Το προπερασμένο Σαββατοκύριακο, στις 14 και 14 Απριλίου, τα φορτηγά κουβαλούσαν έπιπλα και αντικείμενα, κειμήλια και σύμβολα μιας δυναστείας που πλέον δεν υπάρχει. Η είδηση ήταν μία: η Αθηνά, η τελευταία Ωνάση, η εγγονή του Αριστοτέλη, πούλησε τον Σκορπιό. Τέλος εποχής έσπευσαν να σχολιάσουν οι ρομαντικοί, αρχή μιας άλλης ανταπάντησαν οι ορθολογιστές. Και κάπου εκεί έρχεται ο μύθος. Ο μύθος του Ωνάση και του νησιού του. Ενας μύθος μπλεγμένος με αληθινές ιστορίες και γοητευτικά ψέματα τόσο δυνατά όσο και η αλήθεια. Ο Σκορπιός πωλήθηκε, και όμως ο χρόνος μοιάζει σταματημένος στην εικόνα του Αριστοτέλη Ωνάση, μαζί με τον Αλέξανδρο, σκυμμένων επάνω στο σουβλιστό αρνί που τους ετοίμαζε ο Μπάμπης το Πάσχα, στην εικόνα της Τζάκι να κολυμπά γυμνή στα γαλαζοπράσινα νερά του Σκορπιού, στον Τζον Τζον, παιδί ακόμη, να τρέχει στην παραλία, και στο γέλιο της Χριστίνας να αντηχεί στην πισίνα. Κανείς τους πλέον δεν βρίσκεται εν ζωή. Το παραμύθι του σύγχρονου Κροίσου δηλώνει πάντα παρόν με κάθε αφορμή, έτοιμο να θρέψει αχόρταγα το συλλογικό φαντασιακό, σαν μια καλοστημένη αρχαία τραγωδία με αληθινούς πρωταγωνιστές.
Τα φίδια, οι αγελάδες και ο Μότσαρτ
Το 1963 η απόφαση έχει ληφθεί: ο Ωνάσης αναζητεί ένα ησυχαστήριο. Το βρίσκει στη Λευκάδα, στον Σκορπιό, μια άγονη βραχονησίδα 872 στρεμμάτων ανάμεσα στο Νυδρί και στο Μεγανήσι. Το αγοράζει έναντι 3 εκατομμυρίων δραχμών. Μέσα σε μερικά χρόνια το μετατρέπει σε έναν μικρό επίγειο παράδεισο. Φυσικά, τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ήταν δεκάδες. Πρώτον, τα εκατοντάδες φίδια που είχαν κατακλύσει κάθε γωνιά του νησιού. Ο Ωνάσης βρίσκει τη λύση φέρνοντας ειδικούς αμερικανούς επιστήμονες, ώστε να τα εξολοθρεύσουν. Η οφιοκτονία είναι απόλυτα επιτυχής.
Και ύστερα το νερό. Πώς να ποτιστούν τα 30 στρέμματα γρασιδιού που θέλει να φυτέψει; Το μοναδικό πηγάδι του Σκορπιού δεν φτάνει. Το πρόβλημα λύνεται μεταφέροντας νερό από τη Λευκάδα με υποβρύχιους αγωγούς. Μέχρι και η Μαρία Κάλλας επιστρατεύεται να δώσει συναυλία στο νησί, ώστε να προχωρήσει το έργο. Ως μικρός επίγειος θεός, θα αρχίσει τη δημιουργία. Πρώτα η γη. Ιδιωτικές παραλίες διαμορφώνονται με άμμο που μεταφέρεται από τις καλύτερες παραλίες της Λευκάδας, ύστερα τα δέντρα, οπωροφόρα και μη, φυτεύονται, με τον θρύλο να λέει ότι κάποτε και ο ίδιος έσκαψε μαζί με τους εργάτες, λέγοντάς τους ιστορίες που θυμόταν από τη γιαγιά του. Και αφού τα φίδια εξαφανίστηκαν, δεκάδες οικόσιτα μεταφέρονται στο νησί, με τις αγελάδες μάλιστα να ακούν κλασική μουσική, γιατί με αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με τους ειδικούς, είχαν καλύτερης ποιότητας γάλα. Τα κτίρια χτίζονται προσεκτικά. Στην αρχή, στο νησί υπήρχε μόνο μία εκκλησία, ένας στάβλος και ένα εργαστήριο παραγωγής ελαιόλαδου. Τελικά ο στάβλος γίνεται το ροζ σπίτι, όπου διέμεναν οι επίσημοι καλεσμένοι, ενώ παράλληλα κατασκευάζονται σουίτες με δυνατότητα φιλοξενίας ως και 50 ανθρώπων. Τα βράδια που ο ίδιος ο Αριστοτέλης Ωνάσης μένει στον Σκορπιό είναι ελάχιστα. Θέλει να κοιμάται στη θάλασσα, στη θαλαμηγό «Χριστίνα», που δεσπόζει πάντα στο βάθος σαν φύλακας άγγελος του Σκορπιού.
