«Η οικονομία δεν έχει το δικαίωμα να αποφασίσει για την Ιστορία μας», είπε ο Μάρτιν Βάλζερ το βράδυ της Παρασκευής 17 Μαΐου μιλώντας σε εκδήλωση στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Αθήνα. Ο γνωστός γερμανός θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος απέφυγε να απαντήσει σε ερώτηση δημοσιογράφου για το αν η Γερμανία κάνει αρκετά για να βοηθήσει την Ελλάδα στην κρίση, εξέφρασε όμως τον θαυμασμό του για τη χώρα μας και δήλωσε αισιόδοξος για το κοινό μέλλον των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Μάρτιν Βάλζερ βρέθηκε στην Αθήνα επιστρέφοντας από τον Βόλο, όπου την Τετάρτη ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στο Ινστιτούτο Γκαίτε διάβασε αποσπάσματα του τελευταίου βιβλίου του που κυκλοφορεί στα ελληνικά και συνομίλησε με τον Πέτρο Μάρκαρη και το κοινό για την ομορφιά και την τέχνη της μυθοπλασίας.
Αναπόφευκτες ήταν οι ερωτήσεις στον γερμανό συγγραφέα περί κρίσης. «Οι καθηγητάδες εγκλωβίζονται στην εξειδικευμένη γνώση του χώρου τους και τα βλέπουν όλα μαύρα, δεν έχουν γνώση της Ιστορίας. Από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης πέφτουμε από την μία κρίση στην άλλη, αλλά, κουτσά στραβά, προχωράμε μπροστά. Θέλω να διατηρήσω την αισιοδοξία μου ότι θα συνεχίσουμε έτσι, γιατί η Ιστορία δείχνει ότι μπορούμε να κάνουμε την Ευρώπη πιο όμορφη χωρίς να ισοπεδώσουμε τίποτα και η όμορφη Ευρώπη δεν μπορεί να είναι όμορφη χωρίς την Ελλάδα», είπε ενώ το ακροατήριο χειροκροτούσε.
Ο συγγραφέας εξέφρασε την αντίθεσή του προς τους ευρωσκεπτικιστές και δήλωσε: «Δεν μπορώ να καλλιεργώ την πεποίθηση ότι θα πάνε άσχημα τα πράγματα. Δεν μπορεί η Ευρώπη της συνεργασίας, που κατάφερε πολλά πράγματα τόσα χρόνια, να καταρρεύσει από κάτι μικρό και ανόητο».
«Υπάρχουν και στη Γερμανία και στην Ελλάδα φωνές επικριτικές και άνθρωποι που δεν σκέφτονται θετικά», είπε. «Είμαι βέβαιος ότι μπορώ να καταρρίψω καθένα από τα επιχειρήματα του τύπου ότι το ευρώ ισοπεδώνει τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης, επιχειρήματα σκεπτικιστών που παρουσιάζουν ψευδοοικονομικά στοιχεία για να τεκμηριώσουν τις απόψεις τους. Η οικονομία δεν έχει το δικαίωμα να αποφασίσει για την Ιστορία μας».
Πάντως, σε αντίθεση με τον Πέτρο Μάρκαρη, που θεματοποιεί την κρίση στα βιβλία του, ο Μάρτιν Βάλζερ είπε ότι δεν σκοπεύει να γράψει μυθιστόρημα για την τρέχουσα κατάσταση. Απαντώντας σε ερώτηση από το κοινό αν σκέφτεται να γράψει, με το χαρακτηριστικό του χιούμορ, για την κρίση και το μίσος που έχει συνδαυλίσει στην Ευρώπη, είπε: «Όσα βιώνουμε αυτή την εποχή, τα διδάγματα που αντλούμε για την Ευρώπη, σε 30 χρόνια, όταν όλα θα έχουν πάει καλά, ίσως κάποιοι να τα γράψουν. Όχι εγώ».
Για τη σχέση του με την Ελλάδα είπε ότι είναι διαρκής και αυτονόητη, και τόνισε τον μεγάλο θαυμασμό του για την αρχαιοελληνική σκέψη, τέχνη και λογοτεχνία. «Η ελληνική τέχνη παραμένει ελκυστική τόσους αιώνες λόγω της ομορφιάς της και η ομορφιά είναι πάντα επίκαιρη», είπε. «Η εξεύρεση του Ωραίου είναι η ύψιστη ικανότητα, δεν έχω ανάγκη από τον μαρξισμό ή άλλη φιλοσοφία για να το πω αυτό. Για μένα ο επίκαιρος χαρακτήρας της Ελλάδας έγκειται στις αξίες της, που εκφράστηκαν μέσα από την τέχνη», αξίες που η Ελλάδα κληροδότησε στην Ευρώπη, και για τον λόγο αυτό υποστήριξε ότι «η Ελλάδα θα πρέπει να παραμείνει στην Ευρώπη και στην Ευρωζώνη».
Ο γερμανός συγγραφέας διάβασε ζωηρά και με πολλή θεατρικότητα αποσπάσματα από το βιβλίο του Ein liebender mann (Ο άντρας που ήξερε να αγαπάει, μτφ. Ηλίας Τσιριγκάκης, Εστία, 2013), από τα οποία αναδύθηκε η δραματική και αφηγηματική του τέχνη αλλά και το χιούμορ του. Το βιβλίο πραγματεύεται τον έρωτα του 74χρονου Γκαίτε για τη 19χρονη Ούλρικε, που μαρτυρείται στην Ιστορία χωρίς όμως να σώζονται επιστολές, τεκμήρια αυτής της σκανδαλώδους μη-σχέσης. «Αποφάσισα να τις γράψω εγώ», είπε ο συγγραφέας εξηγώντας στον Πέτρο Μάρκαρη και στο κοινό τις ελευθερίες που πήρε γράφοντας ένα μυθιστόρημα για τον ερωτικό πόνο πραγματικών προσώπων. Η διαδικασία της συγγραφής δεν μειώνει τον πόνο, όπως υποστήριζε ο Γκαίτε, «αλλά μπορεί από αυτήν να βγει κάτι όμορφο, ο γραμμένος πόνος είναι πιο όμορφος» σχολίασε ο συγγραφέας μιλώντας για το βιβλίο του.
Ο Πέτρος Μάρκαρης απευθύνθηκε σε όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης σε άπταιστα γερμανικά στον προσκεκλημένο συγγραφέα και στο γερμανόφωνο κοινό της Αθήνας που παρευρέθηκε στην ανάγνωση και αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις που αφορούσαν τον ίδιο, αφήνοντας να αιωρείται ερώτηση ακροατή: «Ποια γλώσσα θα χρησιμοποιούσε ο Χαρίτος αν ήταν απόψε εδώ;».
