Αλλαγή φρουράς. Ο Σωτήρης Χατζάκης είναι ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου για την επόμενη τριετία, σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε την περασμένη Τρίτη, ημέρα της εορτής του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού Κώστα Τζαβάρα. Με τη θητεία του Γιάννη Χουβαρδά να έχει λήξει και επισήμως εδώ και μία εβδομάδα, την Κυριακή 19 Μαΐου, η πρώτη σκηνή της χώρας αποκτά νέα διεύθυνση.
Η αλήθεια είναι ότι ο Σωτήρης Χατζάκης αναλαμβάνει το Εθνικό Θέατρο σε μια εξαιρετικά καλή στιγμή του κρατικού οργανισμού, τόσο σε επίπεδο παραγωγών όσο και στον τομέα των οικονομικών. Γι’ αυτό και καλείται με τη σειρά του να αποδείξει, όπως ακριβώς συνέβη και με τον προκάτοχό του, όταν έπαιρνε νοερά τη σκυτάλη από τον Νίκο Κούρκουλο, ότι μπορεί να το πάει ακόμη ένα βήμα εμπρός.
Γιατί αν ο Γιάννης Χουβαρδάς κατάφερε μέσα σε δύο θητείες να κάνει ανοίγματα δίνοντας και μια ευρωπαϊκή κατεύθυνση ενώ παράλληλα το Εθνικό «δεν χρωστάει ούτε ένα ευρώ», αυτό συνέβη επειδή παρέλαβε ένα υγιές θέατρο, στο οποίο ο Κούρκουλος είχε βάλει τις δικές του προτεραιότητες: να φέρει πίσω τον κόσμο στις αίθουσες και, φυσικά, να προχωρήσει στην ανακαίνιση του κτιρίου Τσίλλερ –έργο που ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στο κοινό όταν πια εκείνος είχε φύγει από τη ζωή.
Και αυτή η αλλαγή σκυτάλης, όπως και η προηγούμενη, φέρνει μαζί της έναν ολόκληρο κόσμο από συνεργάτες, συντελεστές και ηθοποιούς, καθώς και ένα άλλο σκεπτικό, μια άλλη φιλοσοφία, ένα άλλο ρεπερτόριο. Οι ως τώρα επιλογές του Σωτήρη Χατζάκη, είτε ως «ελεύθερου σκοπευτή» είτε από τη θέση του στο ΚΘΒΕ, δείχνουν έναν καλλιτέχνη που αγαπά την παράδοση, επικεντρώνεται στην ελληνικότητα και στοχεύει κυρίως στο λαϊκό αίσθημα. Ωστόσο αρκετές από τις παραστάσεις που περιέλαβε στον προγραμματισμό του ΚΘΒΕ συγκλίνουν σε ένα θέατρο του χθες, αν λάβει κανείς υπόψη του πρόσωπα, αισθητικές και έργα.
Πρέπει όμως, όπως συνέβη και στα πρώτα χρόνια της θητείας Χουβαρδά, να δώσουμε χρόνο στον νέο καλλιτεχνικό διευθυντή να αναπτύξει τα σχέδιά του. Σημαντικό ρόλο θα παίξει η επιλογή κατεύθυνσης αλλά και των σκηνοθετών που θα κληθούν να τα αναλάβουν και να τα υλοποιήσουν. Το στοίχημα δεν είναι εύκολο, πολλώ δε μάλλον όταν η οικονομική συγκυρία είναι δεδομένη. Αυτό όμως που διακυβεύεται είναι εξαιρετικά σημαντικό: το Εθνικό μας Θέατρο και μέσω αυτού η πολιτιστική ταυτότητα της χώρας.
Οι πρώτες δηλώσεις
Με περισσότερες από 100 παραστάσεις στο ενεργητικό του, είτε ως ηθοποιού είτε ως σκηνοθέτη, τόσο σε κρατικές σκηνές όσο και στο Ελεύθερο Θέατρο, ο 55χρονος σήμερα Σωτήρης Χατζάκης έχει πίσω του μια πορεία που μετράει περισσότερα από 30 χρόνια. Καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Καισαριανής (1980-1988), του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών και του θεάτρου Πολιτεία, καθώς και αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου επί Νίκου Κούρκουλου, έχει παρουσιάσει δουλειά του εντός και εκτός Ελλάδας –σε Ισπανία, Πορτογαλία, Γερμανία, Πολωνία, Αγγλία, Σερβία, Βουλγαρία, Αλβανία, Ρουμανία, Ν. Αφρική, Κούβα και Κίνα. Ενδιαμέσως έχει υπογράψει έξι σκηνοθεσίες στην Επίδαυρο και έχει διδάξει σε προγράμματα υπουργείων και θεατρικών σχολών. Εχει διασκευάσει κείμενα για το θέατρο –από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του η σκηνική μεταφορά της «Φόνισσας» του Παπαδιαμάντη με τη Λυδία Κονιόρδου – ενώ σπανίως εμφανίζεται στην τηλεόραση (η πιο πρόσφατη εμφάνισή του ήταν στην τηλεοπτική μεταφορά του «10» του Καραγάτση).
Στο ΚΘΒΕ έχει ανεβάσει αρκετές παραστάσεις αρχαίου δράματος, κλασικού αλλά και σύγχρονου ρεπερτορίου, ενώ το καλοκαίρι κατεβαίνει στην Επίδαυρο με το ΚΘΒΕ και την «Ειρήνη» του Αριστοφάνη. «Το Εθνικό Θέατρο δεν υπόκειται στη διαδοχή των θεσμικών του εκπροσώπων αλλά στον ιστορικό συμβολισμό του και στη διαχρονική του σημασία» τόνισε στις πρώτες δηλώσεις του ως καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού ο Σωτήρης Χατζάκης, αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για ερμηνείες. Ο χρόνος θα δείξει.
