Δεκαπέντε χρόνια δεν είναι λίγα. Οπως στη ζωή, έτσι και στη δουλειά, είναι ένα αξιοσημείωτο χρονικό διάστημα. Κομβικό. Είναι η στιγμή που κάτι θέλεις να αλλάξεις, κάτι θέλεις να αφήσεις πίσω σου και να προχωρήσεις με λιγότερα βαρίδια. Ο Μιχάλης Χατζηγιάννης μετρά μια απολύτως επιτυχημένη 15ετία στα εγχώρια μουσικά δρώμενα. Εχει καταφέρει πολλά. Δεν διαγράφει το παρελθόν του, αλλά έχει φτάσει σε μια περίοδο όπου, στο τέλος κάθε ημέρας, τον περιμένει ένας απολογισμός. «Το κάνω ίσως λόγω των συνθηκών που επικρατούν το τελευταίο διάστημα. Ή λόγω ηλικίας. Κάτι γίνεται και σκέφτομαι όλο και περισσότερο. Αναθεωρώ τα πράγματα και συνειδητοποιώ ότι θέλω να κάνω όλο και περισσότερα. Μου φαίνονται όλα λίγα. Θέλω να ανοίξω περισσότερους δρόμους. Η ζωή είναι σύντομη, γι’ αυτό πρέπει να την ξοδεύουμε σωστά».
Αν και το σωστό ή το λάθος είναι έννοιες υποκειμενικές, το γεγονός είναι ότι ο Μιχάλης Χατζηγιάννης κυκλοφορεί το νέο άλμπουμ του, «Η αγάπη δυναμώνει» (σ.σ.: είναι ο τίτλος και του πρώτου σινγκλ) στις 17 Ιουνίου, ενώ τρεις ημέρες αργότερα θα ανεβεί στη σκηνή του Θεάτρου Βράχων για την πρώτη συναυλία της καλοκαιρινής περιοδείας του. «Το τραγούδι μάς περνάει ένα μήνυμα. Αλλά αν το δούμε και λίγο πιο γενικά, στις ημέρες που ζούμε, το πιο ηχηρό μήνυμα είναι η αγάπη και η συλλογικότητα. Νομίζω ότι ήταν καλό να αποτυπωθεί σε έναν δίσκο».
Εδώ δεν έχουμε να φάμε, να πληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας, για αγάπη θα μιλάμε; «Την κρίση ούτε την παραγνωρίζει ούτε την παραβλέπει κανείς. Αλλωστε, μέσα στην αποσύνθεση και στην παρακμή μπορείς να κάνεις τέχνη, μπορείς να μεγαλουργήσεις, να δημιουργήσεις μια καινούργια εποχή και να προχωρήσεις. Η μουσική είναι ένα δυνατό μήνυμα, αλλά δεν μπορεί ούτε να δώσει λύσεις, ούτε να αποτελέσει την πανάκεια για όλα τα προβλήματα. Δεν μπορεί να αλλάξει τον πλανήτη, να ρίξει συστήματα, να αλλάξει τη ροή της ιστορίας. Μπορεί, όμως, να αποτελέσει ένα δυνατό μήνυμα, έτσι ώστε τα πράγματα να αρχίσουν να παίρνουν μια διαφορετική τροπή, τουλάχιστον μέσα μας…».
Τα πιστεύεις αυτά ή απλώς νιώθεις την ανάγκη να τα πεις για να τα πιστέψεις και εσύ ο ίδιος; «Ναι, πραγματικά τα πιστεύω. Μπορώ να το διαπιστώσω εύκολα από τις προσωπικές εμπειρίες μου, από την επαφή μου με τον κόσμο μέσα από τις συναυλίες. Η τέχνη έχει μια πολύ ισχυρή δύναμη που λειτουργεί μέσα μας με τρόπο τελετουργικό. Δεν πρέπει να το παραβλέπουμε αυτό».
