Οπως χωρίς λέξεις και δίχως γραμματική δεν υπάρχουν κανόνες συμβίωσης, έτσι και χωρίς ένα ευρύτερο λεξιλόγιο – απ’ αυτά που μας συνήθισαν οι πολιτικοί αναλυτές – δεν έχουμε επαρκή εξήγηση του τι συμβαίνει.
Αν φέρ’ ειπείν δεν κατανοήσουμε τη σημασία του «υπεράνθρωπου» για τη γερμανική κουλτούρα και κυρίως τη γερμανική πολιτική, κι αν δεν εμπεδώσουμε ότι μετά το χτύπημα στην Κύπρο, ο διάδρομος του Ντάντσιχ μετατίθεται προς Νότο, τότε δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τη σημερινή συγκυρία.
Οπότε, αποκαλυπτικά άρθρα για το τι «έφαγε» ο ένας και ο άλλος σύγχρονος μαυραγορίτης, μεταθέτουν το πρόβλημα. Αλλά ούτε και οι «οξυδερκείς» προσεγγίσεις της κρίσης, όπως η τακτική αρθρογραφία στην «Καθημερινή» του καθηγητή στο Γέηλ Στάθη Καλύβα – ο οποίος την περασμένη Κυριακή μας προέτρεπε να παραδεχθούμε πως «η πορεία προς την ενοποίηση με οικονομική ατμομηχανή τη Γερμανία είναι μονόδρομος για την Ευρώπη» – έχουν νόημα.
Μια μυθολογία χρειάζεται της ζωής που θα εκδήλωνε τη βαθύτερη αιτία της ύπαρξής μας και θα αφηγείτο «το τέλος του παιχνιδιού» με το δραματικό τρόπο που ο Σάμουελ Μπέκετ δείχνει το αδιέξοδο.
Αυτό το τέλος ανήγγειλε προ πολλών ετών και ο Τσαρούχης. («Η Ελλάδα που αγάπησα δεν υπάρχει πια και αυτή που την αντικατέστησε είναι θέμα για συζήτηση και για ειρωνεία»).
Υποστηρίζω πως η μυθολογία που λείπει και που το κριτήριό της θα ήταν μια καθαρή εικόνα του νεοέλληνα μέσα στην Ευρώπη εξαιτίας της καθαρής εικόνας που θα είχε για τον εαυτό του, ασφαλώς και δεν τη συναντώ στις αναλύσεις τύπου Καλύβα. Αντίθετα τη βρίσκω σε «ανορθολογικές» προσεγγίσεις τύπου Φρόιντ, όπου η μυθολογία δεν είναι μόνο μια διαφωτιστική απεικόνιση αλλά και η ίδια η απόδειξη των θεωριών του. Αναφέρομαι στους αρχαίους μύθους για παράδειγμα. Να το πω κι αλλιώς: όταν η πνευματική μας ζωή αρχίζει και τελειώνει με τις ενοράσεις του Ράμφου και όταν η έγκυρη πολιτική ανάλυση εκπροσωπείται από τον Μπάμπη Παπαπαναγιώτου, τότε καμία ουσιαστική αντίρρηση δεν εγείρεται προς την παγκοσμιοποιημένη υποκουλτούρα μας και την πτωχευμένη μας οικονομία. Το κενό δεν γεμίζει διότι αξιόλογοι άνθρωποι αλλά στεγνοί, συνεχίζουν να σκέπτονται με μια «μυθολογία υποκατάστασης», παραπλήσια της τουριστικής. Κι όταν ακόμη προτείνουν μια Ελλάδα χωρίς το «μύθο» (του Αβραμόπουλου), η δομή του διαβήματός τους είναι η ίδια με αυτό προς το οποίο αντιτίθενται. Αλλά επειδή η κρίση μάς έδειξε πως η παιδική ηλικία της Ελλάδας παρήλθε, ό,τι χρειαζόμαστε πλέον βρίσκεται μάλλον από τη μεριά του «Πέραν της αρχής της ηδονής» του Φρόιντ παρά από την πλευρά των «Δοκιμών» του Σεφέρη.
Μια εσωτερική εντροπία τρώει από τα μέσα κάθε ορθοφρονούντα συλλογισμό, καθώς η Ελλάδα τελειώνει και οδηγείται, όπως το έμβιο ον, στον προορισμό της: το θάνατο. Το απαισιόδοξο πρόγραμμα του πατέρα της ψυχανάλυσης πιστεύω πως αφορά και την περίπτωσή μας. Αλλά αυτό μένει να το δούμε και θα τα πούμε, εφόσον συνεχίζουμε να ζούμε μέσα στον καταναγκασμό της επανάληψης, όπως μας συνήθισαν.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
