Οι πρόσφατες αποφάσεις του Eurogroup για την Κύπρο δίνουν μια πρόγευση για τις αλλαγές που επίκεινται σε ολόκληρη την ευρωζώνη. Το παιχνίδι χοντραίνει: τα παραδοσιακά θέσφατα της οικονομίας, όπως το «ανέγγιχτο» των καταθέσεων, θυσιάζονται στον βωμό της τραπεζικής εξυγίανσης. Οι συνέπειες είναι πρωτοφανείς: για πρώτη φορά ένα κράτος-μέλος (η Κύπρος) τίθεται πρακτικά, έστω και προσωρινά, εκτός ευρωζώνης. Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη παίζει, κατά γενική διαπίστωση, η γερμανική κυβέρνηση. Με τη σύμφωνη άποψη των δυο μεγάλων κομμάτων της αντιπολίτευσης – Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι – αφού η σχετική κριτική τους αφορά λεπτομέρειες, όπως το ύψος των προς φορολόγηση καταθέσεων, όχι την ουσία. Από αυτή την άποψη θα πρέπει να αναμένεται συνέχιση της καινοφανούς πολιτικής τύπου «οδοστρωτήρα», ακόμη και στην (μάλλον απίθανη) περίπτωση εκλογικής νίκης της αντιπολίτευσης στις εκλογές του ερχόμενου Σεπτεμβρίου. Με την τακτική που ακολουθεί η Γερμανία, υπάρχουν πλέον μόνο χαμένοι, υποστηρίζει ο Πέτερ Μπόφινγκερ που είναι μέλος του πενταμελούς συμβουλίου οικονομικών εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης (κοινώς επονομαζομένων και «σοφών»).
Το άνοιγμα των τραπεζών στην Κύπρο δεν προκάλεσε τον αναμενόμενο πανικό. Δείχνει αυτό ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο δραματική όσο φαινόταν;
«Οι μικροκαταθέτες δεν έχουν τώρα να φοβηθούν τίποτε. Για αυτό και οι κάτοχοί τους δεν έχουν λόγο να κάνουν αναλήψεις υπό το κράτος πανικού. Πιο ενδιαφέρουσα θα ήταν η περίπτωση των καταθετών με πολύ υψηλές καταθέσεις. Αλλά αυτοί δεν μπορούν καν να πανικοβληθούν, επειδή οι έλεγχοι κίνησης των κεφαλαίων τούς στέρησε τη δυνατότητα του πανικού».
Οι έλεγχοι κίνησης των κεφαλαίων ήταν λοιπόν σωστοί;
«Οχι. Τα μέτρα ελέγχου είναι προβληματικά στον βαθμό που δείχνουν ότι οι ίδιοι οι ελεγκτές δεν πιστεύουν στη σταθεροποίηση της κατάστασης. Τέτοια μέτρα στέλνουν ταυτόχρονα και ένα μήνυμα προς άλλες χώρες της ευρωζώνης που λέει ότι αν η κατάσταση χειροτερέψει, οι καταθέτες δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα τα χρήματά τους. Είναι σαν να έχουν πέσει στη φάκα, σαν να μην μπορούν να πάρουν πίσω στο ακέραιο τα χρήματά τους. Οι έλεγχοι κίνησης των κεφαλαίων σημαίνουν έναν ντε φάκτο προσωρινό αποκλεισμό από τη νομισματική ένωση. Αυτό πρέπει να το πούμε ξεκάθαρα».
Μπορεί η ντε φάκτο χρεοκοπία της Κύπρου να προκαλέσει σοβαρή ζημιά στους νομισματικούς εταίρους της;
«Η Κύπρος ως τέτοια δεν έχει συστημική σημασία. Το πρόβλημα είναι ότι τα μέτρα που λήφθηκαν πρόσφατα άλλαξαν θεμελιακά τους κανόνες του παιχνιδιού στην ευρωζώνη. Στο μέλλον θα καλούνται οι τραπεζικοί επενδυτές να πληρώσουν την εξυγίανση των τραπεζών που έχουν μεγάλα προβλήματα. Αυτό θα τους διώξει από τη χώρα. Ενας ισπανός καταθέτης, που θα θέλει να αποφύγει τέτοια φορολόγηση, θα προτιμήσει να τοποθετήσει τα χρήματά του στη Γερμανία».