Ναι, δεν το παραβλέπουμε, αλλά θεωρείς τελικά ότι ο κόσμος έχει ανάγκη τη διασκέδαση, την ψυχαγωγία ή είναι κλεισμένος στο καβούκι του και τον απασχολεί πώς θα τα βγάλει πέρα; «Χωρίς να θέλω να φανώ αδιάφορος ή ανενημέρωτος για όσα συμβαίνουν γύρω μας, για όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα και στην Κύπρο, που είναι τόσο καθολικά και ισοπεδωτικά, ο κόσμος έχει ανάγκη να πιαστεί από κάπου. Και δεν θα πιαστεί ούτε από δικά μου αποφθέγματα ούτε από πολιτικές εξαγγελίες. Μπορεί να πιαστεί μόνο από δυνατά μηνύματα, θετικά φυσικά, τα οποία θα του δώσουν έναν λόγο να συνεχίσει να ελπίζει. Μηνύματα που δεν θα μπορούσαν να περάσουν από πουθενά αλλού, παρά μόνο μέσω της τέχνης. Και αν αναλογιστούμε, αν δούμε λίγο την Ιστορία μέσα στους αιώνες, πάντοτε ο πνευματικός κόσμος ήταν εκείνος που, σε αναλόγου ύφους εποχές, συντηρούσε το μικρόβιο της εσωτερικής επανάστασης. Μια εσωτερική επανάσταση χρειαζόμαστε και σήμερα».
Πήρες μέρος σε τρεις συναυλίες για φιλανθρωπικούς σκοπούς στην Κύπρο, για να βοηθηθούν συνάνθρωποί μας που αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης. Είσαι Κύπριος. Πώς βιώνεις την κρίση της πατρίδας σου; Και το ρωτώ αυτό επειδή ζεις στην Ελλάδα και την έχεις βιώσει και εδώ… «Δεν είναι κάτι που δεν το βλέπαμε και δεν το περιμέναμε. Και δεν χρειάζεται να έχεις ιδιαίτερες οικονομικές γνώσεις για να το αντιληφθείς. Αλλά σε τέτοιο βαθμό και τόσο ξαφνικά, απειλητικά και καταστροφικά, νομίζω ότι κανείς δεν το περίμενε. Για μένα ήταν μεγάλο σοκ, για την Κύπρο ήταν ένας ξαφνικός θάνατος. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο και νομίζω ότι η Κύπρος στη συγκεκριμένη περίπτωση αποτέλεσε ένα πείραμα. Αλλά να ξέρεις κάτι: όταν κάτι χτυπήσει την Ελλάδα, περιμένεις ότι θα χτυπήσει και την Κύπρο. Τη μαρτυρική χώρα, δεν είναι τυχαίο…».
Αλήθεια, πώς είναι η κατάσταση, ο κόσμος στην πατρίδα σου; «Στενόχωρη, δυσμενής, ο κόσμος βρίσκεται σε χειρότερη θέση από ό,τι στην Ελλάδα. Είναι μουδιασμένος, ζει σε κλίμα πανικού και αναστάτωσης και πραγματικά δεν μπορώ να ξέρω τι σημαίνει αυτό για το προσεχές μέλλον. Νομίζω ότι αυτό που έγινε έχει σφραγίσει τη μοίρα της Κύπρου για τα επόμενα χρόνια».
Εχεις θυμώσει την τελευταία τριετία με όλα όσα έχουν συμβεί και εξακολουθούν να συμβαίνουν; «Μου βγαίνει πικρία, στενοχώρια, θα έλεγα και οργή, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε η ευρωζώνη το θέμα της Κύπρου. Δεν εφαρμόστηκε καθόλου το ευρωπαϊκό κεκτημένο της αλληλεγγύης και της ίσης μεταχείρισης των κρατών-μελών. Από την άλλη, πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι που, στο μέτρο του δυνατού, μπορούν να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, έτσι ώστε το συντομότερο δυνατό να ισορροπήσουν την κατάσταση. Και βέβαια, κάποια στιγμή το κράτος δικαίου να αποκαταστήσει όλες τις αδικίες που έχουν συμβεί. Υπάρχει ένας τεράστιος φυσικός πλούτος στην Κύπρο που πρέπει να μελετηθεί, να αξιοποιηθεί και να επωφεληθεί ο λαός. Μιλάμε για ένα βασανισμένο νησί, μαρτυρικό και βιασμένο κατ’ επανάληψη. Ε, κάποια στιγμή αυτό πρέπει να αλλάξει».