«Εμείς ζήσαμε με τον Ωνάση πρωτόγνωρα πράγματα. Δεν ήταν ο ξένος που ήρθε, αγόρασε και κλείστηκε στο νησί-φρούριό του. Ηταν ο άνθρωπος, δικός μας άνθρωπος» αναφέρει ο αντιδήμαρχος Λευκάδας Τάσος Γαζής, ο πεθερός του οποίου ήταν αρχικηπουρός του Σκορπιού για 30 χρόνια, και συνεχίζει: «Εδωσε δουλειά σε δεκάδες ανθρώπους. Το 1963-1965, που έπρεπε να αναμορφωθεί ο Σκορπιός, υπήρξε περίοδος που δούλευαν ακόμη και 300 άτομα. Μετά το τέλος των εργασιών, το προσωπικό βέβαια περιορίστηκε, αλλά ο μέσος όρος επί εποχής Αριστοτέλη Ωνάση, αλλά και επί της κόρης του, Χριστίνας, ήταν γύρω στα 30 με 35 άτομα. Υπάρχει πολύς κόσμος που πήρε σύνταξη από τον Ωνάση, όταν ακόμη οι συντάξεις και το ΙΚΑ ήταν άγνωστες λέξεις για πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Ο Ωνάσης ήταν ντόμπρος εργοδότης. Στον πεθερό μου μίλαγε με το μικρό του όνομα. “Φιλίππο, θα κάνεις εκείνο” του έλεγε. Δεν ήταν ο απρόσιτος, ο ολιγάρχης, ο μεγιστάνας».
Η Αρτεμις Γαροφαλίδου, αδελφή του Αριστοτέλη Ωνάση, έγραψε τη δική της ιστορία στο λεύκωμα «Σκορπιός» του Νίκου Μάρου (εκδ. Φερενίκη): «Πέρασαν όλα αυτά τα χρόνια, πρώτα έκανε το “Χριστίνα”, που δεύτερη φορά δεν ξαναγίνεται, και τέλος πήρε το νησί. Του λέω, γιατί σταματάς, βρε Αρίστο, εδώ; (…) Είχαμε βέβαια δυσκολίες, αλλά μετά τα κατάφερε και το αγόρασε. Ηταν τελείως εγκαταλελειμμένο και για να φτάσει να γίνει αυτό που έγινε, να κάνει δρόμους και τόσα άλλα πράγματα, του πήρε πέντε χρόνια. Οταν το τελείωσε, δεν ήθελε να έχει πολλά φώτα, γιατί ήταν απλός. Είχε τόσα, ίσα για να μπορούμε να περπατάμε το βράδυ».
Ο γάμος του αιώνα
«Μόλις τελείωσε η τελετή, ο κύριος και η κυρία Ωνάση βγήκαν από την εκκλησία και άρχισαν να δέχονται τα συγχαρητήρια των προσκεκλημένων και μη, μουσκεμένων… και μη. Πανευτυχείς έδειχναν και οι δυο τους. Μπήκαν σε ένα από τα μικρά αυτοκινητάκια για να πάνε στη “Χριστίνα”. Μπροστά ο κ. Ωνάσης στη θέση του οδηγού. Δίπλα του η Ζακελίν με τη μικρή Καρολίνα στην αγκαλιά της. (…). Η Ζακελίν κάθε τόσο πρόφερε την πρώτη ελληνική λέξη που έμαθε: “Ευχαριστώ” και στα αγγλικά προσέθετε: “Είμαι ευτυχισμένη”». Πρόκειται για απόσπασμα από το φύλλο της 22ας Οκτωβρίου της εφημερίδας το «Βήμα». Φυσικά, αναφέρεται στον «γάμο του αιώνα», όπως χαρακτηρίστηκε αυτός, ανάμεσα στη χήρα του δολοφονημένου προέδρου των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι και στον Αριστοτέλη Ωνάση, μια βροχερή ημέρα, στις 20 Οκτωβρίου του 1968.
Με την Τζάκι, ο Σκορπιός αναμφισβήτητα ζει τη χρυσή εποχή του. Οπως ακριβώς αναμόρφωσε διακοσμητικά τον Λευκό Οίκο, επιδίδεται και στη διακόσμηση των κατοικιών του Σκορπιού, με τη βοήθεια του διάσημου διακοσμητή και προσωπικού φίλου της, Μπίλι Μπάλτουιν. Σύμφωνα με τους βιογράφους της, η Τζάκι θα νιώσει ασφαλής στον Σκορπιό, τόσο για τη ζωή εκείνης όσο και των δύο παιδιών της. Οι κάτοικοι του παραλιακού χωριού Νυδρί θα δουν για πρώτη φορά στη ζωή τους εκπαιδευμένους σωματοφύλακες, οι οποίοι είχαν γίνει η σκιά του μικρού Τζον Τζον.
