Με αυτές τις φράσεις ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας ενημερώνοντας την Τετάρτη τη Βουλή, προτού καταλήξει σε συμφωνία για την μεταβίβαση των εν Ελλάδι κυπριακών τραπεζών στις ελληνικές τράπεζες που έδωσε ανάσα στην Ελλάδα, έδειξε πόσο δραματικά είναι τα πράγματα για την Κύπρο αλλά και τις επιπτώσεις που θα έχει τυχόν ναυάγιο στην αναζήτηση εναλλακτικής λύσης.
Ολα είναι ανοιχτά….
Ο υπουργός Οικονομικών στην «ανάκριση» από βουλευτές όλων των κομμάτων αποκάλυψε άγνωστες λεπτομέρειες και στοιχεία ουσίας για το κυπριακό ζήτημα που απειλεί με ντόνιμο τις εν Ελλάδι κυπριακές τράπεζες τονίζοντας ότι «η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει αν θα έχουμε μια νέα Lehman Brothers»
Εξηγώντας το συνέβη είπε «στην Ελλάδα είχαμε ένα πρόβλημα στο δημόσιο τομέα, το οποίο μεταδόθηκε στις τράπεζες. Στην Ιρλανδία και την Κύπρο έχουμε ένα διαφορετικό πρόβλημα. Ξεκίνησε από τις τράπεζες και μεταδίδεται στο δημόσιο τομέα, ο οποίος καλείται να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες. Η Κύπρος, σύμφωνα με όλες τις αναλύσεις χρειάζεται σήμερα 17 δισ. ευρώ για να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζές της και να αναχρηματοδοτήσει το δημόσιο χρέος της. Για να έχετε μια αίσθηση των αριθμών, το εθνικό προϊόν της Κύπρου είναι περίπου 18 δισ. ευρώ, είναι 10 φορές λιγότερο από της Ελλάδος χονδρικά. Επομένως, χρειάζεται 100% του ΑΕΠ πόρους ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών και αναχρηματοδότησης δημοσίου χρέους. Λίγο λιγότερο απ’ ότι χρειάστηκε η Ελλάδα. Εμείς πήραμε 230 δισ. ευρώ από τις δύο δανειακές συμβάσεις. Χονδρικά τα νούμερα είναι αναλογικά, αν λάβετε υπόψη σας το πόσο μικρότερο είναι το ΑΕΠ της Κύπρου από της Ελλάδας».
Το EUROGROUP και το ΙΜF συμφωνούν να συνεισφέρουν 10 δισ. ευρώ από τα 17 δισ. ευρώ, με την προϋπόθεση ότι το πρόγραμμα θα εξασφαλίσει βιωσιμότητα χρέους στο μέλλον. Συνεπώς, η συμβολή της Κύπρου θα πρέπει να αντιστοιχεί σε 7 δισ. ευρώ περίπου και ακόμη αναζητείται.
Απαντώντας στα εύλογα ερωτήματα που έχουν τεθεί στην κοινή γνώμη, αλλά και στους ειδικούς που τα έχουν χαμένα από τις πρωτοφανείς εξελίξεις είπε:
– Πώς θα μπορούσαν να βρεθούν αυτά τα 7 δισ. ευρώ;
Αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα που είχαμε να αντιμετωπίσουμε στο EUROGROUP. Στο ΕUROGROUP, λοιπόν, της περασμένης Παρασκευής με πολύωρες διαπραγματεύσεις, υπήρξε τελικά συναινετική πρόταση, στην οποία όλοι συμφωνήσαμε συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου για εύρεση 5,8 δισ. ευρώ. Μέχρι τα 7 δισ. ευρώ υπήρχαν ορισμένα άλλα μέτρα κυρίως φορολογικού χαρακτήρα- αυτά τα βγάζω από το τραπέζι, είναι συμφωνημένα. Τα 5,8 δισ. ευρώ έλειπαν και συμφωνήθηκε να βρεθούν από δασμό στις καταθέσεις, ο οποίος είναι 6,75% για καταθέσεις κάτω από 100.000 ευρώ και 9,9% για καταθέσεις πάνω από 100.000 ευρώ. Η λύση αυτή θυμίζω ότι έγινε δεκτή από την Κύπρο.
-Στις προηγούμενες προτάσεις που έπεσαν στο τραπέζι, στις οποίες συμπεριλαμβανόταν και πρόταση για αφορολόγητο σε καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ, δεν βρέθηκε συμφωνία, γι’ αυτό και καταλήξαμε στην πρότασή που σας είπα. Αυτή ήταν η τελική συμβιβαστική λύση, με ομοφωνία.
-Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι, σχετικά με το ζήτημα της εξεύρεσης πόρων, αυτών των 7 δισ. ευρώ, για το κυπριακό πρόγραμμα, η Ελλάδα τάχθηκε ανεπιφύλακτα υπέρ της μέγιστης δυνατής ευελιξίας της Κύπρου, δηλαδή να αφήσουμε την Κύπρο να επιλέξει αυτή πώς θα βρει τα 7 δισ. ευρώ.
Μετά την επιστροφή μας από το Eurogroup, υπήρξε προφανώς διαφωνία των πολιτικών αρχηγών στην Κύπρο. Συνεκλήθη, λοιπόν, πάλι Eurogroup με τηλεδιάσκεψη την Κυριακή το βράδυ, όπου εκεί δόθηκε πράγματι ευελιξία στην Κύπρο να θέσει τους δασμούς που αυτή επιθυμεί και διατυπώθηκε η ευχή να αφήσει αδασμολόγητο το ποσό των καταθέσεων κάτω των 100.000 ευρώ.
-Ποια είναι τα βασικά προβλήματα σήμερα και η αριθμητική τους;
Από όλες τις αναλύσεις προκύπτει ότι το χρέος της Κύπρου δεν είναι βιώσιμο. Αν η Κύπρος δανειστεί πάνω από 10 δισ. ευρώ, τα 7 δισεκατομμύρια ευρώ που λείπουν, μέχρι να συμπληρωθεί το πακέτο των 17 δισεκατομμυρίων ευρώ, πρέπει να είναι μη δανειακοί πόροι. Αυτή η αριθμητική δίνει και το πλαίσιο της λύσης.
Υπάρχει άλλη λύση;
-Αν είχαμε προχωρήσει, σε βήματα μεγαλύτερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ιδιαίτερα στον τραπεζικό τομέα, η ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών θα γινόταν από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, όπως και των ελληνικών, των ισπανικών κ.λπ.. Αυτό, όμως, δεν έχει εγκριθεί ακόμα.
Επίσης, το άλλο βασικό πρόβλημα είναι ότι όλες οι επιλογές προσπορισμού εσόδων, είτε από την πλευρά των δαπανών είτε από την πλευρά της φορολογίας, είναι περιορισμένες, λόγω του πολύ μικρού μεγέθους της κυπριακής οικονομίας σε σχέση με το τραπεζικό της σύστημα, γι’ αυτό και τουλάχιστον μέχρι σήμερα, από όλες τις αναλύσεις, δεν έχει βρεθεί λύση πέραν αυτής του δασμού πάνω στις καταθέσεις. Για να καταλάβετε, οι καταθέσεις στην Κύπρο είναι περίπου 68 δισεκατομμύρια ευρώ, όταν το Α.Ε.Π. της είναι 18 δισεκατομμύρια ευρώ.
-Ποια είναι τα οικονομικά και χρηματοπιστωτικά προβλήματα για την Ελλάδα, αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση;
Η Ελλάδα είναι θωρακισμένη, υπάρχει διαβεβαίωση και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και από το Eurogroup. Όποια προβλήματα υπάρχουν σχετίζονται με την παρουσία των κυπριακών καταστημάτων στην Ελλάδα, για όσο διάστημα βέβαια δεν βρίσκεται λύση στην Κύπρο. Η πλέον βιώσιμη λύση, για την οποία ήδη σας μίλησα και για την οποία υπήρξε συμφωνία της Κύπρου στο Eurogroup, είναι να περάσουν αυτά τα καταστήματα σε ελληνική τράπεζα ή τράπεζες.
Από το Σάββατο το πρωί που γυρίσαμε μέχρι σήμερα, μέσα σε δύο ημέρες, οργανώσαμε τη λύση μεταφοράς των κυπριακών καταστημάτων από τις κυπριακές τράπεζες στις ελληνικές τράπεζες. Σήμερα, λοιπόν, υπάρχουν ενδιαφερόμενοι για να υλοποιήσουν τη λύση αυτή.
