Πάτμος, Μύκονος, Πόρος, Σαντο-ρίνη, Υδρα, Ανδρος. Η γενιά του 1930 και οι επίγονοί της, η νεοϋορκέζικη σκηνή, η ελληνική παραστατική ζωγραφική και η φωτογραφική μαρτυρία διασταυρώνονται αυτό το καλοκαίρι στα νησιά του Αιγαίου. Κάθε έκθεση έχει και τη δική της μικρή ιστορία. Η επιλογή είναι ενδεικτική, μέσα από τις εκατοντάδες εικαστικές προτάσεις που διατυπώνονται στα ελληνικά νησιά, αποδεικνύοντας ότι τα καλοκαίρια της κρίσης είναι και καλοκαίρια της τέχνης.
Προς Ιθάκη… μέσω Σαντορίνης
Για περισσότερα από 20 χρόνια είχε μείνει ανεκτέλεστο το σχέδιο της εικονογράφησης της μεταφρασμένης «Οδύσσειας» του Δ. Ν. Μαρωνίτη από τον 84 ετών εικαστικό και δάσκαλο Δημοσθένη Κοκκινίδη. Η συνεργασία έμελλε να ολοκληρωθεί πρόσφατα, με την έκθεση «Ομήρου Οδύσσεια, ζωγραφικό δοκίμιο», που από τον Νοέμβριο του 2012 ως τον Ιανουάριο του 2013 παρουσιάστηκε στο Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης, ενώ από τον Απρίλιο φιλοξενήθηκε (ως τις 2 Ιουνίου) στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Για περισσότερα από 20 χρόνια είχε μείνει ανεκτέλεστο το σχέδιο της εικονογράφησης της μεταφρασμένης «Οδύσσειας» του Δ. Ν. Μαρωνίτη από τον 84 ετών εικαστικό και δάσκαλο Δημοσθένη Κοκκινίδη. Η συνεργασία έμελλε να ολοκληρωθεί πρόσφατα, με την έκθεση «Ομήρου Οδύσσεια, ζωγραφικό δοκίμιο», που από τον Νοέμβριο του 2012 ως τον Ιανουάριο του 2013 παρουσιάστηκε στο Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης, ενώ από τον Απρίλιο φιλοξενήθηκε (ως τις 2 Ιουνίου) στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Επόμενος σταθμός της είναι η Σαντορίνη. Από τις αρχές Αυγούστου ως και τα τέλη Σεπτεμβρίου, τα 100 έργα του Δημοσθένη Κοκκινίδη που εικονογραφούν την «Οδύσσεια» θα εκτεθούν σε χώρο του νησιού. «Να μια ευκαιρία να επισκεφθώ τη Σαντορίνη, όπου δεν έχω πάει ποτέ. Το σπίτι μου είναι στην Υδρα και λίγες φορές μετακινούμαι από εκεί» λέει ο Κοκκινίδης. «Νιώθω χαρούμενος που θα έχει την ευκαιρία να δει την έκθεση ένα κοινό εκτός Ελλάδας, γιατί ο ομηρικός λόγος είναι παγκόσμιας σημασίας και απήχησης. Και πού ξέρετε, ίσως βοηθήσει να βρούμε την Ιθάκη που ψάχνουμε όλοι μας».
Δημοσθένης Κοκκινίδης, «Ομήρου Οδύσσεια, ζωγραφικό δοκίμιο»
Σαντορίνη,
Αύγουστος – Σεπτέμβριος
Αύγουστος – Σεπτέμβριος
Στον Πόρο, 30 χρόνια μετά
Ηταν 1983 όταν δύο συμφοιτητές της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, ο Τάσος Μαντζαβίνος και ο Κώστας Παπανικολάου, βρέθηκαν να σχεδιάζουν μαζί πάνω σε καμβά. «Ζωγράφιζα ένα μεγάλο έργο και αστειευόμενοι είπαμε να βάλει ένα χεράκι και ο Κώστας και να το ολοκληρώσουμε μαζί» μας λέει ο Τάσος Μαντζαβίνος. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους ήταν «Το φιλί του Ιούδα», ένας πίνακας που «βασίστηκε στη φιλία», πουλήθηκε μάλιστα –έπειτα από… τηλεφωνική συνεννόηση –αμέσως μετά.
