Οι αχυράνθρωποι των offshore

Οι έρευνες του μυστικού υπεράκτιου κόσμου διεξήχθησαν πέρα από την Ελλάδα, σε δεκάδες χώρες. Εκτός από «Τα Νέα» και «Το Βήμα», η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητικών Δημοσιογράφων (https://www.icij.org) συνεργάστηκε με την «Washington Post» στις ΗΠΑ, τον «Guardian» και το BBC στο Ηνωμένο Βασίλειο, το ιταλικό περιοδικό «L’Espresso», τη «Sueddeutsche Zeitung» και το κανάλι NDR στη Γερμανία, τη «Le Monde» στη Γαλλία, την «Trouw» στην Ολλανδία, τη νορβηγική κρατική τηλεόραση, την ουκρανική «Kiev Post», την «Indian Times» στην Ινδία, την «Asahi Simbun» στην Ιαπωνία, τη «La Nacion» στην Αργεντινή και πολλές ακόμη εφημερίδες και δημοσιογράφους από Αμερική, Αφρική, Ευρώπη και Ασία.

Τα δεδομένα με τις offshore ελληνικών συμφερόντων είναι μέρος μιας διαρροής στην οποία περιλαμβάνονται περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια μυστικά αρχεία για υπεράκτιες εταιρείες που αποκτήθηκαν από την ICIJ.
Οι περισσότερες από τις εταιρείες ελληνικού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στα δεδομένα της ICIJ έχουν έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους στην Καραϊβική.Σε καμία περίπτωση δεν υπονοούνται ποινικά ζητήματα, ή οποιαδήποτε παράνομη πράξη από την πλευρά των πραγματικών ιδιοκτητών. Μεταξύ αυτών με τους οποίους ήρθαμε σε επαφή υπάρχουν αρκετοί που δεν χρησιμοποιούσαν εντεταλμένους διευθυντές-αχυρανθρώπους έτσι ώστε να μην εμφανίζονται πουθενά τα ονόματά τους. Ολοι αναφέρουν ότι δεν έχουν κάνει τίποτε παράτυπο και ότι απλώς εκμεταλλεύονται τις νόμιμες φορολογικές ελαφρύνσεις ή και την προστασία της ιδιωτικότητας που προσφέρουν αυτά τα εταιρικά σχήματα.

Τους αχυρανθρώπους των offshore εταιρειών πίσω από τους οποίους κρύβονται συμφέροντα δισεκατομμυρίων ευρώ αποκαλύπτει η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) σε συνεργασία με «Τα Νέα» και «Το Βήμα». Πρόκειται για τους «επαγγελματίες»-βασικά γρανάζια του υπεράκτιου συστήματος που πληρώνονται για να βάζουν τις υπογραφές τους προσφέροντας πλήρη μυστικότητα στους πραγματικούς ιδιοκτήτες. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι τρεις Κύπριοι φέρονται να είναι διευθυντές σε περισσότερες από 310 υπεράκτιες εταιρείες με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους.

Το όνομά του είναι Ελληνας: Ανδρέας Ελληνας. Και όπως φαίνεται, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας διηύθυνε ταυτόχρονα 126 υπεράκτιες εταιρείες, ενώ ήταν εκπρόσωπος σε άλλες τρεις. Α, ήταν επίσης και μέτοχος σε επτά. Είναι λοιπόν λογικό να αναρωτιέται κάποιος: Πού βρίσκει τον χρόνο; Πώς τα καταφέρνει;

Ο Κύπριος Ανδρέας Ελληνας δεν είναι ο μοναδικός άνθρωπος στον πλανήτη που εμφανίζεται να κρατάει τόσο πολλά υπεράκτια καρπούζια κάτω από την ίδια διευθυντική μασχάλη. Υπάρχουν και χειρότερα: για παράδειγμα, ο Βρετανός Στίβεν Κέλι, ο οποίος κατέχει μέχρι στιγμής το παγκόσμιο ρεκόρ «offshore πολυπραγμοσύνης» στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, διηύθυνε 377 εταιρείες ταυτόχρονα. Από τα στοιχεία της ICIJ προκύπτει ότι ένα δίκτυο 28 αχυρανθρώπων βρετανικής καταγωγής ήταν διευθυντές σε περισσότερες από 3.500 υπεράκτιες με έδρα το μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα της Καραϊβικής. Στην Κύπρο, από την έρευνα των «Νέων» και του «Βήματος», αποκαλύπτεται ότι επτά άτομα διοικούσαν στα χαρτιά 400 υπεράκτιες εταιρείες λετονικών, ρωσικών, ελληνικών και άλλων συμφερόντων. Ολοι τους πρόθυμοι να εμφανίζονται ως διευθυντές δεκάδων offshore, ενώ στην πραγματικότητα εκτελούσαν τις εντολές των πραγματικών ιδιοκτητών, οι οποίοι παρέμεναν αθέατοι, μακριά από τα χέρια των φορολογικών αρχών.