Ο κ. Στουρνάρας απαντώντας στους βουλευτές όλων των κομμάτων είπε μεταξύ άλλων τα εξής:
-Δεν καθορίζω εγώ το πώς παίρνονται οι αποφάσεις στο Eurogroup. Υπάρχει μια διαδικασία που ακολουθείται εδώ και παρά πολύ καιρό και στο Ecofin και στο Eurogroup. Μέσα στο πλαίσιο αυτό πάρθηκαν και τελευταίες αποφάσεις. Βεβαίως συμμετείχε και η κυπριακή ηγεσία στη λήψη της απόφασης και μάλιστα έγινε διαβούλευση με τον ίδιο τον κ. Αναστασιάδη όταν φαινόταν ένα αδιέξοδο στις πρώτες προτάσεις. Επιτροπή που αποτελούνταν από τους θεσμικούς παράγοντες, δηλαδή, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το IMF και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, διαβουλεύτηκαν με τον κ. Αναστασιάδη και τον κ. Σαρρή και ήρθαν μετά από δύο ώρες και καταλήξαμε στη συμβιβαστική πρόταση. Εκεί δεν μπορούσε να ασκηθεί βέτο, ήταν μια συμβιβαστική πρόταση την οποία δέχτηκε η Κύπρος. Θέλω να σας θυμίσω εδώ ότι ο κ. Αναστασιάδης στο διάγγελμά του είπε ότι είναι η καλύτερη δυνατή λύση για την Κύπρο, άρα δεν καταλαβαίνω τις αιτιάσεις σας.
Το μέγεθος του τραπεζικού συστήματος ήταν ένα πρόβλημα. Κερδοσκοπικές κινήσεις κεφαλαίων μέσα στην Ευρωζώνη, επενδύθηκαν χρήματα όχι σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες που η ανταγωνιστικότητά τους προκύπτει από παραγωγικότητα, από την παραγωγή, αλλά σε κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Η Κύπρος έπεσε θύμα αυτής της τάσης.
Ο δημόσιος τομέας μολύνθηκε από το τραπεζικό σύστημα που αναγκάζεται τώρα να κεφαλαιοποιήσει το τραπεζικό σύστημα και να αναλάβει τα βάρη του τραπεζικού συστήματος.
Όσο για το εάν το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων είχε μεγάλη επίπτωση, αυτό είχε μια επίπτωση γύρω στα 4 δισεκατομμύρια ευρώ στις κυπριακές τράπεζες, το οποίο βέβαια είναι πολύ μικρότερο από τα 17 δισεκατομμύρια ευρώ που χρειάζεται σήμερα η Κύπρος, άρα, ναι μεν έπαιξε ένα ρόλο όχι, όμως τον καθοριστικό για το πρόβλημα της Κύπρου σήμερα.
Τα «κροκοδείλια δάκρυα»
Ο κ. Στουρνάρας απαντώντας στα σχόλια του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ. Τσακαλώτου είπε «βλέπω πολλά κροκοδείλια δάκρυα. Το κόμμα του ήταν το πρώτο που μίλησε για κούρεμα καταθέσεων και μάλιστα πάνω από 20.000 ευρώ».
Συμφωνώ όμως με τον κ. Τσακαλώτο ότι «όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση σήμερα, όταν καλούνται τρεις, τέσσερις χώρες να σηκώσουν το χρηματοδοτικό βάρος των υπολοίπων πρέπει και εμείς να αντιληφθούμε μερικά πράγματα, αλλά και το Βερολίνο να αντιληφθεί ότι δεν μπορεί η ΟΝΕ να ευδοκιμήσει, παρά μόνο αν προχωρήσουμε σε μία ΟΝΕ πιο ομόσπονδης μορφής. Και ομόσπονδη μορφή σημαίνει κοινή τραπεζική εποπτεία, ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών από τον ESN, από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας, κοινά ομόλογα και διαφορετικοί κανόνες. Για παράδειγμα, όταν σήμερα το έλλειμμα στην Ελλάδα οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην ύφεση, να μην μας κρίνουν με βάση το έλλειμμα όπως εμφανίζεται, αλλά με βάση το κυκλικά διορθωμένο έλλειμμα. Αυτό είναι ένα. Οφείλω όμως να πω, ότι τον Νοέμβριο του 2012, πάρθηκε μια σωστή απόφαση. Ότι απομειώθηκε το ελληνικό χρέος, που ήταν ένα αίτημα της Ελλάδας, εδώ και πάρα πολλούς μήνες, απομειώθηκε το δημόσιο χρέος κατά 20% του Α.Ε.Π, περίπου 40 δισεκατομμύρια, το μισό από επαναγορά δημόσιου χρέους».