Ηταν 1983 όταν δύο συμφοιτητές της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, ο Τάσος Μαντζαβίνος και ο Κώστας Παπανικολάου, βρέθηκαν να σχεδιάζουν μαζί πάνω σε καμβά. «Ζωγράφιζα ένα μεγάλο έργο και αστειευόμενοι είπαμε να βάλει ένα χεράκι και ο Κώστας και να το ολοκληρώσουμε μαζί» μας λέει ο Τάσος Μαντζαβίνος. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας τους ήταν «Το φιλί του Ιούδα», ένας πίνακας που «βασίστηκε στη φιλία», πουλήθηκε μάλιστα –έπειτα από… τηλεφωνική συνεννόηση –αμέσως μετά.
Από τότε, οι δύο σημαντικοί παραστατικοί ζωγράφοι δεν έπαψαν ποτέ να κάνουν παρέα. Αλλά η ευκαιρία να ζωγραφίσουν ξανά μαζί δεν τους δόθηκε παρά μόνο εφέτος, με αφορμή την έκθεση «Μαντζαβίνος –Παπανικολάου» που εγκαινιάστηκε στην γκαλερί Citronne του Πόρου. «Είναι σαν μπαλιές τένις ή σαν ένα παιχνίδι τάβλι. Αρχίζει ο ένας, συνεχίζει ο άλλος. Μπορεί μάλιστα ο ένας να αφαιρέσει κάτι από αυτά που έχει ζωγραφίσει ο άλλος χωρίς καμία παρεξήγηση. Γνωριζόμαστε από 20 χρόνων και δεν θυμάμαι ποτέ να νιώσαμε ανταγωνιστικά» αναφέρει ο Κώστας Παπανικολάου. «Τα έργα μας έχουν χημεία. Εγώ, αν ήμουν συλλέκτης, θα τα αγόραζα όλα».
Για τον Τάσο Μαντζαβίνο αυτό είναι η τέχνη, ένα παιχνίδι: «Αν πάρεις τον εαυτό σου στα σοβαρά, δεν μπορείς να γίνεις καλλιτέχνης». Ποια έργα της έκθεσης ξεχωρίζει ο ίδιος; Αυτά που φιλοτέχνησαν από κοινού οι δυο τους ή προσωπικές δημιουργίες του; «Η δουλειά είναι μία, δεν χωρίζεται. Τα έργα μου υπάρχουν δίπλα σε άλλα» απαντά. «Υστερα… ό,τι προκύψει. Ισως και να μην ξανακάνω έκθεση. Ως καλλιτέχνης νιώθω κόπωση πολλή, διότι δεν μπορώ να μιλάω σε έναν τοίχο. Εννοείται ότι θα ζωγραφίζω, δεν καταθέτω το όπλα. Απλώς δεν μπορώ να τα βάλω με την αισθητική του μπουζουκιού. Αν ήμουν υπουργός Πολιτισμού θα το καταργούσα».
Γκαλερί Citronne, Παραλία Πόρου
Τάσος Μαντζαβίνος –Κώστας Παπανικολάου
Τάσος Μαντζαβίνος –Κώστας Παπανικολάου
Από 1/6 ως 24/7
www.citronne.com
www.citronne.com
Ο φιλέλληνας της Πάτμου
Με πατέρα εκδότη της νεοϋορκέζικης «Daily Mirror», μιας από τις λίγες εφημερίδες της προπολεμικής Αμερικής με πλούσιο εικονογραφικό υλικό, ο Ρόμπερτ Μακ Κέιμπ ήταν σχεδόν καταδικασμένος να ανακαλύψει τη μαγεία της φωτογραφίας από την ηλικία των τεσσεράμισι ετών, όταν του χάρισαν μια Kodac Baby Brownie. Μεγαλώνοντας μοιραζόταν με τον αδελφό του τον σκοτεινό θάλαμο που είχαν διαμορφώσει οι δύο τους στο υπόγειο του σπιτιού τους, ενώ από καιρού εις καιρόν έβγαιναν σε αποστολές για την «Daily Mirror».
