Το τέλος προσφέρεται για μεγαλοστομίες: Έκλεισε ένα βιβλιοπωλείο, είναι σαν να πέθανε ένας δικός μου άνθρωπος. Στην πραγματικότητα το Bιβλιοπωλείον της Εστίας δολοφονήθηκε από πελάτες σαν και του λόγου μου. Παινεύαμε τους υπαλλήλους και αφηγούμασταν ιστορίες για το πώς λειτουργεί το ανθρώπινο μυαλό όταν μπλοκάρουν οι βάσεις δεδομένων. Μας άρεσε να πηγαίναμε στο βάθος του καταστήματος για την κυρία Μάνια, η οποία πάντα είχε να αφηγηθεί κάτι ενδιαφέρον, με τον δικό της ανεπανάληπτο τρόπο.

Οι πελάτες σαν και του λόγου μου περνάμε από τα βιβλιοπωλεία αλλά δεν ανοίγουμε το πορτοφόλι. Οι αγορές γίνονται συστηματικά μέσω ίντερνετ. Χωρίς να σηκωθούμε από την καρέκλα, χωρίς να πάμε στο κέντρο της πόλης, χωρίς να μιλήσουμε σε άνθρωπο διαλέγουμε τους τίτλους, πληρώνουμε με paypal και περιμένουμε τον ταχυδρόμο να φέρει την πραμάτεια στην πόρτα. Δεκάδες δικαιολογητικά για τον νέο τρόπο προμήθειας βιβλίων. Μια προτίμηση στα ξενόγλωσσα και οι εξωφρενικά χαμηλές τιμές στα μεταχειρισμένα του διαδικτίου_ όταν λέμε «μεταχειρισμένα» εννοούμε «διαβασμένα», σε άριστη κατάσταση, με τιμές από 1,5 ευρώ.

Χρειάστηκε να κλείσει το Βιβλιοπωλείον της Εστίας για να συνειδητοποιήσω ότι έχω εκπαιδεύσει τα παιδιά μου στο ψηφιακό εμπόριο. Δεν τα έχω μάθει να ξεφυλλίζουν μέσα σε ένα κατάστημα αλλά να επιλέγουν βιβλία μέσα από την οθόνη του υπολογιστή. Εχουμε να μπούμε σε βιβλιοπωλείο πάνω από ένα χρόνο αλλά τουλάχιστον μια φορά το μήνα διαλέγουμε και κάτι παιδικό μαζί με τα υπόλοιπα που αγοράζονται από τα διαδικτυακά καταστήματα.

Την είδηση για το κλείσιμο της Εστίας την διάβασα σε άρθρο του Γιάννη Ν. Μπασκόζου, ο οποίος εκτός από συνάδελφος στη Βήμα υπήρξε διευθυντής του περιοδικού «Διαβάζω». Στο ερώτημα «πόσες φορές αγόρασα το περιοδικό την τελευταία δεκαετία;» η απάντηση είναι «ποτέ». Το αγόραζα εντούτοις συστηματικά κάποτε, προ κομπιούτερ, και ταξινομούσα τα τεύχη στη βιβλιοθήκη. Τώρα πια τέτοιου τύπου αρχεία μου φαίνεται ότι υπάρχουν μόνο για να σκονίζονται.

Το βιβλιοπωλείο έκλεισε και ταυτόχρονα το περιοδικό για το βιβλίο πήρε νέα μορφή.
Το «Διαβάζω» άλλαξε. Εγινε ψηφιακό. Εγινε www.oanagnostis.gr. Με τα ίδια πρόσωπα. Με συντακτική επιτροπή αποτελούμενη από παλαιούς συνεργάτες: Λίλα Κονομάρα, Γιάννη Ν. Μπασκόζο, Μαρίζα Ντεκάστρο, Όλγα Σελλά, Κατερίνα Σχινά, Στρατή Χαβιαρά, Βαγγέλη Χατζηβασιλείου, Έλενα Χουζούρη.Ο ψηφιακός «Αναγνώστης» θα ανανεώνεται καθημερινά. Προς τα εκεί πάει η ενημέρωση, όποιος εκδότης δεν το αποδεχτεί, θα χαθεί από το προσκήνιο.

Αυτή είναι η εποχή, αυτά είναι τα νέα δεδομένα. Στο πλαίσιο των διαπιστώσεων υπάρχει χώρος για ολίγη νοσταλγία. Θα μου λείψει η ιδέα της κυρίας Μάνιας, το φορτωμένο γραφείο, με τα πλουμιστά μολυβάκια, με τα καλειδοσκόπια, τα ατομικά τασάκια, τα μπατόν σαλέ. Και η στιχομυθία: «Τον καφέ σκέτο;», «Οχι κυρία Μάνια, με λίγη κρέμα». «Ποιά κρέμα παιδάκι μου; Πού τα μαθαίνετε αυτά και τα λέτε; Γάλα βάζουμε στην Ελλάδα».