«Άρα, λοιπόν, γίνονται μικρά βήματα στη σωστή κατεύθυνση, θα επιθυμούσα όμως, πράγματι, να γίνουν περισσότερα βήματα. Το ερώτημα είναι πώς τα θέτεις τα ερωτήματα αυτά. Ζώνεσαι με την απειλή ότι θα βγεις από την ευρωζώνη και ανατινάσσεσαι για να κάνεις στο Βερολίνο κακό; Κανείς πολύ μεγαλύτερο κακό σε εσένα. Άρα, λοιπόν, Έχουμε μια πολύ βασική διαφορά εδώ, με όσους επιχειρηματούν περί απειλής χρεοκοπίας εντός του ευρώ. Δεν υπάρχει χρεοκοπία εντός του ευρώ. Χρεοκοπία εντός του ευρώ σημαίνει έξοδος από το ευρώ, άρα σημαίνει καταστροφή και της Ελλάδας και της Κύπρου και όσον το επιχειρήσουν».
Μια νέα «Lehman Brothers»
Ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι «η κατάρρευση της «Lehman Brothers» σηματοδότησε μια διαφορετική αντιμετώπιση τραπεζικών κρίσεων. Και η αντιμετώπιση αυτή σημαίνει ότι δεν θα πληρώσει ο φορολογούμενος τις τραπεζικές κρίσεις, αλλά οι άμεσα συναρτώμενοι με τις τράπεζες. Αυτό, η νεκροψία θα δείξει αν είναι σωστό ή λάθος. Πράγματι, από εκεί ξεκίνησε. Όπως κουρεύτηκαν τα ελληνικά ομόλογα και αυτό ήταν ένα δόγμα, ότι δεν κουρεύονται ομόλογα της ευρωζώνης. Πιστεύουμε ότι ήταν μοναδική περίπτωση, όπως και τώρα μοναδική περίπτωση είναι της Κύπρου, η οποία έχει ένα ιδιάζον τραπεζικό σύστημα, ένα ιδιόρρυθμο τραπεζικό σύστημα – όπως είπα πριν – όταν οι καταθέσεις του είναι 68 δισεκατομμύρια και το Α.Ε.Π είναι μόνο 18. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πολλές πηγές για να εξοικονομηθούν αυτά τα 5,8 δισεκατομμύρια».
-«Δεν είναι μόνο ελληνικό το πρόβλημα, αν και πολλοί θέλανε να μας φορτώσουν την κρίση της ευρωζώνης, λέγοντας ότι η κρίση της ευρωζώνης είναι ένα ελληνικό πρόβλημα. Αυτό ήταν μία μυωπική αντιμετώπιση, εντελώς αντιακαδημαϊκού χαρακτήρα. Υπάρχουν, πράγματι, πάρα πολλές αναλύσεις ακαδημαϊκές που δείχνει ότι υπάρχει πρόβλημα στην καρδιά της ευρωζώνης. Υπάρχει πρόβλημα αρχιτεκτονικής. Αυτό που περιέγραψα πριν και πρέπει ακριβώς αυτά τα προβλήματα να λύσουμε, διότι αν δεν τα λύσουμε, θα σκάει η μία κρίση μετά την άλλη και θα λέμε φταίει η Ελλάδα, φταίει η Ιρλανδία, το τραπεζικό σύστημα, ενώ το πρόβλημα είναι αυτό που είπα πριν. Έχουμε μια νομισματική ένωση και πολύ λίγο οικονομική ένωση. Αν δεν προχωρήσουμε σε μια πιο ομόσπονδης μορφής Ευρωπαϊκή Ένωση, τα προβλήματα θα συνεχίσουν να αναπαράγονται».
-Αυτά που αντιμετωπίζουμε τώρα και οι λύσεις που είναι πάνω στο τραπέζι, είναι λύσεις μη χείρον βέλτιστο. Όσον αφορά στην Κύπρο, δεν υπήρξαν, δυστυχώς, εναλλακτικές λύσεις πάνω στο τραπέζι, για να τις δούμε. Αν υπάρξουν, ακόμα και τώρα η ευρωπαϊκή Επιτροπή, η τρόικα λέει στην Κύπρο εντάξει. Απορρίψατε αυτό, πολύ καλά κάνατε. Να δούμε, όμως, έχετε σχέδιο βήτα; Και εκεί, πραγματικά, προσπαθούμε να συμβάλλουμε όλοι, διότι το να απορρίψουμε ένα σχέδιο και να μην προτείνουμε κάποιο άλλο σχέδιο, αυτό είναι ζήτημα μεγάλο και θίγει και τα ελληνικά συμφέροντα. Συμφωνώ. Διότι έχουμε κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα.