Με πατέρα εκδότη της νεοϋορκέζικης «Daily Mirror», μιας από τις λίγες εφημερίδες της προπολεμικής Αμερικής με πλούσιο εικονογραφικό υλικό, ο Ρόμπερτ Μακ Κέιμπ ήταν σχεδόν καταδικασμένος να ανακαλύψει τη μαγεία της φωτογραφίας από την ηλικία των τεσσεράμισι ετών, όταν του χάρισαν μια Kodac Baby Brownie. Μεγαλώνοντας μοιραζόταν με τον αδελφό του τον σκοτεινό θάλαμο που είχαν διαμορφώσει οι δύο τους στο υπόγειο του σπιτιού τους, ενώ από καιρού εις καιρόν έβγαιναν σε αποστολές για την «Daily Mirror».
Η πρώτη υπερατλαντική αποστολή του, το 1954, τον έφερε στην Ελλάδα προσκεκλημένο του Πέτρου Νομικού. Εκεί ανακάλυψε έναν άγνωστο, ανεξερεύνητο κόσμο για να φωτογραφίσει. Μια ανάθεση από το «National Geographic» τον έφερε στα ελληνικά νησιά το 1957, όπου επισφραγίστηκε η φιλία του με την Ελλάδα, χώρα που κατέλαβε σημαντικό κομμάτι της συνολικής του δημιουργίας. Την Πάτμο ο Μακ Κέιμπ την επισκέφθηκε για πρώτη φορά το 1967. Αμέσως ξεχώρισε αυτό το νησί, καθώς αντιλήφθηκε «τη σπάνια ένωση μιας ζωντανής κοινότητας ανθρώπων με τη θρησκευτική και ιστορική τους παράδοση και το μοναδικό φυσικό και αρχιτεκτονικό κάλλος του τόπου τους».
Μέσα από περίπου 60 φωτογραφίες, αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό από τη συλλογή του φωτογράφου, εποπτικό υλικό, καθώς και έντυπο που θα εκδοθεί ειδικά για την έκθεση, οι επισκέπτες του νησιού, Ελληνες και ξένοι, θα δουν όχι μόνο την εικόνα μιας Πάτμου που σιγά-σιγά χάθηκε, αλλά και αγαπημένες όψεις της πατμιακής καθημερινότητας και παράδοσης που αντιστέκονται στο πέρασμα του χρόνου.
Πνευματικό Κέντρο Χώρας της Πάτμου (Παλαιό Δημοτικό Σχολείο)
Από 24/6 ως 25/8
Η Υδρα του πηλού και της κεραμικής
Πηλός και κεραμική. Παραδόσεις χιλιετιών ζωντανεύουν στην Υδρα μέσα από δύο εντελώς διαφορετικές ματιές. Μια κατασκευή από άψητο πηλό στα χρώματα της πέτρας και του χώματος απλώνεται στα βράχια γύρω από την περιοχή του παλιού Σφαγείου της Υδρας. Είναι το συμμετοχικό έργο που, υπό την μπαγκέτα του 40χρονου ελβετού καλλιτέχνη Ουρς Φίσερ –γνωστού ονόματος της νεοϋορκέζικης σκηνής έπειτα και από την πρόσφατη έκθεσή του στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Λος Αντζελες –δημιούργησαν νήπια, μαθητές σχολείων, παραθεριστές, οδηγοί πλωτών ταξί, σερβιτόροι και επισκέπτες με στόχο να αποτυπώσουν μια μικρογραφία του νησιού όπως τη φαντάζεται ο καθένας τους.