Ενα κράτος που βάζει σήμερα χέρι στην κινητή περιουσία των πολιτών δεν θα μπορούσε αύριο εξίσου εύκολα να απαλλοτριώσει και την ακίνητη περιουσία τους;
«Βεβαίως, αλλά αυτό θα ήταν η καλύτερη λύση. Για ένα κράτος που θέλει να λύσει τα μεγάλα προβλήματά του μέσω φορολόγησης είναι καλύτερος ένας φόρος περιουσίας από ό,τι η φορολόγηση των καταθέσεων ή των τοποθετήσεων».
Γιατί;
«Επειδή είναι πιο δίκαιος. Υπάρχουν πολλοί πολίτες που έχουν μεγάλη περιουσία αλλά λίγες τραπεζικές τοποθετήσεις. Στην Κύπρο υπάρχουν σίγουρα πολλοί που δεν έχουν βάλει οπωσδήποτε στην τράπεζα τα πολλά χρήματα αλλά τα έχουν επενδύσει σε ακίνητα ή σε μετοχές. Αν λοιπόν αποφασιστεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τότε είναι καλύτερο να μπει ένας φόρος περιουσίας από το να φορολογηθούν οι τραπεζικές τοποθετήσεις. Διαφορετικά οι επενδυτές θα θεωρούν ότι για να σώσουν τα λεφτά τους θα πρέπει να τα πάρουν από τις τράπεζες. Ενας τέτοιος φόρος μπήκε στη Γερμανία αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι πλούσιοι Γερμανοί υποχρεώθηκαν για μία και μοναδική φορά να εκχωρήσουν τη μισή περιουσία τους στο κράτος».
Με τον φόρο αυτόν ελέγχεται καλύτερα η συνολική περιουσία των πολιτών;
«Ασφαλώς. Αυτός μπορεί να επιβληθεί και στις τραπεζικές τοποθετήσεις. Για να μείνουμε στην Κύπρο. Ο σχετικός φόρος θα μπορούσε να καθοριστεί στη βάση των περιουσιακών στοιχείων της 1ης Μαρτίου 2013…».
…Υποθέτω σε προοδευτική βάση.
«Ναι. Το πρώτο εκατομμύριο, ας πούμε, θα ήταν ελεύθερο, και ύστερα προοδευτικά θα φορολογούνταν το 10%, το 20%, ή το 30% της περιουσίας. Το κυπριακό κράτος θα έπρεπε να φορολογήσει τους πραγματικά πλούσιους και εκείνους που κέρδισαν πολλά λεφτά τους καλούς καιρούς. Το ύψος του φόρου δεν θα εξαρτιόταν μόνο από τα λεφτά που έχει κανείς στην τράπεζα, αλλά και από τη μεγάλη ακίνητη περιουσία των επιχειρήσεων που φυσικά δεν μπορεί να μεταφερθεί στη Γερμανία. Οι δυνατότητες φοροδιαφυγής είναι λοιπόν πολύ μικρότερες στην περίπτωση του φόρου περιουσίας. Επιπλέον, τέτοιος φόρος δεν στέλνει αρνητικό μήνυμα σε άλλα κράτη».
Τι πήγε στραβά στη διαχείριση της κυπριακής κρίσης;
«Θα έπρεπε να είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα την αναζήτηση της λύσης. Εκείνοι που διέθεταν τα αριθμητικά στοιχεία ήξεραν σαφώς τι προβλήματα δημιουργεί το κούρεμα του ελληνικού χρέους στην Κύπρο. Αν είχε επιβληθεί έγκαιρα ο φόρος περιουσίας, ίσως θα μπορούσε να διασωθεί με κάποιον τρόπο και το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας».