Η Τζάκι, μάλιστα, ένιωσε τόσο προστατευμένη, που αποφάσισε να κολυμπά γυμνή στα νερά του νησιού. Δυστυχώς για εκείνη, το άβατο είχε καταπατηθεί μια φορά από τον έλληνα παπαράτσι Χρήστο Κουλούρη. Οι φωτογραφίες της γυμνής Τζάκι έκαναν τον γύρο του κόσμου. Το σκάνδαλο που προκλήθηκε ήταν τεράστιο.
«Τελείωσε το νησί, άρχισαν οι θάνατοι»
Οι ευτυχισμένες ημέρες στον Σκορπιό δεν έμελλε να κρατήσουν για πάντα. Ο θάνατος του Αλέξανδρου Ωνάση στις 22 Ιανουαρίου του 1973, μετά τη συντριβή του μικρού αμφίβιου αεροσκάφους Piaggio 136 που πιλόταρε, έκλεισε την πρώτη πράξη της τραγωδίας.
«Ηταν ένας φίλος του που ερχόταν συχνά εδώ και έβλεπε ότι το παιδί συνέχιζε να είναι στην εκκλησία άταφο. Βεβαίως, ήταν ταριχευμένο και κάθε βράδυ, αφού πήγαινε εμένα στο καράβι στη μία, στις δύο, πήγαινε στο μνήμα. Πότε του πήγαινε λουλούδια, πότε του άναβε κεράκια και συζητούσε ώρες μαζί του». Η Αρτεμις Γαροφαλίδου περιγράφει το δράμα του αδελφού της Αριστοτέλη. Η ταφή του Αλέξανδρου Ωνάση, έπειτα από πλήθος διαφόρων δημοσιευμάτων που έδιναν διάφορες εικασίες για την τοποθεσία, πραγματοποιήθηκε τελικά ακριβώς έναν μήνα μετά τον θάνατό του. Oπως διαβάζουμε στο φύλλο της 22ας Φεβρουαρίου 1973 του «Βήματος», στην ταφή του «ο πατέρας του, η κυρία Τζάκι και η αδελφή του δεν παρέστησαν».
«Μόλις τελείωσε το νησί, άρχισαν οι θάνατοι» συνήθιζε να μονολογεί η Αρτεμις Γαροφαλίδου. Η κατάρα της οικογένειας Ωνάση είχε πράγματι τυλίξει τον Σκορπιό. Δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, καταρρακωμένος κυριολεκτικά από την απώλεια του μοναχογιού του, πεθαίνει στο Παρίσι. Η ταφή του θα γίνει πλάι στον γιο του, στο οικογενειακό κοιμητήριο του νησιού.
Η Χριστίνα στον Σκορπιό
Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του αδελφού της και του πατέρα της, η Χριστίνα είναι εκείνη που θα ξαναζωντανέψει τον Σκορπιό με τα περίφημα πάρτι της, παραμένοντας μέχρι και σήμερα ιδιαίτερα αγαπητή στη Λευκάδα εξαιτίας και του φιλανθρωπικού έργου της. Ο αρχιτέκτων Κώστας Βουτσινάς και ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης προσκαλούνται μάλιστα προκειμένου να δώσουν μια πιο ελληνική πινελιά στη διακόσμηση. Η Χριστίνα, που παλαιότερα κάθε αίτημά της για περισσότερη πολυτέλεια στον Σκορπιό δεχόταν την αποστομωτική απάντηση του πατέρα της «αν θέλεις φώτα, πήγαινε στο Μπρόντγουεϊ», βρίσκει τώρα την ευκαιρία να κατασκευάσει μια τεράστια πισίνα. Το 1985 πραγματοποιεί και τη βάπτιση της κόρης της Αθηνάς, ένα ευχάριστο διάλειμμα στη σειρά των δυσάρεστων γεγονότων. Τρία χρόνια αργότερα, η Χριστίνα θα βρεθεί νεκρή μέσα στην μπανιέρα της, στο Μπουένος Αϊρες της Αργεντινής.
Η Αθηνά Ωνάση δεν φάνηκε ποτέ να δένεται με το νησί του παππού της, όπως με παράπονο συνηθίζουν να λένε οι Λευκαδίτες. Οταν τον Σεπτέμβριο του 1994, εννέα χρόνια μετά τη βάπτισή της, επισκέφθηκε τον Σκορπιό, έμοιαζε με ένα τρομαγμένο κορίτσι που απάντησε μονολεκτικά «Yes» όταν ρωτήθηκε από τους δημοσιογράφους αν πέρασε καλά στις διακοπές της.
Η απόφασή της να πουλήσει σήμερα τον Σκορπιό δεν εξέπληξε ιδιαίτερα. Εμοιαζε με ένα προτετελεσμένο γεγονός έπειτα από ένα όργιο φημών τα προηγούμενα χρόνια για πώληση του νησιού στον Μπιλ Γκέιτς ή ακόμη και στη Μαντόνα. Το νησί ανήκει πλέον στην Εκατερίνα Ριμπολόβλεβα, κόρη του ρώσου δισεκατομμυριούχου Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ. Τέλος εποχής.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 21 Απριλίου