Πηλός και κεραμική. Παραδόσεις χιλιετιών ζωντανεύουν στην Υδρα μέσα από δύο εντελώς διαφορετικές ματιές. Μια κατασκευή από άψητο πηλό στα χρώματα της πέτρας και του χώματος απλώνεται στα βράχια γύρω από την περιοχή του παλιού Σφαγείου της Υδρας. Είναι το συμμετοχικό έργο που, υπό την μπαγκέτα του 40χρονου ελβετού καλλιτέχνη Ουρς Φίσερ –γνωστού ονόματος της νεοϋορκέζικης σκηνής έπειτα και από την πρόσφατη έκθεσή του στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Λος Αντζελες –δημιούργησαν νήπια, μαθητές σχολείων, παραθεριστές, οδηγοί πλωτών ταξί, σερβιτόροι και επισκέπτες με στόχο να αποτυπώσουν μια μικρογραφία του νησιού όπως τη φαντάζεται ο καθένας τους.
Ηταν μια ανοιχτή πρόσκληση του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ –το οποίο από το 2009 αναθέτει σε έναν διαφορετικό καλλιτέχνη τη δημιουργία ενός έργου τέχνης για τον χώρο του παλαιού Σφαγείου και για το νησί γενικότερα –και αποτελεί μέρος της μεγάλων διαστάσεων δουλειάς του Φίσερ με τίτλο «Yes».
Ταυτόχρονα, στο Ιστορικό Μουσείο-Αρχείο Υδρας 30 πιάτα που ανήκουν στο Ιδρυμα Artigas της Βαρκελώνης συνθέτουν έναν ύμνο στη διακοσμημένη κεραμική υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του Ντιντιέ Γκιγιόν. Εχουν τις υπογραφές καλλιτεχνών όπως ο Αρτίγκας, ο Αματ και ο Ταπιές και συνιστούν ένα αφιέρωμα στη χώρα που ανέδειξε την τέχνη της κεραμικής, εμπνέοντας μεταξύ άλλων και έναν Πικάσο.
«Yes»
Παλαιό Σφαγείο Υδρας
Παλαιό Σφαγείο Υδρας
Από 4/6 ως 30/9
www.deste.gr
www.deste.gr
Από 29/6 ως 11/8
www.iamy.gr
Το Βυζάντιο στην Ανδρο
Πόσοι απ’ όσους έχουν εκκλησιαστεί στον Αγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη γνωρίζουν ότι τον ναό της οδού Σκουφά έχει ιστορήσει ο ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου; Και πόσοι ότι ο Αγιος Αλέξανδρος στο Παλαιό Φάληρο φέρει τη σφραγίδα ενός άλλου μεγάλου του 20ού αιώνα, του Κωνσταντίνου Παρθένη; Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας από τον ναό του Παλαιού Φαλήρου καθαρίστηκε από την κάπνα, έτσι ώστε να αναδειχθούν όχι μόνο τα χρώματα της γραφίδας του διαμορφωτή της εικαστικής γενιάς του 1930, αλλά και η επιρροή της βυζαντινής παράδοσης στη νεότερη ελληνική τέχνη.
www.iamy.gr
Το Βυζάντιο στην Ανδρο
Πόσοι απ’ όσους έχουν εκκλησιαστεί στον Αγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη γνωρίζουν ότι τον ναό της οδού Σκουφά έχει ιστορήσει ο ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου; Και πόσοι ότι ο Αγιος Αλέξανδρος στο Παλαιό Φάληρο φέρει τη σφραγίδα ενός άλλου μεγάλου του 20ού αιώνα, του Κωνσταντίνου Παρθένη; Η εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας από τον ναό του Παλαιού Φαλήρου καθαρίστηκε από την κάπνα, έτσι ώστε να αναδειχθούν όχι μόνο τα χρώματα της γραφίδας του διαμορφωτή της εικαστικής γενιάς του 1930, αλλά και η επιρροή της βυζαντινής παράδοσης στη νεότερη ελληνική τέχνη.
