Την ανάγκη αναθεώρησης του καπιταλιστικού επιχειρηματικού μοντέλου που στηρίζεται στη συσσώρευση κεφαλαίου και στη μεγέθυνση εξέφρασε την περασμένη Τετάρτη μιλώντας στο Economic Club της Νέας Υόρκης η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ.
«Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, από τις ΗΠΑ το 2008 ως την Κύπρο σήμερα, έχει καταδειχθεί ότι η ταχεία επέκταση του τραπεζικού τομέα οδηγεί σε ένα επιχειρηματικό μοντέλο που τελικά αποσταθεροποιεί την οικονομία», είπε συγκεκριμένα και εξήγησε ότι «το υπερμέγεθες τραπεζικό μοντέλο που αναφέρεται σε ιδρύματα πολύ μεγάλα για να αποτύχουν είναι περισσότερο επικίνδυνο από ποτέ».
Μας λέει, δηλαδή, η κυρία Λαγκάρντ ότι η διόγκωση των μεγάλων χρηματοπιστωτικών εταιρειών δημιουργεί κινδύνους και καταστροφές όπως αυτή που έφερε στην παγκόσμια οικονομία η κατάρρευση της Lehman Brothers το Σεπτέμβριο του 2008.
Η καινοφανής ιδέα, όμως, που φαίνεται ότι υιοθετεί (και) το ΔΝΤ, ότι κάποιος χρηματοπιστωτικός όμιλος δεν πρέπει να είναι πολύ μεγάλος διότι αν γκρεμιστεί θα συμπαρασύρει πολλούς, είναι απολύτως ανατρεπτική.
Θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος ότι πρόκειται για μια ιδέα που αναχαιτίζει την πρόοδο. Διότι δεν αφορά μόνο το παγκοσμίως συγκλονισμένο χρηματοπιστωτικό μοντέλο που προσπαθεί να βρει το βηματισμό του «σπάζοντας» τις τράπεζες σε αμιγώς επενδυτικές και σε αυτές που δραστηριοποιούνται στην λιανική τραπεζική. Ούτε αφορά τους κινδύνους που εγκυμονεί (ας πούμε…) για τους δανειστές η συγχώνευση Εθνικής και Eurobank.
Δεν αφορά τους υπερχρεωμένες και ουσιαστικά χρεοκοπημένες τράπεζες του ευρωπαϊκού Νότου. Ούτε καν τους χρηματοπιστωτικούς κολοσσούς της Wall Street και του Σίτι του Λονδίνου, στους οποίους άλλωστε απευθυνόταν από το βήμα του Economic Club η Λαγκάρντ.
Η ιδέα αφορά το ίδιο το καπιταλιστικό όραμα της οικονομικής προόδου. Το οποίο φυσικά είναι συνδεδεμένο άρρηκτα με τις έννοιες της μεγέθυνσης και της γιγάντωσης, είτε πρόκειται για προσωπική περιουσία είτε για επιχειρηματικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αφορούν την παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών – γιατί άραγε να εξαιρεθούν;
Τι μας προτείνει δηλαδή η κυρία Λαγκάρντ; Να είμαστε μικροί και ταπεινοί για να επιβιώσουμε; Να μην επεκταθούμε οικονομικά, να μην πάρουμε δάνειο, να μη ρισκάρουμε, να μη συσσωρεύσουμε γιατί μετά θα γίνουμε «πολύ μεγάλοι για να χρεοκοπήσουμε»; Θα γίνουμε «too big to fail», όπως υποστηρίζουν οι τρομοκρατημένοι από την κατάρρευση της Lehman Brothers;
Αν είναι έτσι, με τι κίνητρο θα δημιουργηθούν οι Γκέιτς, οι Μπάφετ και οι Ωνάσηδες του μέλλοντος; Με τι όραμα; Με τι στόχους; Υπάρχει ιδέα πιο αναχαιτιστική της προόδου από το φόβο μήπως κάποιος παραγίνει μεγάλος και ισχυρός και δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να πτωχεύσει; Μα, αν απαγορεύσεις σε κάποιον να γίνει «too big to fail» δεν τον καταδικάζεις να γίνει «too small to dream»; Υποχρεώνοντάς τον να παραμείνει μικρός και αναλώσιμος, δεν του κόβεις τα φτερά για οικονομική δράση και δημιουργία;
Η ιδέα της Λαγκάρντ ισοδυναμεί με καρφί στην καρδιά του καπιταλισμού. Αν κάτι έχει αλλάξει εσχάτως με το «μοντέλο» και τις βασικές αρχές στις οποίες αυτό στηρίζεται, ας μας το πουν ανοικτά το ΔΝΤ και η παγκόσμια ιδεολογικοπολιτική και οικονομική ελίτ.
