Οι γεωπολιτικές επιλογές των κρατών έχουν ρίζες και συνέχεια στο χρόνο πολύ βαθύτερες και πολύ πιο επίμονες από όσο συχνά φανταζόμαστε, κάτι που στην Ελλάδα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχει ξεχαστεί ενώ δεν θα έπρεπε. Ένα παράδειγμα έχει μεγάλο ενδιαφέρον: ποιος δεν θυμάται τη σημασία της Ελλάδας, ιδίως της Κρήτης, στις επιχειρήσεις κατά του Καντάφι, μόλις λίγο καιρό πριν;
Ποιος όμως θυμάται, ή γνωρίζει, ότι ακριβώς στην ίδια περιοχή, Αμερικανοί και Ελληνες πραγματοποίησαν μαζί μία από τις πιο πρώιμες, σύνθετες και ουσιαστικά διακλαδικές επιχειρήσεις της ιστορίας, η οποία αποτέλεσε και το θεμέλιο των Αμερικανών πεζοναυτών; Πότε; Το 1805…
Εχουν περάσει πάνω από δύο αιώνες από τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες, που ήταν ακόμα ένα νέο και αδύναμο κράτος, συνεργάστηκαν με Ελληνες (η Ελλάδα δεν ήταν ακόμα καν κράτος, ούτε η επανάστασή της είχε καν αρχίσει), στην πρώτη στην ιστορία στρατιωτική επιχείρηση της Ουάσιγκτον έξω από τα σύνορά της.
Ηταν στις 27 Απριλίου 1805 όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Τζέφερσον, λάτρης της Ελλάδας και συνδεδεμένος με τον ελληνικό διαφωτισμό μέσω του Αδαμάντιου Κοραή, απέστειλε ναυτικές δυνάμεις στη Βόρειο Αφρική για να ξεκαθαρίσει τις βάσεις των πειρατών και τοπικών αρχόντων των Βερβερικών κρατών της για να εξασφαλίσει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η βοήθεια των Ελλήνων υπήρξε πολύτιμη για τους Αμερικανούς σε αυτή την εκστρατεία: γνώριζαν τον τόπο, είχαν μέγιστη ναυτική τέχνη, είχαν αντιμετωπίσει τον ίδιο αντίπαλο, είχαν, και οι δύο πλευρές, κάθε συμφέρον να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε έναν κοινό αγώνα – κάτι που ουδέποτε στην ιστορία συνέβη μεταξύ των Ελλήνων και των κεντροευρωπαιϊών δυνάμεων, που δεν είχαν στο επίκεντρο τους την ισχύ στις θάλασσες – κι η Ελλάδα ήταν, είναι και, φυσικά, θα είναι, μία θαλάσσια χώρα.
Οι υπερπόντιες αυτές αμερικανικές επιχειρήσεις, που έδωσαν από πολύ νωρίς το στίγμα στο οποίο η χώρα θα επιχειρούσε να κινηθεί στο διεθνές περιβάλλον, και μάλιστα κυριολεκτικά στην «άλλη άκρη του κόσμου», έγιναν σε μία εποχή που οι ΗΠΑ δεν αποτελούσαν ακόμα υπολογίσιμη πολιτική, διπλωματική ή στρατιωτική δύναμη – κάτι που κράτησε έκτοτε για πολύ καιρό: ουσιαστικά, για περίπου εκατό χρόνια.
Ο εξωστρεφής προσανατολισμός του νέου κράτους και, φυσικά, το απόλυτο όπλο της εποχής, οι ναυτικές δυνάμεις, μαζί με την αντίληψη των «ιδρυτών – πατέρων» του για την ελευθερία για την οποία οι ίδιοι είχαν πολεμήσει σκληρά, τους έφερε από πολύ νωρίς πολύ κοντά στο ελληνικό στοιχείο: φυσικά, στη βάση όλων αυτών, βρισκόταν όχι μόνον η σχέση με τη θάλασσα, αλλά και ο θαυμασμός των Αμερικανών για τον ελληνικό πολιτισμό, αλλά και το γεγονός ότι ένιωθαν και οι ίδιοι «στο πετσί τους» τι σημαίνει να είναι κανείς σκλαβωμένος από μία μεγάλη δύναμη…
Ηταν η εποχή που τα επί της ουσίας ανεξάρτητα κράτη της βορειοαφρικανικής ακτής αποτελούσαν τον φόβο και τον τρόμο των Ελλήνων με τις πειρατικές τους επιχειρήσεις που πολύ συχνά είχαν το Αιγαίο στο επίκεντρό τους: ο Χαιρεδίν Μπαρμπαρόσα έκανε το όνομά του να ταυτιστεί με τον τρόμο για πολλές γενιές Ελλήνων…
Η ιστορία της ναυτικής κυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι πολύ μεγάλη και περίπλοκη για να την αφηγηθεί κανείς σε ένα τέτοιο κείμενο.
Εμπλέκει δε πλήθος δυνάμεις από πολλές πλευρές της περιοχής αλλά και του κόσμου – αξίζει να τη διαβάσει ο καθένας όμως αναλυτικά, γιατί μπορεί να καταλάβει ότι, υπό μία έννοια, πλήθος από τα ζητήματα που, με εντελώς άλλους όρους, απασχολούν σήμερα αυτή την περιοχή, είναι στον πυρήνα τους τα ίδια, ενώ οι πρωταγωνιστές τους εν πολλοίς ανάλογοι της εποχής που ο πασάς της Τρίπολης, Γιουσούφ Καραμανλής, απαίτησε περισσότερα από 200.000 δολάρια της εποχής για να μην εκτελεί πειρατεία εναντίον σκαφών της Δύσης και οδήγησε τον Τζέφερσον να του κηρύξει τον πόλεμο στέλνοντας επτά πάνοπλα πολεμικά σκάφη στην περιοχή.
Πάντως, οι Αμερικανοί, διδάσκονται ακόμα αυτή την ιστορία στις στρατιωτικές και όχι μόνον ακαδημίες τους. Εμείς, τι μπορούμε να διδαχθούμε από αυτή;…