Η εικόνα συμπεριλαμβάνεται στα πολύτιμα έργα της έκθεσης «Ιστορώντας την υπέρβαση: από την παράδοση του Βυζαντίου στη σύγχρονη τέχνη» που θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Ανδρου. «Το Βυζάντιο, έπειτα από αιώνες σιωπής, μπαίνει δυναμικά στη ζωή μας ως ιστορικός χρόνος και τόπος πολιτισμού» σημειώνει ο διευθυντής του Μουσείου Κυριάκος Κουτσομάλλης.
«Η περίπτωση του Παρθένη και άλλων μεγάλων ζωγράφων, όπως ο Κόντογλου, ο Παπαλουκάς και άλλοι, που εμβολίασαν το έργο τους από το πνεύμα του Βυζαντίου, είναι χαρακτηριστικές» συμπληρώνει. «Αναφερόμαστε σε μια περίοδο που δεν ανέδειξε την αισθησιακή ζωγραφική, όπως η αναγεννησιακή Δύση, αλλά τον μυστικιστικό εικαστικό στοχασμό· και μάλιστα ταυτίστηκε με τον σκοταδισμό του Μεσαίωνα».
Η έκθεση, που διοργανώνεται σε επιμέλεια του ομότιμου καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης Νίκου Ζία, αναφέρεται σε πρώτη φάση σε έργα τεθνεώτων. Οπως μας πληροφορεί ο κ. Κουτσομάλλης, θα ακολουθήσει και άλλη φάση, με έργα καλλιτεχνών που είναι εν ζωή. «Είναι απίστευτα πολλοί οι νέοι δημιουργοί που ασχολούνται με θρησκευτικά θέματα σήμερα» τονίζει.
«Ιστορώντας την υπέρβαση: από την παράδοση του Βυζαντίου στη σύγχρονη τέχνη»
Ιδρυμα Γουλανδρή – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ανδρου, Χώρα Ανδρου
Ιδρυμα Γουλανδρή – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ανδρου, Χώρα Ανδρου
Από 30/6 ως 29/9
www.goulandris.gr
www.goulandris.gr
Η καλτ Μύκονος του ‘70
Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1960 είδε τη Μύκονο για πρώτη φορά φθάνοντας στο λιμάνι με το περίφημο «Ναϊάς Ι» –από το οποίο σήμερα «δεν υπάρχει ούτε βίδα». Εκτοτε ο φωτογράφος Λάκης Γιακουμής, γνωστότερος για τη συνεργασία του με τον θρυλικό «Ιακχο» του «Ταχυδρόμου», έχει δει αμέτρητες φορές τη θέα των λευκών σπιτιών και το ξερό, πετρώδες τοπίο, από το πλοίο που μπαίνει στο λιμάνι του νησιού. Η υπερβολή του οποίου φαίνεται ότι ταίριαξε γάντι με τον πληθωρικό, εξωστρεφή χαρακτήρα του φωτογράφου, έτσι ώστε να απαθανατίσει την ξέφρενη Μύκονο σε πολλές και διαφορετικές της φάσεις –από τα τιρκουάζ πάρτι της Σοράγια ως τις καλτ επιδείξεις του Γιάννη Γαλάτη, αλλά και τις βραδιές με πανσέληνο στο Σάντα Μαρίνα, όταν ο Ηλίας Παπαγεωργίου υποδεχόταν όλη την αθηναϊκή ελίτ στον Ορνό.
Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1960 είδε τη Μύκονο για πρώτη φορά φθάνοντας στο λιμάνι με το περίφημο «Ναϊάς Ι» –από το οποίο σήμερα «δεν υπάρχει ούτε βίδα». Εκτοτε ο φωτογράφος Λάκης Γιακουμής, γνωστότερος για τη συνεργασία του με τον θρυλικό «Ιακχο» του «Ταχυδρόμου», έχει δει αμέτρητες φορές τη θέα των λευκών σπιτιών και το ξερό, πετρώδες τοπίο, από το πλοίο που μπαίνει στο λιμάνι του νησιού. Η υπερβολή του οποίου φαίνεται ότι ταίριαξε γάντι με τον πληθωρικό, εξωστρεφή χαρακτήρα του φωτογράφου, έτσι ώστε να απαθανατίσει την ξέφρενη Μύκονο σε πολλές και διαφορετικές της φάσεις –από τα τιρκουάζ πάρτι της Σοράγια ως τις καλτ επιδείξεις του Γιάννη Γαλάτη, αλλά και τις βραδιές με πανσέληνο στο Σάντα Μαρίνα, όταν ο Ηλίας Παπαγεωργίου υποδεχόταν όλη την αθηναϊκή ελίτ στον Ορνό.
Ο Γιακουμής ξεψάχνισε οκτώ ξέχειλες κούτες και απομόνωσε 45 φωτογραφίες τις οποίες και παρουσιάζει στη Δημοτική Πινακοθήκη Μυκόνου. Φωτογραφίες με πρόσωπα, αλλά και με τοπία. Η έκθεση διοργανώνεται με τη χορηγία του Δήμου Μυκόνου και υπό την αιγίδα του Μουσείου Βορρέ. «Είναι ξελογιάστρα η άτιμη» μονολογεί ο φωτογράφος, καθώς δείχνει εικόνες της Μικρής Βενετίας, του πελεκάνου και άλλες, που μπορεί να μοιάζουν με καρτ ποστάλ, έχουν όμως ψυχή.
Λάκης Γιακουμής,
«Η Μύκονος που αγάπησα»,
Δημοτική Πινακοθήκη Μυκόνου, οδός Ματογιάννη.
«Η Μύκονος που αγάπησα»,
Δημοτική Πινακοθήκη Μυκόνου, οδός Ματογιάννη.
Από 10 ως 20/8
Στα Χανιά, στη Μυτιλήνη και στη Νάξο
- Η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων φιλοξενεί από τις 10 Ιουνίου ως τις 30 Σεπτεμβρίου την έκθεση «Ζωγραφική χωρίς όρια», με έργα από τις συλλογές του Μουσείου Φρυσίρα. Ο συγκεκριμένος τίτλος επιλέχθηκε «καθώς γεωγραφικές, εθνικές, πολιτιστικές και εικαστικές διασυνδέσεις καθορίζουν τη δυναμική μεταξύ των συμμετεχόντων».
- Η Φωτογραφική Εταιρεία Μυτιλήνης παρουσιάζει από τις 7 Ιουνίου ως τις 15 Ιουλίου το έργο της στο Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου. Η έκθεση, που διοργανώνεται από το Πολιτιστικό Ιδρυμα του Ομίλου Πειραιώς, πραγματοποιείται στο πλαίσιο του σεμιναρίου του Πλάτωνα Ριβέλλη με τίτλο «Φωτογραφική κριτική».
- Η Ολγα Πλαστήρα επέλεξε το ναξιακό μάρμαρο για τα έργα της και τη Νάξο ως τόπο διαβίωσης και δημιουργίας. Στην έκθεση «Μίτος – Η πορεία», που από 15 Ιουνίου ως 8 Αυγούστου θα φιλοξενείται στον Πύργο Μπαζαίου, προσκαλεί τον πολωνικής καταγωγής ζωγράφο και χαράκτη Αντζέι Βισνιέφσκι σε μια δημιουργική συνύπαρξη. Η έκθεση, σε επιμέλεια Μάριου Βαζαίου, γίνεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Νάξου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