Αμέσως μετά τον Ελληνα η πλέον συχνά συναντώμενη διευθύντρια στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου είναι η Δήμητρα Σταυρινού. Σύμφωνα με τα έγγραφα που διέρρευσαν, η κύπρια μάνατζερ εμφανιζόταν να έχει υπό τη διεύθυνσή της 106 offshore. Στην τριάδα των πλέον πολυάσχολων «υπεράκτιων» στελεχών περιλαμβάνεται και ο κύπριος Ανδρέας Σπυρίδης με 82 offshore. Δραστήριοι ως διευθυντές υπεράκτιων εταιρειών εμφανίζονται οι Ελενα Παπαπαύλου, Ελενα Χριστοδουλίδου, Στέλιος Αμερικάνος και Γιώργος Γιάνγκου, επίσης Κύπριοι, με 44, 26, 25 και 24 εταιρείες αντίστοιχα, ενώ σε κάποιες από αυτές οι δύο τελευταίοι μοιράζονται τη διεύθυνση. Οσο για την Ελλάδα, το πλέον συχνά αναφερόμενο διευθυντικό στέλεχος στα στοιχεία που αποκτήθηκαν από το ICIJ είναι η Ευγενία Αλεξάνδρα Λαζάρου, η οποία έχει διατελέσει διευθύντρια σε επτά offshore με τις εξής επωνυμίες: Otoades Limited, Wenmont Ltd, Tarriston Ltd, Coyanosa Limited, Gaterland Ltd, Gridlestar Ltd και Hetland Ltd. Καμία από αυτές δεν περιλαμβάνεται στη λίστα των 23.000 αλλοδαπών εταιρειών που έχει στην κατοχή του το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο σημαίνει ότι βρίσκονται εκτός των ελληνικών φορολογικών ραντάρ. Η διεύθυνση που δήλωνε η Ευγενία Αλεξάνδρα Λαζάρου στα μητρώα εταιρειών των Βρετανικών Παρθένων Νήσων ήταν στην πλατεία Κολωνακίου, στην ίδια πολυκατοικία όπου εδρεύει παράρτημα ενός εκ των πλέον γνωστών κυπριακών δικηγορικών γραφείων.

Οι «εντεταλμένοι διευθυντές» αποτελούν τον πιο ισχυρό κρίκο της αλυσίδας των offshore και της μυστικότητας που διακατέχει εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρηματικές συναλλαγές. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διάθεση των ονομάτων τους για χρήση σε επίσημα εταιρικά έγγραφα, δηλώνοντας διευθύνσεις σε χώρες που ουδεμία σχέση έχουν με την έδρα της επιχείρησης –κάποιες φορές μάλιστα βρίσκονται και στους πλέον εξωτικούς προορισμούς. Για παράδειγμα, η Eco Energy Partners Ltd, μία από τις 106 offshore με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους στις οποίες εμφανίζεται διευθύντρια η Κύπρια Δήμητρα Σταυρινού έχει ως βασικό μέτοχο την εταιρεία Cp Ecoprojects, η οποία αποτελεί καταπιστευματούχο του ιρλανδέζικου fund με την επωνυμία Εco Energy Trust. Μία από τις διευθύνσεις που δήλωνε, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που διέρρευσαν, είναι στην Πλούσια Κοιλάδα στις Σεϋχέλλες (Val Riche), μερικά χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Μάχε, χωρίς όμως να προσδιορίζεται οδός και αριθμός –αν και στον χάρτη της συγκεκριμένης περιοχής δεν διακρίνονται δρόμοι παρά μόνο δάσος και ένα τουριστικό μονοπάτι το οποίο οδηγεί σε ένα ύψωμα 500 μέτρων απ’ όπου μπορεί κανείς να έχει πανοραμική θέα του νησιού… Ετσι θεωρείται σχεδόν αδύνατο να μπορεί κάποιος να εντοπίσει τη Δήμητρα Σταυρινού αν έχει στη διάθεσή του μόνο αυτά τα στοιχεία.

Εκτός από τις Σεϋχέλλες η κύπρια εντεταλμένη διευθύντρια δήλωνε κατά περιόδους άλλες τρεις διευθύνσεις, στη Λευκωσία. Μόνο μία από αυτές φέρεται να είναι κατοικία και, σύμφωνα με τα στοιχεία του ICIJ, έχει δηλωθεί τέσσερις φορές, σε σύνολο 106 εταιρειών. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις ή δεν υπάρχει καθόλου διεύθυνση ή έχουν δηλωθεί στοιχεία που χρησιμοποιούνται και από άλλα πολυάσχολα στελέχη. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί κτίριο επί της οδού Ευαγόρα Παλληκαρίδη, όπου, εκτός από τη Σταυρινού, δήλωναν ως διεύθυνσή τους άλλοι εννέα επαγγελματίες των υπεράκτιων εταιρειών: ο διευθυντής των 82 offshore Ανδρέας Σπυρίδης, η Ελενα Χριστοδουλίδου των 26 offshore, η Κυριακή Σκουλάρα των 23, o Σωτήρης Γεωργιάδης των 19, η Μάρθα Δημητριάδη των 24, η Ναταλία Δημητρίου των 16, η Νικολέτα Χριστοδουλίδου των 14, η Αναστασία Καμούδη των 14, η Αφροδίτη Περικλέους των 14.

Από μια άλλη διεύθυνση που δήλωνε η Δήμητρα Σταυρινού, επί της οδού Θεμιστοκλή Δέρβη, φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι η αγορά των εντεταλμένων διευθυντών στην Κύπρο είναι σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία: εκεί σήμερα βρίσκεται το δικηγορικό γραφείο του Στέλιου Αμερικάνου, διευθυντή σε 25 offshore και συνεργάτη του Γιώργου Γιάγκου. Την ίδια διεύθυνση δηλώνουν επίσης ο Ανδρέας Σπυρίδης, η Μάρθα Δημητριάδη αλλά και η εταιρεία Obangate Holding Limited, η οποία είναι μέτοχος της ρωσικών συμφερόντων υπεράκτιας με έδρα στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους MedInvestgroup Limited.