Μοναδικός για τις Κυκλάδες και την ευρύτερη περιοχή είναι ο προϊστορικός οικισμός του Στρόφιλα στην Ανδρο, που αναπτύχθηκε περί το 4000 π.Χ. και χαρακτηρίζεται σαν ο μεγαλύτερος και καλύτερα σωζόμενος Νεολιθικός οικισμός του Αιγαίου. Οπως λέει όμως η ανασκαφέας του κυρία Χριστίνα Τελεβάντου η σημασία του σήμερα αποδεικνύεται πολύ σημαντικότερη, αφού θεωρείται ότι αποτέλεσε την βάση για την μετέπειτα πολιτιστική εξέλιξη της Μέσης και της Υστερης Εποχής του Χαλκού στις Κυκλάδες. Στην ομιλία της μάλιστα, με τίτλο «Ο Νεολιθικός οικισμός στον Στρόφιλα Άνδρου. Διευρύνοντας τους ορίζοντες της κυκλαδικής προϊστορίας και εικονογραφίας», που θα γίνει την Τρίτη 2 Απριλίου στις 7 μ.μ. στην Αρχαιολογική Εταιρεία η κυρία Τελεβάντου θα παρουσιάσει τα αποδεικτικά στοιχεία της σημασίας του Στρόφιλα.
«Η ανάπτυξή του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στρατηγική γεωγραφική θέση της Ανδρου κοντά στην Αττική και ειδικότερα τη Λαυρεωτική, σε συνδυασμό με το γεγονός, ότι αποτελούσε σημαντικό κόμβο και ενδιάμεσο σταθμό στους θαλάσσιους δρόμους της νεολιθικής ναυσιπλοΐας για τη διακίνηση αγαθών (π.χ. μηλιακού οψιανού και μεταλλεύματος) και τη μετάδοση τεχνολογίας και ιδεών ανάμεσα στις Κυκλάδες, την ηπειρωτική χώρα, την Εύβοια και το βορειοανατολικό Αιγαίο», λέει η ίδια. Και οι αποδείξεις βρίσκονται επιτόπου:
Κατ΄ αρχάς είναι η μεγάλη έκταση του οικισμού, σε συνδυασμό με τoν πυκνό, πολεοδομικό ιστό και το ιδιαίτερα μεγάλο μέγεθος των κτιρίων του. Επειτα είναι ο συλλογικός χαρακτήρας των έργων, που οργανώνονταν από την κοινότητα, όπως η οχύρωση του οικισμού, το ιερό και η μεγάλη χρήση των βραχογραφιών. Η πληθώρα των υψηλής ποιότητας ευρημάτων δείχνει το επίπεδό του. Το ίδιο και η προηγμένη τεχνολογία, όπως η μεταλλοτεχνία και η λιθοτεχνία.
Εντελώς ιδιαίτερο ζήτημα, λόγω της έκτασης και της πολυμορφίας του είναι οι βραχογραφίες με διαφόρων ειδών θέματα. Αλλοτε συμβολικά, όπως είναι ένα δακτυλιόσχημο θέμα, τα πέλματα και οι κοιλότητες σε σπειροειδή διάταξη, άλλοτε γραμμικά όπως η σπείρα και ο μαίανδρος, άλλοτε εικονιστικά όπως πλοία και διάφορα ζώα κατσίκια, ελάφια, τσακάλια, ψάρια, δελφίνια κ.ά. Υπάρχουν όμως και αφηγηματικές σκηνές, όπως είναι η πομπή πλοίων, το κυνήγι ελαφιών από τσακάλια, ο θαλάσσιος βυθός με την παράσταση δελφινιού με το μικρό του αλλά και μία ανθρώπινη πιθανώς μορφή( ή ανθρωπόμορφο ξόανο), ύψους 45 εκατοστών, που ενδεχομένως απεικονίζει θεότητα. «Φαίνεται ότι οι νεολιθικοί καλλιτέχνες, πολύ πριν την ανάπτυξη της εικονιστικής τέχνης στις Κυκλάδες κατά τη Μέση και Υστερη Εποχή του Χαλκού (αγγειογραφία, τοιχογραφίες) έθεσαν τις βάσεις του εικονογραφικού λεξιλογίου και της διαχείρισης του χώρου σε σύνθετες παραστάσεις», όπως λέει η κυρία Τελεβάντου.
Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί ο έντονος ναυτικός χαρακτήρας του οικισμού, που εμφανίζεται με τη ναυπηγική, τη ναυσιπλοΐα και το εμπόριο, κάτι που τεκμηριώνεται από τις 100 και πλέον απεικονίσεις πλοίου στις βραχογραφίες , οι οποίες βρίσκονται σε κοινόχρηστους χώρους (ιερό, τείχος, χώρος βόρεια του τείχους) ως το κυρίαρχο σύμβολο της κοινότητας. Τέλος καταγράφεται και η χρήση ενός αναπτυγμένου και ευρύτατα διαδεδομένου κώδικα επικοινωνίας με το σύστημα των συμβόλων. Οπως λέει η αρχαιολόγος « Πρόκειται για στοιχεία που δείχνουν ότι πρόκειται για έναν εύρωστο, πρωτοαστικό οικισμό με κυρίαρχο ναυτικό χαρακτήρα, ο οποίος αναμφίβολα θα διαδραμάτιζε, σε ένα ευρύτερο δίκτυο μικρότερων ή και ανάλογων οικισμών, σημαντικό ρόλο κατά την Τελική Νεολιθική εποχή».
Η ομιλία δίνεται στο πλαίσιο του Κυκλαδικού Σεμιναρίου. που διοργανώνεται από την αρχαιολόγο κυρία Μαρίζα Μαρθάρη