Εύκολο χαμόγελο δεν υπάρχει. Ούτε κέφι. Μόνο προβλήματα. Τι να μας κάνουν τα τραγούδια; «Επειδή τραγουδάω, δεν σημαίνει ότι φιλοδοξώ να γίνω η άνοιξη μέσα σε έναν βαρύ χειμώνα. Ούτε τα τραγούδια μου να αποτελέσουν τις ευχάριστες νότες. Προς Θεού, δεν είμαι εκτός πραγματικότητας. Ζήσαμε για μια οκταετία ένα μείγμα τρελής μέθης, χαράς, ξεφαντώματος και ενθουσιασμού και, ξαφνικά, τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια, ζούμε μια κατήφεια, μια μελαγχολία… Ο,τι συμβαίνει δεν είναι έξω από εμάς. Αλλά, στο τέλος της ημέρας, από κάπου πρέπει να πιαστούμε, επειδή ο δρόμος αυτός είναι αδιέξοδος. Δεν θα μας βοηθήσει κανείς. Δεν θα είναι κανείς στο τέρμα να μας δώσει ένα ποτήρι νερό».
Είσαι στο ελληνικό τραγούδι από το 1998. Συνολικά 15 χρόνια, που πήγαν πολύ καλά για εσένα. Εχεις προσπαθήσει να εκλογικεύσεις αυτή τη συνεχή επιτυχία σου; «Δεκαπέντε χρόνια που δεν θα περίμενα ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα… Από την άλλη, κάποια πράγματα δεν εκλογικεύονται. Ισως κάποιες φορές προσπάθησα να δώσω μια λογική εξήγηση σε αυτό που έχει συμβεί, αλλά ποτέ δεν μπόρεσα να προσδιορίσω τι ακριβώς είναι όλο αυτό το άνοιγμα και η σύνδεση με το κοινό. Δεν έχω κάποια εξήγηση. Ισως ήταν η ιδανική στιγμή να συμβεί».
Μήπως κάλυψες ένα κενό; Μια έλλειψη που υπήρχε; «Νομίζω ότι αυτό φάνηκε στην πράξη. Το απέδειξε η εποχή η ίδια. Από την άλλη, όμως, ένας μουσικός πρέπει να ενσαρκώνει και αυτή την πτυχή. Πάντα η περσόνα πρέπει να υπερβαίνει το μουσικό στοιχείο».
Δηλαδή; «Για κάποιον λόγο, στην Ιστορία της μουσικής ή του κινηματογράφου, στέκονται στα πρόσωπα. Το πρόσωπο είναι αυτό που δίνει την απαραίτητη διάσταση στη μουσική. Η περσόνα είναι αυτό που μένει. Ταυτίζεσαι με το πρόσωπο. Το πρόσωπο είναι ο φορέας…».
Τι συμβουλεύεις τα νέα παιδιά όταν σου λένε ότι θέλουν να ασχοληθούν με τη μουσική; «Οταν έρχονται και μου λένε ότι θέλουν να γίνουν τραγουδιστές, στενοχωριέμαι. Εγώ δεν επέλεξα να γίνω τραγουδιστής. Εξελίχθηκα μέσα στον χώρο πολύ διαφορετικά. Δεν το είδα και δεν το αναζήτησα. Προέκυψε. Δεν είχα ένα πρότυπο μέσα από την τηλεόραση, δεν ζήλεψα τα εξώφυλλα, επειδή δεν τα είχα ως εικόνα μπροστά μου. Ηταν μια εσωτερική ανάγκη, ένα πάθος, μια αφέλεια. Πολλά νέα παιδιά έχουν μια λανθασμένη εικόνα, χωρίς να σημαίνει ότι δεν έχουν ταλέντο. Αλλά το ταλέντο μπορεί να εξανεμιστεί. Νομίζουν ότι η εικόνα τους πάνω στη σκηνή θα κάνει τη ζωή τους πιο ωραία…».