Οι 3 προυποθέσεις για τις τράπεζες
Ο υπουργός Οικονομικών απαντώντας στην ερώτηση για το ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την απόκτηση των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα είπε τα εξής:
-«Τρεις προϋποθέσεις θέσαμε εκεί. Ότι δεν θα γίνει αναγκαστικά, δηλαδή ότι ελληνικές τράπεζες θα εξετάσουν τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού, θα γίνουν σε δίκαιη τιμή, έτσι; Και τρίτο, όποια απόφαση ληφθεί, δεν θα έχει επίπτωση πάνω στο ελληνικό δημόσιο χρέος. Τι σημαίνει αυτό; Εάν το ελληνικό ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιήσει εξ ημισείας με την Κύπρο, διότι σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία, όταν γίνεται κάτι τέτοιο, κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού ιδρύματος που μεταφέρεται από τη μια χώρα στην άλλη, γίνεται εξ ημισείας μεταξύ της χώρας υποδοχής και της χώρας που είχε την τράπεζα. Εάν στο πλαίσιο αυτό, το ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας αναγκαστεί να βάλει ορισμένα χρήματα, κεφαλαιοποιώντας τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού, τότε θα πρέπει η ευρωζώνη να εξουδετερώσει στο άμεσο μέλλον, με κατάλληλους τρόπους την αύξηση αυτή. Δηλαδή να έχουμε ουδέτερη επίπτωση πάνω στο ελληνικό δημόσιο χρέος. Αυτές οι τρεις προϋποθέσεις ετέθησαν και έγιναν δεκτές.
-Οσον αφορά τις ρωσικές τράπεζες ή την εκκλησία της Κύπρου, δεν πρέπει να γίνει δάνειο, για παράδειγμα, όποιος Ρώσος αγοράσει την Κύπρο πρέπει να κεφαλαιοποιήσει, δηλαδή να γίνει μέτοχος της μίας κεντρικής τράπεζας πρέπει δηλαδή να βάλει μετοχικό κεφάλαιο η εκκλησία ή τα ασφαλιστικά ταμεία, το οποίο λέγεται ότι θα συμβάλει. Πρέπει να τα βάλει ως μετοχές στο τραπεζικό σύστημα ή να κάνει μια δωρεά στο κράτος, δεν πρέπει να είναι ομόλογο, πρέπει να είναι μετοχή, πρέπει να είναι δηλαδή συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο ή στο κράτος. Δηλαδή με μια δωρεά ή στο τραπεζικό σύστημα με μετοχές. Δεν θα επιστραφεί, δεν θα επιβαρύνει επόμενες γενιές.
Απαντώντας σε ερώτηση «τι θα γίνει αν θα υπάρξει μαζική φυγή κεφαλαίων από την Κύπρο»; είπε «δεν θέλω να γίνω μάντης κακών. Η Ελλάδα, σας είπα, είναι θωρακισμένη, έχει ληφθεί απόφαση για αυτό. Απεύχομαι να γίνει για την Κύπρο όμως».
«Μη χείρον βέλτιστο»
«Οι αποφάσεις παίρνονται μέσα στο πλαίσιο των «μη χείρον βέλτιστο», δεν υπήρξε δυστυχώς άλλη εναλλακτική πρόταση πάνω στο τραπέζι παρότι προσπαθήσαμε να βρούμε. Άρα αν ήταν λανθασμένη θα το κρίνει η ιστορία αυτό. Αν είναι θρυαλλίδα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και αυτό θα φανεί. Σας είπα πριν, ότι μετά την Lehman Brothers τίποτα δεν είναι το ίδιο. Για να είναι πραγματικά εγγυημένες καταθέσεις, πρέπει η όποια τράπεζα να έχει από πίσω της έναν πανίσχυρο κράτος οικονομικά. Όταν το κράτος είναι χρεοκοπημένο, τότε δυστυχώς όσες εγγυήσεις και να δώσεις δεν έχουν αξία.
Οι τριγμοί στην ΟΝΕ
Οι εξελίξεις στην Κύπρο και ο φόβος της εξόδου της μεγαλονήσου από την ευρωζώνη κάτω από το αβασταχτο βάρος της χρεοκοπίας δημιουργούν φόβο, ανησυχία και προκαλούν τριγμούς στην ΟΝΕ.
Ο κ. Σόϊμπλε μου το έχει πει πάρα πολλές φορές αυτό και ο μόνος όρος που τίθεται από τα Κοινοβούλια αυτά:
