Ο φιλότεχνος Βενιζέλος, ο καινοτόμος υποστηρικτής του πολιτισμού -όψεις που προσθέτουν νέο βάθος στην ηγετική φυσιογνωμία του Ελευθέριου Βενιζέλου του δυναμικού πολιτικού, του επιδέξιου διπλωμάτη και του αστικού εκσυγχρονιστή- αναδείχθηκε το βράδυ της Τρίτης 14 Μαΐου στο Μουσείο Μπενάκη όπου παρουσιάστηκε ο τόμος Ελευθέριος Βενιζέλος και πολιτιστική πολιτική. Πρακτικά συμποσίου (επιμ. Τάσος Σακελλαρόπουλος, Αργυρώ Βατσάκη, Μουσείο Μπενάκη & Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Αθήνα-Χανιά 2012).
Μέσα σε ατμόσφαιρα εορταστική, ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων σε λίγες ημέρες, και κάτω από δεκάδες γραβάτες που δραπετεύοντας από το πωλητήριο του Μουσείου αιωρούνταν πάνω από τα κεφάλια των παρευρισκομένων στην εκδήλωση σαν μοντέρνο έργο τέχνης, παρουσιάστηκε το πολιτιστικό έργο της βενιζελικής περιόδου που εκτείνεται από το 1912 ως το 1932, μιας περιόδου, κατά την οποία, «οργανώθηκε το θεσμικό υπόβαθρο, το στέρεο έδαφος επάνω στο οποίο συγκροτήθηκαν ιδρύματα και φορείς», εξήγησε ο ιστορικός Τάσος Σακελλαρόπουλος, υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη.
Στο διάστημα αυτό ιδρύεται η πλειονότητα των φορέων πολισμού στους οποίους σήμερα ασκούμε κριτική έχοντας δεδομένη την ύπαρξή τους. Το 1914 ιδρύονται τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Επανακαλύπτεται το Βυζάντιο και δίνεται ώθηση στην ανάπτυξη της έρευνας του βυζαντινού πολιτισμού με την ίδρυση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου την ίδια χρονιά. Το 1925 εγκρίνεται η ίδρυση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1926 της Ακαδημίας Αθηνών. Επί Βενιζέλου το Σχολείον των Καλών Τεχνών αναβαθμίζεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και ιδρύεται το Εθνικό Θέατρο. «Ο Βενιζέλος έπαιξε προσωπικό ρόλο στη διαμόρφωση θεσμών και υποστήριξε πρωτοποριακές πρωτοβουλίες», σχολίασε η ιστορικός Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, διευθύνουσα του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών.
Ο Βενιζέλος ήταν «το παράδειγμα της φαντασίας στην εξουσία», σύμφωνα με τον ιστορικό Νίκο Καραπιδάκη, καθηγητή του Ιόνιου Πανεπιστημίου. «Ξεπερνούσε την κοινωνία του και τις δυνατότητες του καιρού του –γι’ αυτό δεν αρέσει στην Αριστερά, γιατί ξεφεύγει από τους ταξινομητικούς όρους των τάξεων και της οικονομίας της αριστερής παράταξης, αλλά δεν αρέσει και στη συντηρητική παράταξη που αντιλαμβάνεται τον κόσμο με όρους διατήρησης και συντήρησης παρά ως δυνατότητα αλλαγής». Χαρακτηριστικό προσόν του πολιτικού που ξέφευγε από τον μέσο όρο ήταν, συνέχισε ο ομιλητής, ότι ήξερε «πού να αναζητήσει τους καλύτερους, γι’ αυτό και μαζί του αναδείχθηκε μια τάξη ικανών ανθρώπων που υλοποίησε την πολιτιστική πολιτική του».
Πτυχές της βενιζελικής πολιτιστικής πολιτικής και μια εικόνα της εξέλιξης των τεχνών και των θεσμών του πολιτισμού στην εποχή Βενιζέλου παρουσιάζουν στον τόμο οι: Ελένη Μπελιά, Ελένη Δ. Γουλή, Νικολέτα Δ. Τζάνη, Όλγα Γκράτσιου, Νίκη Σακκά, Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, Πολύνα Κοσμαδάκη, Ανδρέας Δεληβορριάς, Αντώνης Κωτίδης, Κατερίνα Περπινιώτη, Δώρα Φ. Μαρκάτου, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Χριστίνα Ντουνιά, Ελίζα Άννα Δελβερούδη, Μάρκος Τσέτσος, Νίκος Ξανθούλης, Νίκος Μπακουνάκης.
Αγαπημένος πολιτικός του Παλαμά, του Καλομοίρη και της Δέλτα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναγνωρίστηκε εντέλει και από τη γενιά του ’30, μια γενιά κατά βάση «βενιζελική», γεφυρώνοντας με την πολιτική του το χάσμα ανάμεσα στην ιδεολογία της Μεγάλης Ιδέας του παλαιού κόσμου και τον κοσμοπολίτικο ελληνοκεντρισμό του νέου κόσμου. Ήταν, με τα λόγια του Νίκου Καραπιδάκη, ο πολιτικός που συνδύασε το ελληνικό με το διεθνές «χωρίς το κόμπλεξ της φουστανέλας».
