Ένα σημαντικό βήμα στο πεδίο των κυτταρικών θεραπειών έκαναν ερευνητές του Πανεπιστημίου Λουντ στη Σουηδία οι οποίοι επέτυχαν να επαναπρογραμματίσουν ινοβλάστες και γλοιακά κύτταρα ώστε να μετατραπούν απευθείας σε νευρώνες μέσα στον εγκέφαλο, όπως αναφέρουν με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» (PNAS).
Πριν από δύο χρόνια ερευνητές του συγκεκριμένου πανεπιστημίου ήταν οι πρώτοι παγκοσμίως οι οποίοι επαναπρογραμμάτισαν ανθρώπινα δερματικά κύτταρα γνωστά ως ινοβλάστες τα οποία και μετέτρεψαν σε νευρικά κύτταρα που παρήγαγαν τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη χωρίς η διαδικασία να περάσει από το ενδιάμεσο στάδιο των βλαστικών κυττάρων.
Αμεσος επαναπρογραμματισμός στον εγκέφαλο
Η ερευνητική ομάδα πήγε τώρα ένα βήμα πιο πέρα δείχνοντας ότι είναι δυνατόν να επαναπρογραμματιστούν απευθείας σε νευρώνες στον εγκέφαλο δερματικά κύτταρα αλλά και γλοιακά κύτταρα (υποστηρικτικά κύτταρα των νευρώνων τα οποία επίσης εντοπίζονται στον εγκέφαλο – μάλιστα τελευταίες μελέτες έχουν δείξει ότι επιτελούν πολύ πιο σημαντικό ρόλο για τη σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος σε σύγκριση με ό,τι πιστεύαμε ως σήμερα). «Τα ευρήματα αποτελούν τις πρώτες σημαντικές ενδείξεις σχετικά με το ότι είναι πιθανό να επαναπρογραμματίσουμε άλλους τύπους κυττάρων ώστε να μετατραπούν σε νευρικά κύτταρα εντός του εγκεφάλου» ανέφερε ο Μάλιν Πάρμαρ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και λέκτορας στη Νευροβιολογία.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν γονίδια ειδικά σχεδιασμένα ώστε να ενεργοποιούνται ή να απενεργοποιούνται με ένα φάρμακο. Τα γονίδια εισήχθησαν στους ινοβλάστες και στα γλοιακά κύτταρα.
Μετά τη μεταμόσχευση των δύο τύπων κυττάρων στον εγκέφαλο αρουραίων τα γονίδια ενεργοποιήθηκαν μέσω του φαρμάκου που χορηγήθηκε στα ζώα στο νερό που έπιναν. Στη συνέχεια τα κύτταρα άρχισαν να μετατρέπονται σε νευρώνες.
Επιβεβαίωση από ξεχωριστό πείραμα
Σε ξεχωριστό πείραμα που διεξήχθη σε ποντίκια, όταν παρόμοια γονίδια εισήχθησαν στον εγκέφαλο των ζώων, επετεύχθη ο επαναπρογραμματισμός των γλοιακών κυττάρων σε νευρικά κύτταρα.
«Τα νέα ευρήματα ανοίγουν τον δρόμο για καινούργιες εναλλακτικές θεραπείες στο μέλλον, οι οποίες θα μπορούσαν να υπερπηδήσουν εμπόδια όπως η δυσκολία που υπάρχει σήμερα να δεχθεί ο εγκέφαλος ξένα κύτταρα αλλά και ο κίνδυνος ανάπτυξης όγκων» σημείωσε ο δρ Πάρμαρ.
Στόχος η θεραπεία νευροεκφυλιστικών νόσων του εγκεφάλου
Απώτερος στόχος της μελέτης είναι η ανάπτυξη θεραπειών για νόσους του εγκεφάλου όπως η νόσος Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ στις οποίες τα νευρικά κύτταρα σταδιακά εκφυλίζονται και πεθαίνουν. Ο ερευνητής κατέληξε εξηγώντας ότι «αυτή τη στιγμή αναπτύσσουμε την τεχνική ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία νέων νευρικών κυττάρων τα οποία θα αντικαθιστούν τη λειτουργία των κατεστραμμένων κυττάρων του εγκεφάλου. Τα πειράματά μας που δείχνουν ότι ο επαναπρογραμματισμός μπορεί να γίνει in vivo, μας κάνουν να οραματιζόμαστε ένα μέλλον στο οποίο τα νέα κύτταρα θα σχηματίζονται απευθείας μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο χωρίς να απαιτούνται ενδιάμεσα βήματα κυτταρικών καλλιεργειών».