Είναι σαγηνευτική, όμως, η σκηνή. Δεν είναι παράλογο να αποτελεί όνειρο για κάποιον. «Οταν έχεις μια πορεία που θα σε οδηγήσει ως εκεί, μαζί με το βάρος μιας διαδρομής, είναι ευχάριστο. Το να βρεθείς εκεί, όμως, από τη μια μέρα στην άλλη είναι δυσάρεστο. Και αν γίνει, δεν μπορεί να κρατήσει».
Στις συναυλίες σου είσαι όλο ένταση και νεύρο, αλλά εκτός σκηνής δείχνεις σχεδόν μελαγχολικός. Πολύ διαφορετικός… «Εχω μια εσωτερικότητα η οποία εκφράζεται μέσα από τη μουσική και το πάθος της. Τα τραγούδια δημιουργούν μύθους. Δεν είναι κακό αυτό. Και στον καθένα θυμίζουν κάτι διαφορετικό. Για τον καθένα ενσαρκώνω κάτι άλλο. Ξέρεις πόσες ιστορίες έχω ακούσει στα καμαρίνια για το τι εκπροσωπώ;».
Για πολλούς εκπροσωπείς την επιτυχία. Τι είναι επιτυχία; «Κατ’ αρχάς, δεν μου αρέσει η λέξη, επειδή είναι συνυφασμένη με έννοιες που δεν έχουν νόημα. Επιτυχία, παρ’ όλα αυτά, είναι το να δώσεις μια ουσιαστική, προσωπική αξία σε αυτό που κάνεις. Να κάνεις καλά τραγούδια, να τα χαίρεσαι ο ίδιος. Τα χρήματα θα ακολουθήσουν κάποια στιγμή. Να το πω αναγκαίο κακό; Νομίζω ότι στο τέλος της ημέρας η επιτυχία είναι ένας βραχνάς. Μια συνθήκη που αν δεν μπορείς να τη διαχειριστείς, θα χαθείς. Και αν δεν κρατήσεις την ουσία των πραγμάτων, δεν μπορείς να παραμείνεις προσηλωμένος στον στόχο σου».
Δηλαδή, δεν ξυπνάς κάθε πρωί με το άγχος της επιτυχίας; «Ξυπνάω κάθε πρωί με το άγχος να κάνω επιτυχία και να επιβραβεύσω τον εαυτό μου. Σαν να βάζω ένα στοίχημα με τον εαυτό μου, σαν να παίζω ένα παιχνίδι μαζί του. Πρόσεξε όμως: η καλλιτεχνία εμπεριέχει τη φιλοδοξία. Αν δεν θέλεις την επιτυχία, είναι μάταιο να συνεχίζεις. Και όσοι σού λένε ότι δεν θέλουν την επιτυχία είναι απλώς χαζοί ή ψεύτες. Τρέφουμε τη ματαιοδοξία μας και συνεχίζουμε».
Μοναχικός έγινες λόγω της δουλειάς σου και της συνεχούς έκθεσής σου στη δημοσιότητα ή ήσουν πάντα; «Μοναχικός ήμουν από παιδί. Ημουν πάντα μέλος μιας μεγάλης παρέας, έκανα συναναστροφές, αλλά ποτέ ιδιαίτερες σχέσεις. Ημουν αρκετά κοινωνικός, αλλά στην ουσία μοναχικός. Με δυο-τρεις ανθρώπους που μπορώ να εμπιστευθώ κάνουμε τρομερή παρέα. Οι στενοί φίλοι μου δεν έχουν καμία σχέση με τη δουλειά. Βαριέμαι να ακούω ανθρώπους να μιλάνε για τη μουσική…».
Μπορεί να είσαι μοναχικός, αλλά τελευταία πολλοί ασχολούνται μαζί σου και δη με την προσωπική σου ζωή. Γιατί; «Γιατί δεν μου απαντάς εσύ;».
Επειδή πουλάς; «Δεν ξέρω…».