Ποια είναι η άποψή σας για τους λεγόμενους ευρωδιασώστες; Είναι απλώς αδέξιοι ερασιτέχνες ή ξέρουν ακριβώς τι κάνουν υπηρετώντας τα συμφέροντα κάποιων;
«Αν ενεργούν όντως στην υπηρεσία κάποιων ομάδων, τότε το κάνουν με σαφώς ατζαμίδικο τρόπο. Αυτό που γίνεται τώρα στην Κύπρο είναι κακό, όχι μόνο για την ίδια, αλλά και για τη συνολική ευρωζώνη. Η λύση που δόθηκε εκθέτει και εκείνους που την έδωσαν. Ο νέος πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντεϊσελμπλούμ δεν μπορεί προφανώς να αντεπεξέλθει στον ρόλο του».
Η κοινή βάρκα
«Η Γερμανία δεν κερδίζει από την κρίση»
«Η Γερμανία δεν κερδίζει από την κρίση»
Δεν αναπτύσσει η Γερμανία μια ηγεμονική τάση στο οικονομικό πεδίο;
«Αν το δει κάποιος λογικά, αυτό που γίνεται ζημιώνει τους πάντες. Με αυτή την πολιτική υπάρχουν όχι κερδισμένοι, αλλά μόνο χαμένοι. Αυτό ισχύει και για τη γερμανική βιομηχανία που πλήττεται ευθέως από την κρίση. Βρισκόμαστε σε μια κοινή βάρκα και όταν η βάρκα έχει όλο και περισσότερες τρύπες αυξάνει και ο κίνδυνος εξίσου για όλους».
Δεν κερδίζει η Γερμανία από την τρέχουσα συγκυρία;
«Οχι πραγματικά. Το γερμανικό κράτος κερδίζει από τη μείωση των επιτοκίων, αλλά οι γερμανοί καταθέτες δεν εισπράττουν εκείνους τους τόκους με τους οποίους θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τα γηρατειά τους. Η γερμανική οικονομία δεν έχει πάντως κανένα κέρδος από την κρίση».
Θα πρέπει οι καταθέτες στην Ευρώπη να φοβούνται τώρα;
«Οχι. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι κατά κανόνα σε καλή κατάσταση, γι’ αυτό και δεν υπάρχει λόγος για πανικό».
Θα μπορούσε η ανασφάλεια στην Κύπρο να μεταπηδήσει στην υπόλοιπη ευρωζώνη;
«Σε έναν βαθμό ναι. Πολλοί αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες, άλλοι, για παράδειγμα στην Ισπανία, τις μεταφέρουν στη Γερμανία».
Η πρώτη απόφαση του Eurogroup, που προέβλεπε το κούρεμα των καταθέσεων κάτω των 100.000 ευρώ, συνεχίζει λοιπόν να έχει καταστρεπτικές επιπτώσεις…
«Ναι, αλλά τώρα υπάρχουν και πολλοί μεγαλοκαταθέτες σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία που αρχίζουν να το σκέφτονται, αν δηλαδή οι καταθέσεις τους είναι ακόμη σίγουρες στις εθνικές τους τράπεζες».
Θα μπορέσει η Κύπρος να συνέλθει ποτέ; Θα μπορούσε να το κάνει αυτό στο πλαίσιο του ευρώ ή θα πρέπει να αποχωρήσει;
«Η Κύπρος θα έχει σίγουρα δυσκολίες μέχρις ότου βρει το νέο σωστό οικονομικό μοντέλο. Ομως δεν είμαι σίγουρος αν αυτό πρέπει να γίνει εκτός του ευρώ. Τυχόν έξοδος από αυτό θα προκαλούσε μια πελώρια υποτίμηση του νέου νομίσματός της και, παράλληλα, αντίστοιχη ανατίμηση των εισαγωγών».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
