ένα διεθνές οικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα.

Την ώρα που η εμπιστοσύνη του βιομηχανικού κόσμου της Ευρώπης για το μέλλον κάμπτεται διαρκώς, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, τουλάχιστον των Γερμανών και των Γάλλων, για το οικονομικό τους μέλλον μοιάζει να ανακάμπτει. Αναρωτιέται, ωστόσο, κανείς αν η αισιοδοξία αυτή θα συνεχιστεί με τα αρνητικά δεδομένα που επικρατούν στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας και τις προοπτικές επιδείνωσης της κατάστασης, που υπόσχονται τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης που σχεδιάζουν και εφαρμόζουν η μία μετά την άλλη οι κυβερνήσεις.

Εξυπακούεται ότι μέτρα όπως αυτά που εξήγγειλαν οι ηγέτες της ΕΕ την Πέμπτη στις Βρυξέλλες (εκταμίευση 6 δισ. ευρώ τη διετία 2014-2015 για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων με προγράμματα επιμόρφωσης και μαθητείας) ελάχιστους πείθουν για την αποτελεσματικότητά τους.

Την ίδια ώρα οι εθνικές κυβερνήσεις σφίγγουν τους δημοσιονομικούς κορσέδες (μειώνουν τις κρατικές δαπάνες και αυξάνουν τους φόρους) για να μην καταντήσουν… Ελλάδες. Εφαρμόζουν δηλαδή τα δικά τους μνημόνια για να μην τους επιβάλουν άλλα οι δανειστές τους.

Με τον τρόπο αυτό, όμως, μπλέκονται με δική τους πρωτοβουλία στον φαύλο κύκλο λιτότητας που επιτείνει την ύφεση που οδηγεί σε μεγαλύτερη λιτότητα, που θέλουν να αποφύγουν. «Δεν θα μας κάνει η τρόικα Ελλάδα, γινόμαστε και μόνοι μας», μοιάζουν να λένε.

Τέλος, ελάχιστα βέλη φαίνεται πως έχουν μείνει και στη φαρέτρα της ΕΚΤ και του προέδρου της Μάριο Ντράγκι για την τόνωση της ανάπτυξης. Τα στοιχεία για τον πληθωρισμό που ανακοινώθηκαν την Παρασκευή στη Γερμανία και στην Ιταλία έδειξαν ότι οι τιμές παίρνουν την ανιούσα, ενώ ανάλογες ανοδικές τάσεις κατέγραψαν λίγες ημέρες νωρίτερα οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ισπανίας και του Βελγίου.

Με τα πληθωρισμοφοβικά αντανακλαστικά της Ευρωτράπεζας να ενεργοποιούνται και με το βασικό προεξοφλητικό επιτόκιο στην Ευρωζώνη να βρίσκεται ήδη στο ιστορικό χαμηλό επίπεδο 0,50%, ελάχιστα έως μηδενικά περιθώρια για νέες κινήσεις τόνωσης της ρευστότητας στην Ευρωζώνη απομένουν στον Ντράγκι, ασχέτως αν έχει υποσχεθεί να πράξει «ό,τι απαιτείται» για να στηρίξει την οικονομία και το ευρώ.

Το συμπέρασμα των ευρωπαϊκών εξελίξεων το συνόψισε εύστοχα μιλώντας στο Reuters με αφορμή τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής των Βρυξελλών ο οικονομολόγος του Ινστιτούτου Bruegel Αντρέ Σαπίρ: «Αν η Ευρώπη επιθυμεί να μη χαθεί ολόκληρη δεκαετία για τους πολίτες της και ολόκληρη γενιά ανέργων νέων, θα πρέπει να δράσει σύντομα με πολύ πιο αποτελεσματικά μέτρα αντί να προτείνει μόνο ένα πρόγραμμα εγγύησης για τους νέους»

Δεν διευκρίνισε ο γάλλος οικονομολόγος με το «σύντομα» εννοεί πριν από τις γερμανικές εκλογές ή αν σώζεται η παρτίδα και μετά το φθινόπωρο.