Μη μου πεις ότι δεν σε έχει απασχολήσει… «Με απασχολεί, αλλά ως κάτι γενικό. Κοίταξε, από τη στιγμή που η είδηση έχει γίνει επιχείρηση, κανείς δεν μπορεί να αποτρέψει τον καθένα από το να γράφει και να λέει ό,τι θέλει. Να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα σε ακραίο βαθμό, προκειμένου να ικανοποιήσει κάποιες ανάγκες. Μπορώ να σου πω με απόλυτη ειλικρίνεια ότι το 99,9% αυτών που διαβάζω είναι ψέματα. Μένει, όμως, κάτι. Και ξέρεις ποιο είναι αυτό; Τα ονόματα. Αυτά μένουν…».
Πόσο καιρό δούλεψες για το νέο άλμπουμ σου; «Πέντε μήνες και εννοώ όλη τη διαδικασία ολοκλήρωσης του άλμπουμ. Κινείται σε ένα νέο κλίμα, κάτι το οποίο θεωρώ ότι θα γίνει άμεσα αντιληπτό από τους ακροατές. Συνολικά, το άλμπουμ κλείνει ένα ηχητικό κεφάλαιο και ανοίγει ένα άλλο. Και αισθάνομαι πολύ καλά με αυτό. Με πηγαίνει κάπου αλλού».
Και αν αυτό ενοχλήσει τους ακροατές σου; «Προσπαθώ να τα έχω όλα στο μυαλό μου όταν δουλεύω. Δηλαδή να ικανοποιηθώ και εγώ, αλλά να ικανοποιήσω και τους φίλους μου. Θέλω να πιστεύω ότι ένα καλαίσθητο αποτέλεσμα είναι κάτι που δεν θα άφηνε κάποιον ασυγκίνητο. Για να επανέλθω, όμως, στην τελευταία δουλειά μου, είναι ένας καλοδουλεμένος δίσκος που αξίζει κάποιος να του δώσει προσοχή. Και επειδή οι εποχές δεν μας αφήνουν ασυγκίνητους, η συναισθηματική αλλαγή κάπως φαίνεται. Στον στίχο, στη μουσική, στην παραγωγή. Οπως και η ωρίμανση. Από την άλλη, δεν του λείπει και η ενέργεια που απαιτείται στις μέρες μας».
Πρεμιέρα των συναυλιών σου στις 20 Ιουνίου, στο Θέατρο Βράχων. Τι να περιμένουμε; «Βασικός κορμός είναι ο νέος δίσκος και κάποια παλιότερα τραγούδια, ενώ μαζί μου θα είναι και ο Μηδενιστής, με τον οποίο μοιραζόμαστε το τραγούδι “Σε έναν τοίχο” που κυκλοφόρησε φέτος και μερικά ακόμη. Εκανα και αυτό, μίλησα για την αγάπη σε μια γλώσσα πιο σκληρή και επιθετική. Δύσκολο καλοκαίρι φέτος. Ολοι φοβόμαστε και κάνουμε πιο συνετές επιλογές. Ξέρουμε τα προβλήματα του κόσμου, το διαχειριζόμαστε αναλόγως και οι τιμές, όπως συνηθίζεται άλλωστε τα τελευταία χρόνια, είναι προσιτές ώστε να ανταποκρίνονται στις δυνατότητές του…».
Και μετά το Θέατρο Βράχων; «Περιοδεία ανά την Ελλάδα, και τον χειμώνα, όπως όλα δείχνουν, θα συμμετέχω σε μια μεγάλη παραγωγή, το μιούζικαλ “Annie” των Tόμας Μίχαν, Τσαρλς Στρους και Mάρτιν Τσάρνιν, μαζί με την Αννα Παναγιωτοπούλου, σε σκηνοθεσία Θέμιδας Μαρσέλου (σ.σ.: το μιούζικαλ “Αnnie” μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1982, σε σκηνοθεσία Τζον Χιούστον). Μου αρέσει το μιούζικαλ, είναι ένα είδος που, όπως έχω ξαναπεί και παλιότερα, πρέπει να το υπηρετούν οι τραγουδιστές και γενικά είναι κάτι που με ενδιαφέρει. Και εύχομαι να πάνε όλα καλά».
*Η νέα δισκογραφική δουλειά του Μιχάλη Χατζηγιάννη, με τίτλο «Η αγάπη δυναμώνει», κυκλοφορεί στις 17 Ιουνίου.
**Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 9 Ιουνίου 2013