Το χρονικό ενός διορισμού
Το όνομα του Σωτήρη Χατζάκη ως πιθανού διαδόχου του Γιάννη Χουβαρδά στο τιμόνι του Εθνικού «έπαιζε» εδώ και καιρό. Στην προεκλογική συγκέντρωση του νυν πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά την άνοιξη του 2012 με ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος ο σκηνοθέτης καθόταν ήδη στις πρώτες σειρές. Εκτοτε και κυρίως μετά τον σχηματισμό της τρικομματικής κυβέρνησης και της υπουργοποίησης του Κώστα Τζαβάρα, το όνομά του επανερχόταν όλο και συχνότερα. Αλλωστε ο ίδιος ο Σωτήρης Χατζάκης ουδέποτε είχε κρύψει τις φιλοδοξίες του. Ο ξαφνικός θάνατος του Νίκου Κούρκουλου, στα τέλη Ιανουαρίου του 2007, που τον βρήκε αναπληρωτή στο Εθνικό, αύξησε τις ελπίδες του για τη διαδοχή. Ωστόσο ο τότε υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης επέλεξε τη λύση Χουβαρδά και δικαιώθηκε –εκ του αποτελέσματος πλέον.
Το όνομα του Σωτήρη Χατζάκη ως πιθανού διαδόχου του Γιάννη Χουβαρδά στο τιμόνι του Εθνικού «έπαιζε» εδώ και καιρό. Στην προεκλογική συγκέντρωση του νυν πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά την άνοιξη του 2012 με ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος ο σκηνοθέτης καθόταν ήδη στις πρώτες σειρές. Εκτοτε και κυρίως μετά τον σχηματισμό της τρικομματικής κυβέρνησης και της υπουργοποίησης του Κώστα Τζαβάρα, το όνομά του επανερχόταν όλο και συχνότερα. Αλλωστε ο ίδιος ο Σωτήρης Χατζάκης ουδέποτε είχε κρύψει τις φιλοδοξίες του. Ο ξαφνικός θάνατος του Νίκου Κούρκουλου, στα τέλη Ιανουαρίου του 2007, που τον βρήκε αναπληρωτή στο Εθνικό, αύξησε τις ελπίδες του για τη διαδοχή. Ωστόσο ο τότε υπουργός Πολιτισμού Γιώργος Βουλγαράκης επέλεξε τη λύση Χουβαρδά και δικαιώθηκε –εκ του αποτελέσματος πλέον.
Ο Σωτήρης Χατζάκης επέστρεψε σε κρατική θέση προ τετραετίας, όταν αντικατέστησε, προτού ολοκληρώσει τη θητεία του, τον Νικήτα Τσακίρογλου. Οι σχέσεις του με το ΔΣ του ΚΘΒΕ πέρασαν από 40 κύματα ως τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν η διένεξη ανάμεσα σε εκείνον και τον πρόεδρο του ΔΣ Θωμά Τρικούκη έπιασε κόκκινο. Αφορμή στάθηκε η ψήφιση του ετήσιου προϋπολογισμού (2012) ή μάλλον η καταψήφισή του με τέσσερις ψήφους κατά, δύο λευκά και μόνο μία υπέρ. Ο αρμόδιος υπουργός δεν ανακάλεσε τον διορισμό του Σωτήρη Χατζάκη, αφού δεν συγκεντρώθηκε η πλειοψηφία των 2/3, όπως προβλέπει ο νόμος – χρειαζόταν ακόμη 0,66…
Ηδη από το καλοκαίρι του 2012, όταν το ΚΘΒΕ υπέγραψε συμφωνία με ιδιωτικό θεατρικό φορέα (το θέατρο Ακροπόλ), μέλη του ΔΣ, συμπεριλαμβανομένου και του προέδρου, εξέφρασαν την αντίθεσή τους. Μια κλοπή που έγινε διαρκούσης της θερινής περιοδείας –όταν υπάλληλος του ΚΘΒΕ που μετέφερε εισπράξεις δήλωσε θύμα ληστείας –προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη αντιπαλότητα. Με σύννεφα ήταν και οι σχέσεις του με τους εργαζομένους, καθώς στην τετραετία που προηγήθηκε ο Σωτήρης Χατζάκης βρέθηκε αντιμέτωπος με στάσεις εργασίας και απεργίες ηθοποιών, τεχνικών και υπαλλήλων του ΚΘΒΕ.
Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των γεγονότων η στήριξη από την πλευρά του ΥΠΠΟ ήταν σαφής. Διόλου τυχαία άλλωστε η φωτογραφία του Κώστα Τζαβάρα με τον Σωτήρη Χατζάκη κατά τη διάρκεια της πρεμιέρας του «Γύρου του θανάτου» στο ΚΘΒΕ (ο σκηνοθέτης Νίκος Μαστοράκης δεν ήταν παρών).
Γιατί λοιπόν ο κ. Τζαβάρας δεν ανακοίνωσε νωρίτερα το όνομα του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή; Με τον τρόπο αυτόν επέτρεψε όλη αυτή την παραφιλολογία ενώ την ίδια στιγμή στέρησε από την πρώτη σκηνή της χώρας τη δυνατότητα να συνυπάρξουν ο πρώην με τον νυν, προς όφελος της θεατρικής τέχνης και των θεατών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
